حبیب مظاهری - استاد دانشگاه یکی از اهداف اصلی بعثت پیامبر خاتم(ص)، توجه مردم به خودآگاهی بود. شناخت هویت و خودشناسی برای انسان موجب نوعی تصفیه درونی در شخص شده و درنهایت به تغییر مثبت در همه جنبه‌های فردی، اجتماعی، فرهنگی، دینی و اخلاقی یک فرد می‌انجامد. حدیث نبوی «اِنّی بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ مکارم الاَخلاق»، تأکید بر همین وجه است. قبل از بعثت پیامبر، ضریب احترام مردم به خود و زندگی‌شان بسیار پایین بوده است. در تاریخ بیان شده یک فرد در عصر جاهلیت حتی برای فرزند خود نیز هیچ‌گونه ارزشی قائل نبود اما پیامبر اکرم(ص) که هدف اصلی خود را تمام‌کردن و نشر مکارم اخلاق در جامعه عنوان کردند، این نکته را تعلیم دادند که آدمی باید برای خود و اطرافیانش احترام و ارزش قائل باشد و جایگاه خود را در عالم خلقت بشناسد. اکنون نیز با وجود اینکه در انسان دوران معاصر، آن ویژگی‌های اخلاقی انسان عصر جاهلیت بسیار کم‌رنگ یا حتی محو شده است، نمی‌توان منکر وجود خصایص اخلاقی نکوهیده در جامعه امروز شد. در دوران جاهلیت، خداوند متعال در زندگی آدمیان غروب کرده بود، امروز نیز به طریقی دیگر نقش خدا در زندگی برخی انسان‌ها کم‌رنگ شده است. انسان عصر امروز با محدودکردن و مقیدکردن خود به آداب‌ورسوم بی‌ارزش و بی‌پایه یک نوع جاهلیت مدرن را برای خود رقم زده است. زندگی کنونی انسان به یک تغییر اساسی نیاز دارد؛ تغییری در جهت خودشناسی و درنهایت خداشناسی؛ تغییری که به وسیله آن، خود را از قید آداب‌ورسوم بی‌ارزش رها کند که این امر نیازمند یک حرکت عظیم و تغییر در روش زندگی آدمی است که بازخوانی این رویداد عظیم یعنی مبعث در دوران کنونی، می‌تواند نقطه عطف شروع این تغییر باشد. بعثت پیامبر موجب شد انسان در مسیری قرار گیرد که منتهی به هدف والایی است و آن هدف جز قرب الهی نیست. هنگامی که هدف والا باشد حتی اگر حرکت در مسیر کُند باشد در نهایت انسان به آن هدف دست می‌یابد که این همان مسیر و صراط مستقیم است. اما بیشتر مسیرهایی که انسان امروز برای خود و زندگی‌اش ترسیم کرده، یک حرکت چرخشی و دورانی است که اگر شخص بزرگ‌ترین قدم‌ها را هم در این مسیر بردارد در نهایت هدف اصلی خود را پیدا نخواهد کرد. در دوران کنونی بعثت می‌تواند کانون زندگی مردم را تغییر دهد و مردم پاسخ به چرایی زندگی خود را دریابند، چراکه یکی از تفاوت‌های دوران جاهلیت قبل از بعثت پیامبر اکرم و جاهلیت مدرن، همین نکته است که چرایی زندگی افراد در دوران جاهلیت قبل از بعثت برای مردم سؤال نبود، درصورتی‌که در دوران کنونی اشخاص در پی دریافت پاسخ به پرسش چرایی زندگی خود هستند و بعثت پیامبر می‌تواند پاسخی به این سؤال مهم بشر باشد؛ زیرا انسان زمانی که هدف زندگی خود و پاسخ به چرایی زندگی خود را دریابد، امیدوارانه و در راستای نیل به آن اهداف به زندگی خود معنا می‌بخشد. آیه شریفه «انا لله و انا الیه راجعون» تأکید دارد اگر انسان امروز بداند که «از خداست و در نهایت به سوی او نیز باز خواهد گشت» و در واقع مفهوم این آیه را در زندگی خود جاری کند، در رویارویی با بیشتر مسائل زندگی خود دچار مشکل نخواهد شد و آن هنگام است که جایگاه والای خود را در زمین خواهد یافت و بعثت، در واقع این مفهوم را به انسان القا کرد. خداوند در آیه ۱۶۴ سوره مبارکه آل‌عمران رسالت پیامبر اکرم(ص) را منّتی بر مؤمنین بیان کرده است: «خداوند بر اهل ایمان منّت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات او را تلاوت می‌کند و آنان را پاک می‌گرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت می‌آموزد و همانا پیش از آن در گمراهی آشکار بودند». از این آیه شریفه این نکته نیز دریافت می‌شود که تزکیه نفس بر تعلیم کتاب ارجحیت داشته و خداوند با بعثت نبی مکرم اسلام(ص) لزوم تزکیه نفس را بر انسان یادآور شده است. امید است انسان امروز با تمسک به قرآن و شناخت ارزش‌های بعثت خاتم‌الانبیا، حضرت محمد صلوات الله علیه و آله، بتواند در عصر حاضر و دوران جاهلیت مدرن به زندگی خود معنا بخشیده و در راستای تزکیه نفس خود و رسیدن به اهداف بعثت نبوی تلاش کند.
نظرات