سید عماد حسینی چندی پیش رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور تركیه اعلام كرد سفرش به امارات متحده عربی و سفر هرتسوك (رییس رژیم اسراییل) به آنكارا دور جدیدی از روابط تركیه با شورای همكاری و اسراییل محسوب خواهد شد. میزان تاثیرگذاری مشكلات اقتصادی تركیه بر این تصمیم اردوغان گرچه محل اختلاف محققان است اما بی‌تردید یكی از پارامترهای تاثیرگذار بر رویكرد رهبر جریان اسلام‌گرای تركیه به شمار می‌رود. اما با نگاهی به عملكرد رییس‌جمهور تركیه طی چند سال اخیر درمی‌یابیم كه گرچه او خود را مدافع حقوق فلسطینیان خواند و حتی دفاتری برای حماس در این كشور گشود، اما همواره روابط خود را با اسراییل نیز حفظ كرد و حتی در اوج جنگ‌های اسراییل علیه نوار غزه، شركت‌های تركیه‌ای یكی از مهم‌ترین تامین‌كنندگان آب و آذوقه ارتش متجاوز اسراییل به مردم فلسطین محسوب می‌شدند. اردوغان گرچه یك اسلام‌گرا قلمداد می‌شود اما عملكرد او نشان داده است كه بیش از آن یك سیاستمدار تكنوكرات عملگراست كه هدفش پیش از هرچیز خروج تركیه از باتلاق مشكلات اقتصادی است. او كه روزگاری در اوج اختلاف امارات و عربستان سعودی با قطر جانب قطر را گرفته بود از راه سرازیر كردن شركت‌های تركیه به این كشور ثروتمند عربی نیز سودهای زیادی عاید این شركت‌ها كرد به‌طوری‌كه حتی گوسفندان هم از تركیه با هواپیما از حریم هوایی كشورمان عبور كرده و به دوحه ارسال می‌شدند. امروز نیز در سایه همكاری امارات متحده عربی با اسراییل از یك‌سو و تنش‌های زیرپوستی تامل‌برانگیز بین امارات و عربستان و رقابت پشت پرده دو شاهزاده برای تصدی كرسی شماره یك كشورشان، باز هم اردوغان سودای صید شاه‌ماهی‌های اقتصادی از آب گل‌آلود تحولات سیاسی و حتی بحران‌های نظامی حاكم بر منطقه در سر دارد. اردوغان در گفت‌وگویی كه اخیرا با شبكه تلویزیونی ان‌تی‌وی تركیه انجام داد اعلام كرد به امارات متحده سفر خواهد كرد، او در همین گفت‌وگو از دعوت از رییس رژیم اسراییل برای سفر به تركیه هم سخن گفت و تاكید كرد آمادگی دارد در تمامی زمینه‌ها (دقیقا همه زمینه‌ها) گام‌‌هایی به سوی اسراییل بردارد. برای اردوغانی كه تا چندی پیش فریاد حمایت از مردم فلسطین سر می‌داد و از سوی دیگر در كنار قطر علیه امارات متحده عربی صف‌آرایی كرده بود و در عین حال با خرید سامانه پدافندی اس400 از روسیه قرارداد جنگنده‌های پیشرفته اف 35 خود را با امریكا به چالش كشیده بود، قطب‌نمای منافع عقربه‌های ثابتی ندارد و این عقربه‌ها حتی سریع‌تر از حالت معمول در میان دیگر سیاستمداران جهان دچار تغییر و تعارض می‌شوند. برخی از تحلیلگران معتقدند این گردش سریع اردوغان به سبب منافع حاصل از راه‌اندازی خط انتقال كالا از بندر شارجه در امارات به بندر اسكندرون در تركیه به عنوان جایگزین كانال سوئز است كه برای تحقق آن نه تنها حاضر به عادی‌سازی روابط با ابوظبی است بلكه در این چارچوب به گسترش روابط سه‌جانبه و همكاری اقتصادی با اسراییل هم فكر می‌كند. از طرفی این را نباید فراموش كرد كه كشف و استخراج گاز طبیعی در فلسطین اشغالی نیز باعث شد تا احداث خط لوله در شرق دریای مدیترانه در دستور كار قرار گیرد و تركیه هم درصدد كسب سهمی از عواید این خط لوله برآید. همچنین اردوغان خوب می‌داند كه سریع‌‌ترین راه برای جلب نظر مثبت سیاست‌گذاران كاخ سفید، تل‌آویو است و او این كار را هم در دست انجام دارد. در سایه این فعالیت‌ها همچنان این پرسش مطرح است كه آیا رویكرد واقع‌گرایانه این اسلام‌گرا خواهد توانست اقتصاد تركیه را از چاله بزرگی كه در آن گرفتار شده برهاند یا باعث می‌شود در چاهی عمیق‌تر از چاه فعلی فرو رود.
نظرات