آصف بیات را باید از آن دست ایرانشناسان دغدغه‌مند دانست كه با پیگیری وقایع و تحولات داخلی ایران و خاورمیانه به‌طور كل، نگاه واقع‌بینانه و علمی ارایه می‌كنند. برخلاف بسیاری از ایرانشناسان كه فعالیت خود را محدود به فضای آكادمیك می‌كنند آصف بیات سعی دارد تحولات رخ‌داده در منطقه به خصوص ایران را از نزدیك رصد كرده و برای این تحولات تبیین‌های متقن و علمی ارایه كند. آثار منتشرشده از سوی او كاملا گواه بر این امر هستند. كتاب «طبقه، سیاست و نظریه اجتماعی» اثر آصف بیات كه اخیرا از سوی نشر شیرازه روانه بازار شده از این امر مستثنی نیست.
كتاب «طبقه، سیاست و نظریه اجتماعی» متشكل از مجموعه مقالاتی است كه آصف بیات بین سال‌های 2018 – 1994 نگاشته است. محوریت این مقالات عموما ایران و خاورمیانه است. كتاب كه از دو بخش تشكیل شده است بخش اول آن مربوط به مباحث نظری كه شامل مناطق جغرافیایی و نظریه‌های اجتماعی، مطالعه جوامع خاورمیانه، سیاست جوانی، حاشیه‌ای بودن: مصیبت یا موهبت است.
در این بخش بیات سعی كرده تا پیش كشیدن مباحث امكانات و محدودیت‌های سیاست‌ورزی در خاورمیانه و ایران را به تصویر بكشد. اینكه در مواجهه با ایران یا خاورمیانه چه میزان باید در بند نظریات بود و چه میزان در بند وقایع و تحولات؟ جایگاه هركدام چه میزان است؟ مساله بومی بودن علم یا غیر بومی بودن؟ و به‌طور كل مساله روش‌شناسی خاورمیانه باید چگونه باشد؟
در ادامه بیات به یكی از محوری‌ترین پدیده‌های خاورمیانه پرداخته است یعنی مساله جوانی. اینكه جوانان چه میزان می‌توانند در سرنوشت یك كشور به خصوص كشورهای خاورمیانه نقش داشته باشند از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان نویسنده به توان و موانع سیاسی این پدیده پرداخته است. اینكه آیا جوانان بالذات انقلابی هستند یا منفعل؟ جوانان چگونه وارد سیاست می‌شوند و چه توانی دارند؟
مقاله حاشیه‌ای بودن: مصیبت یا موهبت؟ سعی دارد از زاویه دیگری به مقوله فرودستان و زندگی انسان‌های حاشیه‌ای بپردازد. حاشیه‌ای بودن به چه معناست؟ انسان حاشیه‌ای كیست؟ چه نسبتی بین فرودستی و حاشیه‌ای بودن وجود دارد؟ در ادامه نویسنده تاكید می‌كند حاشیه‌ای بودن وضعیتی است كه صرفا فرودستان با آن مواجه نیستند بلكه افراد بسیاری حتی ثروتمندان می‌توانند به این حس دچار شوند و اینكه حاشیه‌ای بودن برای فرودستان صرفا مصیبت نیست بلكه توانایی ایجاد امكانات جدیدی برای بقای‌شان دارد.
دربخشی به مقوله طبقه و سیاست پرداخته است. این بخش شامل چهار مقاله است. تاریخنگاری طبقه و كارگران در ایران، آیا طبقه نافی ملت است؟ كارگران و دموكراسی در ایران، گرامشی در تهران.
در این بخش بیات با بیان و نقد گرایش‌ها و جریان‌های مختلف تاریخنگاری طبقه كارگر و كارگران در ایران به نحوی تاریخ مطالعات كارگری در ایران را نیز مورد بحث و گفت‌وگو قرار داده است. نویسنده جریان‌هایی مانند گرایش‌های شرق‌شناسانه، ماركسیستی، سوسیال‌دموكراسی و در نهایت تاریخنگاری اسلامی را مورد بحث و بررسی قرار داده است. در مقالات بعدی به رابطه طبقه و ملت، كارگران و دموكراسی در ایران پرداخته است كه هركدام به نحوی مساله ایران را نیز شامل شده است.
آصف بیات در این مجموعه مقالات بار دیگر مساله سیاست‌ورزی و مردم را مورد بازبینی قرار داده است. زندگی و حیات مردم و فرودستان از مهم‌ترین اصول پروژه كاری و تحقیقی بیات است و در این كار نیز به خوبی این پروژه مورد بحث قرار گرفته است. سیاست‌ورزی برای مردم و فرودستان در خاورمیانه با محدودیت‌ها و نیروهای پنهان بسیاری همراه است كه هیچ سیاستمدار و محققی بدون شناخت این مسائل از عهده تجزیه و تحلیل دقیق این منطقه بر نمی‌آید. سیاست‌ورزی در خاورمیانه پیچیدگی‌ها و الزامات خاص خود را دارد كه بدون توجه به این الزامات قطعا به تقلیل‌گرایی و شناخت غلط دچار خواهد شد.
جایگاه طبقه و سیاست یكی از محوری‌ترین مباحث كتاب است. در این بحث بیات به خوبی مقوله سرمایه‌داری در كشورهایی مانند ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد. وی اعتقاد دارد كه سرمایه‌داری در خاورمیانه می‌تواند حضور داشته باشد بدون اینكه مراحل طی‌شده در جوامع غربی را پشت سر گذاشته باشد. سرمایه‌داری در این منطقه كاملا شكل و شمایل خاص خود را دارد كه با همپیمانی برخی از نیروهای دیگر آثار بسیاری در سرنوشت منطقه به جا می‌گذارد.
كتاب «طبقه، سیاست و نظریه اجتماعی» به ما می‌آموزد بدون اینكه مقهور نظریات شویم به بهترین نحو ممكن با آنها به گفت‌وگو بنشینیم و بیاموزیم. برای اینكه خودمان را بشناسیم، نمی‌توانیم صرفا با تكیه بر ابزارهای نظری خود به این شناخت نائل شویم. ما مجبوریم برای فهم آنچه قرار است رخ دهد یا آنچه رخ داده از ابزارهای نظری استفاده كنیم و در دام بومی‌گرایی نیفتیم.
نظرات