لیلا علی‌كرمی - وكیل پایه یك دادگستری روز ۴ آوریل برابر با پانزدهم فروردین توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان «روز بین‌المللی آگاهی از خطر مین و مقابله با مشكل مین» نامگذاری شده است. مجمع عمومی امیدوار بوده است تا از این طریق بتواند كمك كند تا مناطق آلوده به مین در سراسر جهان، شناسایی و علامت‌گذاری شده و به مردم آموزش‌های لازم برای حفاظت از جان‌شان در برابر مین داده شود. امسال در شرایطی به استقبال این روز می‌رویم كه با گذشت سال‌ها از تصویب كنوانسیون منع مین و تلاش جمعی برای پاك‌سازی كشورها و مناطق آلوده، هنوز هم مین‌های زمینی از بین شهروندان و غیرنظامیان قربانی می‌گیرند. تلفات بالای ناشی از انفجار مین در بین غیر نظامیان، موجی از نگرانی در دل كسانی ایجاد كرده است كه رویای جهانی عاری از مین را در سر داشته و برای رسیدن به آن تلاش می‌كنند. به‌رغم منع استفاده از مین‌های زمینی توسط كنوانسیون منع مین، هنوز هم برخی كشورها از مین‌های زمینی ضد نفر استفاده می‌كنند. بنا بر گزارش دید‌بان حقوق بشر در جنگ در جریان، روسیه در اوكراین از مین‌های زمینی ضد نفر استفاده كرده است. استفاده روسیه از مین ضد نفر در سرزمین اوكراین كه از اعضای كنوانسیون منع مین‌های زمینی است، امری غیرمعمول است. اوكراین كنوانسیون منع مین را در ۲۴ فوریه ۱۹۹ امضا كرد و در اول ژوئن ۲۰۰۶ عضو این كنوانسیون شد. پیمان اتاوا با نام كامل كنوانسیون منع استفاده، نگهداری، ساخت و جابه‌جایی مین ضد نفر و نابودی این‌گونه مین‌ها، با نام دیگر كنوانسیون منع مین ضد نفر نیز شناخته می‌شود. این كنوانسیون در ماه دسامبر سال ۱۹۹۷ در شهر اتاوای كانادا به تایید كشورها رسید. تاكنون ۱۶۴ كشور جهان به این پیمان پیوسته‌اند، اما ۳۱ كشور عضو سازمان ملل متحد از جمله ایالات متحده امریكا، روسیه، چین، امارات متحده عربی، اسراییل، هند، عربستان سعودی و ایران، عضو پیمان اتاوا نیستند. یكی از مفاد پیمان اتاوا این است كه كشورها ذخایر مین‌های زمینی خود را از بین ببرند و ضمن پاك‌سازی مناطق آلوده به مین در مرزهای خود، در آینده نیز از مین استفاده نكنند. اعضای كنوانسیون منع مین، تكمیل پاك‌سازی تا سال ۲۰۲۵ را هدف خود قرار داده‌اند، اما پاك‌سازی زمین‌ها كند صورت گرفته و بسیاری از كشورها از هدف خود عقب مانده‌اند. ۳۴ كشور هنوز انبارهایی از مین‌های ضد‌نفر دارند و ۳۲ كشور از جمله ایران هنوز به پیمان منع مین ملحق نشده‌اند. كشورهایی كه به كنوانسیون منع مین نپیوسته‌اند دلایل مختلفی را برای عدم همراهی خود با جامعه بین‌المللی مطرح می‌كنند. به عنوان مثال یكی از دلایل مطرح شده از طرف ایران حفاظت از مرزهاست. اما نگاهی به آمار و پراكندگی جغرافیایی خلاف این ادعا را ثابت می‌كند. بیشتر این مین‌ها كه روزانه قربانی می‌گیرند، در نقاط صفر مرزی نیستند بلكه در دل روستاهای كردستان منفجر می‌شوند. دلیل دیگر نپیوستن دولت ایران به كنوانسیون منع استفاده از مین یا همان كنوانسیون اتاوا این است كه این كنوانسیون خارج از روال سازمان ملل به تصویب رسیده است. آیا در ایران كه عضو كنوانسیون منع مین نیست اقداماتی در زمینه آگاهی از خطرات مین صورت گرفته است؟ آیا مردم مناطق آلوده به مین از وضعیت خطرناك مین‌ها آگاه شده‌اند؟ آیا اقدامات آموزشی صورت گرفته؟ آیا تریبونی برای مصدومان مین مهیا شده تا درد و رنج خود را با دیگران قسمت كنند تا شاید باری از دوش‌شان برداشته شود؟ آیا فضاهای شهری و روستایی برای این مصدومان تدارك دیده شده تا زندگی آنها بعد از وقوع حادثه و معلولیت مختل نشود؟ آیا ساكنان شهر‌های دور از مناطق آلوده به مین و به‌طور خاص پایتخت از مشكل مین باخبر هستند؟ آیا آنها می‌‌دانند كه هنوز در پنج استان كشور كودكان، زنان و مردانی هستند كه تاوان جنگی را می‌دهند كه ده‌ها سال پیش به پایان رسیده است؟ در زمینه آگاهی‌رسانی از خطرات مین بی‌شك اقداماتی صورت گرفته است. اما نكته قابل تامل، كمیت و كیفیت كارهای انجام شده است. اكثر این اقدامات به صورت مقطعی انجام شده و تداوم نداشته و مهم‌تر آنكه همه مناطق را تحت پوشش قرار نداده، هنوز روستا‌ها و مناطقی هستند كه ابتدایی‌ترین آموزش در چگونگی مواجه با مین را ندیده‌اند و مهم‌تر آنكه بسیاری از مناطق آلوده به مین هنوز شناسایی و علامت‌گذاری نشده است. اطلاع‌رسانی و حمایت از اقدامات علیه مین بسیار مهم است، اما برای رفع مشكل مین‌های زمینی برای همیشه كافی نیست. برای رسیدن به یك جهان عاری از مین، كشورها باید پایبندی كامل به كنوانسیون منع مین داشته و اجرای آن را ترویج دهند. كشورهایی كه هنوز به این معاهده نپیوسته‌اند، باید فورا همراه جامعه جهانی شوند. این امر تنها راه تضمین آن است كه این سلاح دیگر مورد استفاده قرار نگرفته و باعث رنج بیشتر انسان‌ها نشوند. باید اطمینان حاصل كرد كه پاك كردن جهان از مین‌های زمینی در صدر دستور كار دولت‌ها قرار گرفته و آنها بدون وقفه و با جدیت در این راه تلاش می‌كنند. ایران نیز به عنوان عضوی از جامعه جهانی باید سهم خود را در این راه ادا كند. بدون شك پیوستن به كنوانسیون منع مین اولین قدم در این راه است.
نظرات