صابر گلعنبری دوستانی درباره وساطت قطر پرسیدهاند که در پاسخ بیان چند نکته ضروری است. نخست این که این میانجیگری در دو پرونده تبادل زندانیان و مذاکرات هستهای وین است؛ دو پروندهای که نوعی ارتباط سیستماتیک با هم پیدا کردهاند. این وساطت هم به گفته "منابعی" پیشرفت داشته و انتظار میرود ظرف یکی دو هفته آینده خروجی آن روشن شود. پرونده تبادل زندانیان به موازات دور ششم مذاکرات در ژوئن گذشته به توافقی نسبتا آماده ختم شده بود. درباره ارتباط سیستماتیک دو پرونده باید گفت که اولا توافق درباره تبادل زندانیان در دسترس است، اما مساله محل اختلاف دو طرف بازه زمانی اجرای این توافق است. از یک طرف، با توجه به لاینحل ماندن برخی مسائل کلیدی در مذاکرات وین و تضاد و تعدد منافع طرفهای میانجی عضو برجام، این تصور شکل گرفته است که احتمالا از طریق مذاکره مستقیم بتوان از نزدیک به راهحلهایی دست یافت. اما حاکمیت ایران انجام مذاکره مستقیم را که میانجیگران قطری و غیر قطری از مدتها قبل به دنبال تحقق آن بودند، به گرفتن امتیازی مهم منوط کرده است که زمینهساز این مذاکرات و به نوعی توجیهگر آن باشد. این در حالی است که وتوی مذاکره مستقیم برداشته شده اما برای ورود به آن شرایطی تعریف شده است. حالا این امتیاز مهم تقریبا همان مبادله زندانیان سیاسی و آزادی بخش قابل توجهی از اموال بلوکه شده ایران است. ایران میخواهد این تبادل را زمینه و مستمسکی برای ورود به مذاکره مستقیم قرار دهد. اما مشکل اینجاست که طرف آمریکایی تمایل دارد که دو توافق تبادل زندانیان و احیای برجام همزمان اجرایی شود و دلیل آن هم این است که دولت بایدن میخواهد با برجستهسازی توافق تبادل زندانیان به نوعی بازگشت به برجام را تحت الشعاع آن قرار داده و از این طریق در مواجهه با مخالفان بازگشت به برجام دستاوردسازی کند. اینجاست که انگیزه راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در ربط دادن توافق در وین به توافق تبادل زندانیان بیشتر روشن میگردد.
نظرات