عباس عبدی كاربرد هر پدیده مادی در جامعه، واجد یك وجه فرهنگی نیز هست. نمونه بسیار روشن آن رانندگی است. وجه مادی رانندگی یعنی خودرو در ایران و اروپا هیچ تفاوتی ندارند، ولی اگر وضعیت رانندگی و حمل و نقل را در دو كشور مقایسه كنیم، به كلی متفاوت خواهد بود. استاندارد سوخت مصرفی، مقررات حمل‌ونقل و رعایت آنها، مقررات بیمه‌ای و... در دو جامعه متفاوت است، در نتیجه برون‌داد رانندگی در دو جامعه از قبیل میزان تصادفات و مرگ و میر و نیز كیفیت ترافیك، آلودگی هوا و... در فرق اساسی دارد. برای توصیف این وضعیت می‌گویند كه جامعه ما از حیث رفتار ترافیكی و حمل و نقل دچار پس‌افتادگی فرهنگی است و فرهنگ (به معنای عام) متناسب با استفاده از این وسیله مادی را ندارد، لذا دچار عوارض آن می‌شود. خودرو را با پول می‌توان وارد كرد ولی فرهنگ آن را نه. باید در داخل تولید نمود. بانك‌های اطلاعاتی الكترونیكی نیز یك ابزار مهم در كاهش هزینه تمام شده، در نظارت موثر، در بهره‌برداری‌های گوناگون از داده‌های گوناگون هستند و این بانك‌ها و حوزه اطلاعات در حال گسترش است، به نحوی كه جهان جدید را با ویژگی عصر اطلاعات می‌شناسند. یكی از حوزه‌هایی كه بسیار مفید و كارآمد خواهد بود، دیجیتال شدن نظام بهداشت و درمان، چه از حیث تشخیص و تجویز و چه از حیث سابقه بیماری و استفاده از داده‌های آن برای تحلیل و مطالعات پزشكی و نیز نظارت بر كارهای پزشكان است. از این رو به عنوان اولین مرحله از این طرح، نسخه‌های پزشكان را الكترونیك كرده‌اند كه به دلایل اجرایی و مشكلات فنی با این طرح مخالف شده و به عقب افتاده است، ولی حتی اگر مشكلات مزبور حل شود، مساله مهم‌تری كه باقی می‌ماند، امنیت و محرمانگی این اطلاعات است. حتما توجه كرده‌اید كه اخیرا آقای وزیر بهداشت درباره واكسیناسیون خود ادعایی را مطرح كرد كه انتشار سند كارت دیجیتال واكسیناسیون وی، كاملا خلاف آن را ثابت می‌كرد. هنگامی كه پایگاه داده‌های دیجیتال مزبور تا این حد ناامن است كه حتی اطلاعات شخصی آقای وزیر را هم لو می‌دهند چه انتظاری برای حفظ محرمانگی اطلاعات دیگران می‌توان داشت؟ البته در این مورد خاص از حیث حقوق عمومی قابل دفاع است، ولی اگر این مسیر ادامه پیدا كند، عوارض بسیار سنگینی را ایجاد خواهد كرد. فرض كنید كه كسی بیماری خاصی دارد كه نمی‌خواهد دیگران متوجه آن شوند، از حادترین آنها كه ایدز باشد تا هپاتیت و سرطان و... حتی بیماری‌های عادی هم مشمول این گزاره می‌شوند، در این صورت چگونه می‌توان مانع از انتشار اطلاعات پزشكی این افراد شد؟ همه می‌دانند كه محرمانگی امور پزشكی اصل اساسی است و همه پزشكان باید رعایت كنند و اطلاعات بیمار خود را نباید منتشر كنند. دیدم كه یك‌بار آقایان پزشك، نوشته حتی می‌توان برای افراد و بدون اجازه خودشان نسخه نوشت!! براساس سامانه نسخه‌نویسی، همه پزشكان می‌توانند با استفاده از كد ملی به اطلاعات شخصی همه ایرانیان دست پیدا كنند! حتی منشی‌های پزشكان یا درمانگاه‌ها هم می‌توانند خودسرانه نسخه بنویسند و آن را با كد یكی از پزشكان فوق تخصص ثبت نمایند. اكنون كار و كاسبی عده‌ای هم راه افتاده كه همین طوری بدون معاینه نسخه می‌نویسند و با رقم پایین ویزیت دكتر را حساب می‌كنند و طبعا با ادامه این وضع با افزایش مصرف دارو و قاچاق آن و اختلال در پرونده پزشكی مواجه خواهیم شد. این امر ممكن است مانع از مراجعه مردم به پزشكان شود. حالا فرض كنید كه یك نفر به هر علتی در یك مقطعی به روانپزشك مراجعه كرده باشد و اطلاعات آن لو برود كه ظاهرا به سادگی چنین خواهد شد، عوارض این را می‌توان از الان تصور كرد. اجازه دهید با یك تمثیل ساده نشان دهم كه چگونه در كاربرد امكانات جدید دچار پس‌افتادگی فرهنگی می‌شویم. فرق دوچرخه، موتور گازی، موتور دنده‌ای، خودرو، هواپیمای مسافربری و هواپیمای جنگی زیاد است. به میزانی كه سرعت وسیله نقلیه زیاد می‌شود شرایط برای انتخاب راننده یا راهبر آن بسیار پیچیده می‌شود و نیازمند آموزش‌ها و دستگاه‌های دقیق و نظارتی فوق پیشرفته است. اگر یك نفر با استعداد و آموزش دوچرخه‌سواری را برای به پرواز در آوردن جت جنگی انتخاب كنیم، نتیجه پیشاپیش روشن است. همان كاری كه داریم با فناوری‌های جدید انجام می‌دهیم.
نظرات