یك ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری در تركیه، رقابت‌های انتخاباتی در این كشور روز به روز داغ‌تر می‌شود. دو نامزد اصلی انتخابات رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور و رهبر حزب عدالت و توسعه و كمال قلیچ‌دار اوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق و نامزد ائتلاف شش حزب مخالف اردوغان، در نظرسنجی‌ها هر یك با حدود ۴۰ درصد آرا، شانه به شانه یكدیگر قرار دارند. دو نامزد دیگر هم در این انتخابات شركت می‌كنند، سنان اوغان نامزد مستقل و محرم اینجه از حزب مملكت، رقبای دیگر این انتخابات خواهند بود. پیش‌بینی نظرسنجی‌ها حاكی از این است كه هر چند مخالفان اردوغان در نظرسنجی‌ها پیش هستند، اما انتخابات به دور دوم كشیده خواهد شد. با این حال این نخستین بار نیست كه اردوغان پیش از برگزاری انتخابات در شرایط سختی قرار دارد، او در طول ۲۰ سال زمامداری خود توانسته بارها خود را از شرایط سخت در افكار عمومی نجات بدهد و بار دیگر خود و حزبش را در قدرت حفظ كند. برای مخالفان اردوغان، در شرایطی كه ۶ حزب مخالف توانسته‌اند یك ائتلاف بی‌سابقه تشكیل بدهند، در حالی كه وضعیت اقتصاد تركیه در شرایط وخیمی قرار دارد، فرصت بی‌سابقه‌ای پیش آمده است كه بتوانند بعد از دو دهه رجب طیب اردوغان را از قدرت كنار بزنند. اما حزب عدالت و توسعه اردوغان، به‌رغم بحران اقتصادی گسترده و زلزله بهمن ماه سال گذشته، همچنان نفوذ چشمگیری در میان طرفداران خود دارد.
اقتصاد، عامل تعیین‌كننده
مساله وضعیت اقتصادی تركیه یكی از تعیین‌كننده‌ترین مباحث در انتخابات پیش رو است. وضعیت اقتصاد تركیه در طول سه سال گذشته به شدت دچار بحران شده است. هزینه‌های زندگی به شدت افزایش پیدا كرده، ارزش پول ملی تركیه به شدت كاهش یافته و تورم این كشور به بیش از ۵۰ درصد رسیده است. به همین دلیل هم هفته پیش، زمانی كه رجب طیب اردوغان رسما كارزار انتخاباتی خود را آغاز كرد، شعارهای اقتصادی را در صدر برنامه‌هایش قرار داد. او در سخنرانی خود در استادیومی در آنكارا در جمع هوادارانش گفت: «ما تورم را یك رقمی می‌كنیم، قطعا كشورمان را از این وضع نجات خواهیم داد.» آمار رسمی تركیه نشان می‌دهد كه نرخ تورم سالانه در ماه گذشته میلادی به ۵۰ درصد رسیده است. پاییز سال گذشته تورم در تركیه با رسیدن به ۸۵ درصد، ركورد ۲۵ سال گذشته را شكسته بود. هاوارد آیزنستات، كارشناس مسائل تركیه در دانشگاه لورنس و اندیشكده پروژه دموكراسی خاورمیانه در واشنگتن به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «خیلی روشن است كه دولت آمار را دستكاری می‌كند، وضعیتی كه شهروندان در زندگی واقعی خود احساس می‌كنند، بسیار وخیم‌تر است.»
این كارشناس مسائل تركیه می‌گوید: «سفره روزمره مردم تركیه به شكل بنیادین در حال آب رفتن است. شهروندانی كه خودشان را طبقه متوسط تصور می‌كنند، به سختی می‌توانند استانداردهای ساده زندگی را تامین كنند. برای بخش اعظم مردم تركیه كه بر اساس درآمد هفته به هفته یا ماه به ماه زندگی می‌كنند، وضعیت بسیار وخیم شده است و صرف تامین مواد غذایی برای خانواده به یك وظیفه سخت تبدیل شده است.»
آیزنستات می‌گوید: «اپوزیسیون وعده بازگشت اعتماد و شرایط طبیعی را می‌دهد. اما مشكل اینجاست كه نمی‌گویند كه بازگشت اعتماد و شرایط طبیعی نیازمند یك دوره دردآور كوتاه است. به همین دلیل آنها ترجیح می‌دهند كه فقط در مورد این صحبت كنند كه چه كسی وضع تركیه را به اینجا كشانده است و انتخابات را به یك همه‌پرسی در مورد اردوغان تبدیل كنند، بدون اینكه توضیح بدهند قدرت خودشان به چه شكل خواهد بود.» وی معتقد است: «قطعا ایجاد اعتماد اقتصادی و بازگشت اصول اساسی حاكمیت به تركیه، نیاز اساسی این كشور است، اما این اقدامات ضرورتا محبوب یا ساده نخواهد بود.»
