دوازدهمین جلسه‌ی شورای مرکزی جماعت دعوت و اصلاح ایران در دفتر جماعت در تهران برگزار شد. در این نشست، جدید‌ترین مسائل و موضوعات مرتبط با جماعت مورد بحث و بررسی قرار گرفت و تصمیمات لازم اتخاذ شد. 

در ابتدای این نشست، استاد عبدالرحمن پیرانی، دبیرکل جماعت در سخنانی به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت که گزیده‌ای از آن در پی می‌آید. 

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله الذی خلق الإنسان فقدّره تقدیرا وأنعمَ علیه بِنِعَمِهِ وجعله سمیعاً بصیرا وأفاض علیه آلاءهُ لیکون بخلافته جدیرا، ومتّعه بالحریّة لیبقی وصف العبودیة له بها محصورا وصلی الله و سلم علی السراج المنیر سیدنا محمد الذی کان لدعاة الإنسانیة امیراً والذی علّم اصحابه أن للحریة ثمناَ کبیراً، فحملوا هدیة الإسلام لیکون الکون بها معمورا، فقاموا بالهمة خیر قیام وأتم نظاما رشیدا مستوعبةً کل أطیاف الناس شریفاً وحقیرا وفقیرا ووزیرا. 

خیر مقدم عرض می‌کنم و امیدوارم این نشست و نظایر آن، که به انگیزه‌ی خدمت به دین خدا و بندگان خدا منعقد می‌گردد، منشأ خیر و مورد رضای الله تعالی باشد. 

عرایض مختصری را در خصوص ضرورت تشخیص درد‌ها و مشکلات اساسی به جای پرداختن به حل مشکلات کوچک‌تر و شناخت اولویت‌ها در این حوزه بیان می‌کنم. 

بدیهی است تلاش در راستای اصلاح، مستلزم شناخت صحیح درد‌ها و آسیب‌هاست و طبیعتاً دردی و مشکلی که علة العلل و سرچشمه‌ی دردهاست، در اولویت درمان و در کانون توجه ویژه‌ قرار می‌گیرد. در غیر این صورت تلاش‌ها و مساعی آن‌گونه که باید به ثمر نمی‌‌نشیند. باید درد‌ها و مشکلات اساسی و زیر بنایی را شناخت و در جهت حل آن‌ها چاره‌اندیشی و اقدام کرد. به همین خاطر سید جمال، رشید رضا، محمد عبده، حسن‌البنا، أبوالأعلی مودودی، شکیب ارسلان و دیگر بزرگان، همگی بر درد‌ها و مشکلات زمان و در صدر آن‌ها بر بحران تمدنی در میان مسلمانان تأکید ورزیدند و از وجود اختلافات، دشمنی، تنبلی، سستی، فساد، رکود، و ظلم به عنوان درد‌ها و مشکلات اصلی نام بردند و کوشیدند تا مسلمانان را نسبت به عواقب وخیم هشدار دهند. 

آنان دریافته بودند که از نگاه جامعه‌شناسی سیاسی، جهل و فقر، ظلم و استبداد، فساد و رکود، به مثابه‌ی سرطان امت‌ها هستند و علم و دانش و تلاش، آزادی، عدالت و احترام به کرامت انسان و حقوق اساسی او، مایه‌ی حیات و نیک‌بختی و ترقی و تعالی است و این خلاصه تاریخ تمدن‌ها است. 

دین مبین اسلام با ظهور خود در ۱۴ قرن پیش و با بها دادن به عقل و اندیشه و آزادی فکر و تأکید بر ترک تقالید کورکورانه و تبعیت از هواهای نفسانی فرد و نیز آموزه‌های آباء و اجداد، توانست موفق‌ترین تمدن را برای پیروان خویش به سامان رساند. اما مسلمانان با فاصله گرفتن از آن تمدن والا و بر‌تر در دام اختلافات و دشمنی و جهل و تعصب گرفتار شدند. 

محمد عبده می‌فرماید: إن المسلمین المعاصرین أصعب انقیاداً للحق من الجاهلین. به همین خاطر بسیاری از تلاش‌ها و مجاهدت‌های اصلاح‌گرایانه به نتیجه‌ی مطلوب نرسیده است و نسبت به تلاش‌های عظیم و ازخودگذشتگی‌های مخلصانه اما نامتلائم با درد‌ها و رنج‌های اصلی و اساسی، سهم اندکی از نجاح و فلاح را قرین بوده است. 

لذا به باور اینجانب، ما به عنوان جماعت دعوت و اصلاح لازم است با درک درست درد‌ها از دروازه‌ی اصلی وارد شویم و آن دعوت به سوی جامعه‌ای مدنی است. جامعه‌ای که با ارزش‌ها و مفاهیم والای اصلاحی و انسانی از قبیل آزادی، عدالت و مساوات، احترام به حقوق همه‌ی شهروندان، تکثرپذیری و احترام به تعدد آرا، تسامح و رواداری و احترام به قانون و پایبندی به حل مشکلات پیش رو به روش‌های مسالمت‌آمیز و مدنی مأنوس باشد و رابطه‌ی تعاملی را بر رابطه‌ی تعارضی و همگرایی را بر واگرایی مقدم بدارد. به نظر می‌رسد تلاش در جهت نهادینه کردن این مفاهیم و تبدیل آن‌ها به سلوک فردی و اجتماعی در میدان عمل یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها باشد. باید پذیرفت که فقها و واعظان و داعیان کمتر به مسأله مهم و اساسی و گوهری آزادی و ایجاد فرهنگ گفت‌و‌گو و تسامح و عدالت و تطابق حقوق و آزادی‌ها با مسؤولیت‌ها و واجبات پرداخته‌اند. 

البته ناگفته پیداست که پرداختن مفصل به این امور از قضایای عصر ما محسوب می‌شود. عصر ما عصر آزادی و حقوق و برخورداری از جایگاه شایسته است. 

پس لازم است در تأصیل و تنظیر (شالوده‌گذاری و تئوریزه کردن) این مفاهیم در حد امکان تلاش نمائیم تا سهمی ارزنده در خدمت به تعالی و شکوفایی هرچه بیشتر میهنمان ایران به خود اختصاص دهیم. 

در دنیای اسلام بعضی از حرکت‌های اسلامی قبل از هر اقدامی مدعی تطبیق شریعت شده و آن را از جامعه مطالبه نموده‌اند، اما غالباً در میدان عمل با بی‌توفیقی و یا اعتراض و مقاومت مواجه شده‌اند. علت آن است پیشاپیش مقدمات آن را فراهم نساخته‌اند و بر ضرورت تربیت بر اساس آزادی و احترام به حقوق دیگران و فضایل مباحثه و مناقشه و گفتگوی دوستانه در امور مورد اختلاف و رواداری و قبول دیگران گرچه در همه چیز با شما مشترک نباشند، تأکید بر علم و دانش، تفکر و تأمل و نوآوری و ابداع و ابتکار به جای هرچه عمیق‌تر کردن شکاف‌ها و اختلافات و ایجاد بستر دشمنی و... تاکید نداشته‌اند.

شیخ ابوالحسن ندوی می‌فرماید: نحن تربیة اسلامیة حرة، و لن ینهض السلوک إلا إذا نهض العقل والفکر والعلم ولا یکون ذلک إلا فی جو الحریة المسؤولة. وحقیقتاً بیداری فکری و نهضت علمی پویا جز در پرتو تحقق آزادی مسؤولانه قابلیت تحقق نخواهد یافت.