معرفی کتاب «الگوهای دموکراسی ایرانی»
نویسنده: سیدابراهیم سرپرستسادات
ناشر: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی
سال نشر: اولین چاپ در سال ۱۳۹۹/۱۴۰۰
موضوع: علوم سیاسی، دموکراسی در ایران، جریانشناسی فکری-سیاسی ایران معاصر
محور اصلی و پرسش کلیدی
این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش محوری شکل گرفته است:
چگونه جریانهای فکری-سیاسی ایرانی، با وجود تضادهای ایدئولوژیک فراوان درباره ارزش دموکراسی، در طول تاریخ معاصر (از پیش از مشروطه تا کنون) همواره باور مشترکی به مطلوبیت دموکراسی داشتهاند و دموکراسیخواهی محور اصلی تحولات سیاسی و اجتماعی بوده است؟
نویسنده با طرح این پرسش، این گمانه را مطرح میکند که این اشتراک نظر، ناشی از معانی و تلقیهای متفاوت هر جریان از مفهوم دموکراسی بوده است. بنابراین، هدف کتاب، بازشناسی و تئوریزهکردن این معانی متفاوت در قالب الگوهای بومی دموکراسی ایرانی است.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب ساختاری جامع برای کاوش نگاههای مختلف به دموکراسی در ایران معاصر دارد و عمدتاً در سه بخش اصلی، جریانهای فکری-سیاسی اصلی را بررسی میکند:
بخش اول، سوسیالیسم ایرانی (جریان چپ): این بخش به بررسی نسبت سوسیالیسم ایرانی با مفاهیم دموکراسی و عدالت میپردازد.
بخش دوم، اسلامگرایی ایرانی: این بخش دیدگاههای اسلامگرایان را در خصوص عدالت و دموکراسی تحلیل میکند.
بخش سوم، لیبرالیسم ایرانی (جریان راست): در این قسمت، مواضع و الگوهای لیبرالهای ایرانی در زمینه دموکراسی مورد کاوش قرار گرفته است.
استخراج الگوها
یکی از نوآوریهای مهم کتاب، استخراج الگوهای مشخص دموکراسی در دل هر یک از این جریانهاست، که نشان میدهد اندیشه دموکراسی در ایران چگونه تئوریزه شده است:
الگوهای دموکراسی سوسیالیستی: دموکراسی تودهای، دموکراسی ارشادی، دموکراسی دوسویه، دموکراسی تفاهمی، ضد تودهای.
الگوهای دموکراسی لیبرال: دموکراسی ملی، دموکراسی معنوی، دموکراسی کثرتگرا.
الگوهای دموکراسی اسلامگرایان: دموکراسی مسئولانه، اصولی، متعهد.
اهمیت و وجه تمایز پژوهش
روشمندی و مستندسازی: از نقاط قوت ذکر شده برای این اثر، روشمندی و ارائه مستند و مستدل مباحث است. نویسنده با استخراج باورها و الگوهای دموکراسی از لابلای نوشتههای متفکران هر جریان، یک کار بدیع و نوآورانه در حوزه مطالعات جریانشناسی سیاسی انجام داده است.
فارغ از تعارضهای گفتاری: هدف نهایی این پژوهش این است که به جای ماندن در سطح تعارضهای گفتاری و چالشهای گفتمانی، به مخرج مشترک دموکراسیخواهی ایرانی دست یابد و نشان دهد که آیا دموکراسی مطمح نظر سازماندهی دقیق حوزه سیاست ایرانی قرار گرفته یا صرفاً برای مواجهه علیه نظم موجود استفاده شده است.
این کتاب یک منبع تخصصی و ضروری برای علاقهمندان به حوزه جریانشناسی فکری-سیاسی ایران معاصر و مباحث نظری دموکراسی بومی است.
نظرات