پیشتازی قلیچ‌دار اوغلو در نظرسنجی‌ها
یك ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری تركیه، نظرسنجی‌ها همچنان كمال قلیچ دار اوغلو را پیشتاز انتخابات نشان می‌دهند. یك نظرسنجی جدید كه توسط مدیاپول منتشر شده است، نشان می‌دهد در انتخابات ۲۴ اردیبهشت‌ماه كمال قلیچ‌دار اوغلو ۴۲.۶ درصد آرا را به دست می‌آورد و رجب طیب اردوغان ۴۱.۱ درصد آرا را خواهد داشت. اختلاف آرای دو نامزد پیشتاز از یك ماه پیش كه كارزار تبلیغاتی انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز شده، كاهش پیدا كرده است و پیش‌بینی می‌شود كه هیچ یك از دو نامزد نتوانند در دور نخست انتخابات پیروز شوند و كار انتخابات به دور دوم كه دو هفته بعد برگزار می‌شود كشیده خواهد شد. سال ۲۰۱۸ هر چند در نظرسنجی‌ها اردوغان نسبت به رقیبش در آن زمان محرم اینجه پیشتاز بود، اما بسیاری از رسانه‌ها پیش‌بینی می‌كردند كه انتخابات به دور دوم كشیده شود، اما در آن سال اردوغان با كسب ۵۳ درصد آرا توانست در دور نخست انتخابات با ۱۰ میلیون رای بیشتر از رقیبش پیروز انتخابات شود. محرم اینجه كه سال ۲۰۱۸ رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق بود، امسال هم با تاسیس حزب جدیدی به نام حزب مملكت در انتخابات نامزد شده است. بسیاری تصور می‌كنند كه رقابت محرم اینجه، رهبر سابق حزب جمهوری‌خواه خلق با كمال قلیچ‌دار اوغلو، رهبر كنونی این حزب می‌تواند از آرای قلیچ‌دار اوغلو در رقابت با اردوغان بكاهد. هاوارد آیزنستات، كارشناس مسائل تركیه در دانشگاه لورنس و اندیشكده پروژه دموكراسی خاورمیانه در واشنگتن به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «نمی‌توانم با اطمینان به نتایج این نظرسنجی‌ها نگاه كنم. بسیاری از تحلیلگران خارجی تصور می‌كنند فقط به این دلیل كه اوضاع اقتصادی خراب است، رای‌دهندگان نظرشان را تغییر می‌دهند، اما الزاما این گونه نیست. تصور من این است كه بخش بزرگی از رای‌دهندگان حزب عدالت و توسعه، بعد از اینكه اندكی روی گزینه‌های دیگر فكر كردند، دوباره به این حزب بر می‌گردند.»
پس‌لرزه‌های زلزله
زلزله مهیب بهمن ماه سال گذشته، همچنان می‌تواند یكی از تعیین‌كننده‌ترین مسائل در انتخابات پیش رو باشد. بیش از ۵۰ هزار نفر بر اثر زلزله بهمن ماه جان خود را از دست دادند و انتقادهای زیادی از دولت اردوغان به دلیل عدم واكنش به موقع و تاخیر در امدادرسانی به مناطق زلزله‌زده مطرح شد. همچنین در هفته‌های پس از زلزله، بحث‌های زیادی در رسانه‌های تركیه در خصوص سیاستگذاری‌های دولت و شهرداری‌ها، فساد و قوانینی كه باعث شد ساختمان‌های مناطق زلزله‌زده مقاومت كافی در مقابل این فاجعه نداشته باشند، در گرفت. بسیاری از منتقدان معتقدند كه یكی از عوامل تلفات زیاد زلزله سال گذشته، سیاستگذاری‌های غلط دولت اردوغان بوده است. این موضوع می‌تواند در آرای اردوغان در انتخابات پیش رو تاثیر بسزایی داشته باشد.
سیاست‌های مهاجرتی
تركیه در سه ماه سال ۲۰۲۳ بیش از ۳ هزار پناهجوی افغان را به افغانستان «اخراج اجباری» كرده است. در آستانه انتخابات ریاست جمهوری تركیه در ۱۴ ماه مه، حضور میلیون‌ها مهاجر در تركیه در محور كارزارهای انتخاباتی «ائتلاف ملت» رقیب رجب طیب اردوغان قرار دارد. به گزارش بی‌بی‌سی، كمال قلیچ دار اوغلو، رهبر ائتلاف ملی متشكل از شش گروه اپوزیسیون سكولار رقیب رجب طیب اردوغان در انتخابات ماه آینده ریاست‌جمهوری این كشور اعلام كرده است كه در صورت پیروزی در انتخابات فروش ملك به خارجی‌ها را ممنوع می‌كند و حدود ۳.۶ میلیون مهاجر سوری و صدها هزار مهاجر افغان را به كشورهای‌شان باز می‌گرداند. هر چهار نامزد انتخابات تركیه سیاست‌های سختگیرانه‌ای را در مورد حضور مهاجران و پناهجویان در این كشور اعلام كرده‌اند. اعطای شهروندی به افرادی كه ملك در این كشور می‌خرند، سبب افزایش شدید قیمت مسكن در شهرهای بزرگ تركیه از جمله استانبول شده است. پناهجویان سوری نرخ بیكاری در برخی استان‌ها را نیز بالا برده است.
نظرات