زهرا مشتاق دیروز در بخش اول، گزارشی درباره وضعیت کولبران نوشتیم و اکنون برخی پیشنهادها در پی می‌آید. اما چه می‌شود کرد؟ آیا می‌توان به مشکلات جدی معیشتی مرزنشینان و نبود شغل در آن نواحی در کنار شیوع اعتیاد، انواع بزهکاری و گسترش حاشیه‌نشینی و فقر بی‌تفاوت بود؟ راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند محلی برای ایجاد آرامش و حل مسائل مرزنشینان باشد. در کشورهایی با استانداردهای بالا و نیز رو به توسعه، ساکنان مرز زندگی آسوده و خالی از دغدغه‌ای دارند. چراکه آنان مرزبانان و حافظان امنیت تمام مردم یک کشور هستند. تأمین رفاه و معیشت مرزنشینان چه به شکل مستقیم و چه حتی غیرمستقیم، معنایش حفظ کیان و تمامیت ارضی یک کشور است. راه خطا بر مرزنشین فقیر و گرسنه هموار می‌شود. به یاد بیاوریم بیشترین، عمیق‌ترین و غیرقابل جبران‌ترین صدمات ناشی از جنگ هشت‌ساله، به‌طور کاملا مستقیم، مرزنشینان کشور را با چه فجایعی روبه‌رو کرد. ازدست‌رفتن کاشانه و ویرانی مطلق روح و جسم و در عین حال رشادت و مقاومت آنها در برابر نفوذ دشمنان خارجی و داخلی غیر قابل انکار است. کولبران امروز، همان مردم رزمنده دیروز شهرها و روستاهای مرزنشین هستند. می‌توان تنگنای شدیدی را که در آن قرار گرفته‌اند، با امتیازاتی که حق شهروندی مرزنشینان است، آسان‌تر کرد. احیا و راه‌اندازی دوباره تعاونی‌های مصرف، تأسیس بازارچه‌های مرزی و صدور کارت‌های مخصوص تردد و مبادله کالا در شکل و اندازه‌های تعریف‌شده می‌تواند از جمله همین راهکارها باشد. کسانی که در شعاع مشخصی از مرز زندگی می‌کنند، ضمن دراختیارداشتن کارت تردد، می‌توانند با داشتن کارت‌های هوشمند از تسهیلاتی که دولت در اختیار تعاونی‌های پیشنهادی قرار می‌دهد، استفاده کنند. تعاونی‌هایی که احداث و راه‌اندازی آنها در بخش دولتی است و سود حاصل از آن نصیب سهام‌داران که همان روستاییان مرزنشین هستند، می‌شود. تعاونی‌هایی که دستشان برای صادرات و واردات برخی اقلام و کالاها باز است و این همان امتیاز مرزنشینی است. گرچه مدیریت صحیح چنین تعاونی‌هایی و مراقبت از چگونگی تقسیم عادلانه سود، خود از نکات بااهمیت این فرایند است. در این میان تعاونی‌های مرزنشین نیز با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند؛ از جمله عدم اختصاص ارز دولتی برای واردات کالاهای اساسی مرزنشینان. از آنجایی که مقدمه دریافت ارز رسمی و امکان ثبت سفارش از طریق سامانه جامع تجارت متعلق به سازمان توسعه تجارت ایران و سامانه EPL (پنجره واحد تجارت فرامرزی) متعلق به گمرک ایران بوده و این موضوع به دلیل غیرفعال‌بودن لینک مرزنشینی در سامانه جامع تجارت و عدم امکان ثبت سفارش ارزی در سامانه برای تعاونی‌های مرزنشینان امکان‌پذیر نیست. بنابراین تا زمانی که لینک مرزنشین در سامانه جامع تجارت فعال نشود و ثبت سفارش ارزی در سامانه امکان‌پذیر نباشد، مرزنشینان نمی‌توانند برای واردات کالا از طریق قانونی ثبت سفارش و اقدام کنند. همچنین مالیات (۲۵درصدی) بر درآمد ناچیز مرزنشینان نکته قابل تأمل دیگری است. چون ماده ۱۳۳ قانون مالیات‌های مستقیم سابق تشکلی به نام شرکت‌های تعاونی مرزنشینان را در بر می‌گیرد، پس بر درآمد آنها مالیات بسته می‌شود و از سوی دیگر ارز دولتی نیز به این تعاونی‌ها داده نمی‌شود و با ارز آزاد هم مبادله صرفه اقتصادی ندارد و مشکلات متعدد دیگری هم وجود دارد. احداث یا تقویت بازارچه‌های مرزی نیز می‌تواند موجب رونق کسب‌وکار و ایجاد شغل برای مرزنشینان شود. کمک به رونق بازارچه‌های مرزی، پیشگیری از کولبری و در واقع شناسنامه‌دارکردن و صدور مجوز رسمی برای عبور و برگشت ایمن به دو سوی مرز و در نتیجه حذف کولبری غیرقانونی و راه‌های فرعی حمل بار قاچاق است. وجود بازارچه‌هایی چون پرویزخان در قصر شیرین، تیله‌کوه در سرقلعه، جگیران در سرپل‌ذهاب، شیخ‌صله در ثلاث باباجانی، شوشمی در پاوه و سومار در استان کرمانشاه در صورت ساماندهی مؤثر و کیفیت و افزایش کالاهای ارائه‌شده، می‌تواند در کاهش حجم کولبری غیرقانونی کارکردی مؤثر داشته باشد. البته تقویت فرهنگ کار، تشکیل نهادهایی برای کشف استعدادها و پتانسیل‌های موجود در منطقه برای احداث کارخانه یا کارگاه‌های مختلف از جمله راهکارهای مفید برای کاهش کولبری زنان و مردانی است که به تبعیض در استان خود باور دارند.
نظرات