چکیده
هدف: کشور پادشاهی قطر نیز یکی از کشورهای اسلامی پیشرو در زمینه توسعه است که تاکنون دو سند راهبرد توسعه ملی در دوره سال‌های 2011 - 2016 و نیز 2018 - 2022 تدوین کرده است. هدف از این نوشتار، ارائه پاسخی تحلیلی به این پرسش است که الگوی اسلام‌گرایی اخوانی چگونه بر فرایند ساخت الگوی توسعه ملی قطر بهعنوان «نرمافزار» و «ایدئولوژی توسعه» نقش‌آفرینی داشته است؟
روش: با توجه به این که اخوان‌المسلمین در قطر از انتشار بسیاری از اسناد راهبردی خود خودداری کرده است و به نوعی اخوان در قطر در وضعیتی همچون یک جعبه سیاه قرار دارد؛ لذا وجه اکتشافی مقاله برجسته خواهد بود. از همینرو، در این مقاله از روش تحلیلی – توصیفی بهره گرفته شده تا توصیفی دقیق از نحوه تأثیرگذاری خوانش اسلام‌گرایانه اخوانی بر ساخت الگوی بومی توسعه در قطر ارائه شود.
یافته: یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که اندیشه اخوانی در پنج حوزه «رویکرد به دین»، «رویکرد به پیشرفت»، «مبانی دینی پیشرفت»، «مصادیق دین در الگوی پیشرفت» و نیز «نقش بوم‌زیست بر الگوی توسعه»، توانسته است بر ساخت‌یابی الگوی توسعه در این کشور تأثیرگذار باشد و تلاش میکند که ارائه دهد.
نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد رهبران اخوان در قطر در تلاش هستند تا الگویی از زیست مؤمنانه سازگار با مقتضیات زیستمدرن را به دیگر جوامع اسلامی ارائه داده و از این رو، قطر را بهعنوان یک الگو در زمینه خوانش اسلام‌گرایانه معرفی نمایند و از این طریق به تسری‌یابندگی آن به دیگر نقاط جهان اسلام کمک نمایند.
کلیدواژه‌ها
اخوان‌المسلمین؛ الگوی پیشرفت؛ قطر؛ یوسف القرضاوی؛ اسلام‌گرایی؛ اخوانیسم
مراجع
بازرگان، مهدی (1362). آخرت هدف نهائی انبیاء. تهران: نشر نهضت آزادی.
بولارد، سیدنی (1354). اندیشه ترقی، ترجمه حسین اسدپور، تهران: امیرکبیر.
سروش، عبدالکریم (1368). فربه‌تر از ایدئولوژی. تهران: نشر راد.
سنچولی، زینب (1392). «تبیین ماهیت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت». مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، شماره 3: 104-79.
فوزی، یحیی (1382). «بررسی مبانی نظری و توانایی‌های گفتمان اصلاح‌طلبانه اسلام‌گرایان شیعی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 61(3): 215-173.
فوزی، یحیی؛ محمودی‌کیا، محمد؛ نعیمی، فرحناز (1400). «نظریه‌ای برای فهم چرایی، چیستی و چگونگی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر روش فراترکیب». دانش سیاسی، 17(2): 491-518.
قرضاوی، یوسف (1379). ویژگی‌های کلی اسلام، ترجمه جلیل بهرامیانی، تهران: نشر احسان، چاپ اول.
قرضاوی، یوسف (1386). افراط‌گرایی دینی، ترجمه عبدالرسول گلرانی، تهران: احسان، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (1378). اسلام و مقتضیات زمان. قم: انتشارات صدرا.
القرضاوی، یوسف (2011). ابن القریه و الکتاب؛ ملامح سیرة و المسیرة. القاهره: دار الشروق.
القرضاوی، یوسف (1977). الخصائص العامة للاسلام، دوحه: جامعة قطر.
القرضاوی، یوسف (1988). الصحوة الاسلامیة و هموم الوطن العربی و الاسلامی، وهبة للنشر و التوزیع.
القرضاوی، یوسف (1990). اولویات الحرکة الاسلامیة فی المرحلة القادمة، دوحه: جامعة قطر.
القرضاوی، یوسف (1991). نحو الوحدة الفکریة العاملین الاسلام، القاهرة: وهبة للنشر و التوزیع.
القرضاوی، یوسف (1992). لقاءات و محاورات حول قضایا الاسلام و العصر، القاهرة: وهبة للنشر و التوزیع.
القرضــاوی، یوســف (1999). مــن فقــه الــدولــة فــی الاســلام (مکانتهــا، معالمهــا، طبیعتهــا، موقفهــا من الدیقراطیة، التعددیة و المراة و غیرالمسلمین)، القاهرة: دارالشروق.
نظرات