ابوالقاسم فنایی: اگر شریعت در زمان حیات پیامبر سیال و در حال تحول بوده، و اگر خدای شارع در زمان حیات پیامبر اکرم در حکم خود نسبت به برخی موضوعات، از جمله قبله، احکام روزه یا برخی از احکام جهاد، تجدید نظر کرده، و این تجدید نظر در قرآن هم آمده، در این صورت پرسش این است که چرا با رحلت پیامبر اکرم ناگهان همه احکام ثابت می‌شوند. رحلت پیامبر که تغییری در سرشت خدای شارع ایجاد نمی‌کند. خدا همان خداست. خدایی که قادر است در زمان حیات پیامبر حکمش را تغییر دهد، و حکم جدیدی را به جای حکم قبلی خود بنشاند، علی‌الاصول قادر خواهد بود که بعد از رحلت پیامبر نیز چنین کاری را بکند.
دکتر فنایی در این گفتگو می‌کوشد به رفع ابهاماتی بپردازد که درباره پروژه دین در چارچوب اخلاق وجود دارد. در این راستا وی مدعیات اصلی این پروژه را در هفت مورد صورت‌بندی می‌کند، و در ادامه توضیح می‌دهد که مراد از ابطال احکامی که حاوی انواعی از تبعیض‌های غیراخلاقی است چه می‌تواند باشد. وی در ضمن این گفتگو به این مسئله پاسخ می‌دهد که معنای دقیق و قابل دفاع پیروی از سنت های امضا شده توسط پیامبر یا شارع مقدس چیست، و مسلمانان چگونه می توانند از سنت نبوی برای حل مشکلاتی که در جهان مدرن با آن روبرو هستند استفاده کنند؟
۱- اگر بخواهید برای پروژه‌ی فکری‌تان یک نام بگذارید چه نامی را انتخاب می‌کنید؟ دین در چارچوب اخلاق؟ معنویت قدسی؟
دکتر ابوالقاسم فنایی در ادامه گفتگو با دین‌آنلاین درباره «اخلاق دینی و اخلاق فرادینی»، به علل ایجاد فاصله میان علم و عمل اخلاقی در شهروندان می‌پردازد و ضمن اشاره به شیوه‌های لازم برای گستراندن رفتارهای اخلاقی در جامعه، برخی رفتارهای اجتماعی و سیاسی را از منظر اخلاقی، آسیب‌شناسی می‌کند. او در این گفتگو به مسائلی مانند اخلاق جنسی و شیوه برخورد با مسائل جنسی نیز می‌پردازد.
در ابتدا سه نکته‌ی کلّی را باید مورد اشاره قرار دهم. نکته‌ی اوّل اینکه من از نوشته‌ها و گفته‌های شما خیلی استفاده می‌کنم و در جای دیگر هم گفته‌ام که سه ویژگی بسیار مهمّ در نوشته‌های شما وجود دارد. ویژگی اوّل، دقّت نظر و باریک‌بینی و ژرف‌نگری است. ویژگی دوّم رعایت اخلاق نقد است و مهم‌ترین علامت آن هم انصافی است که در محاکمات و داوری‌های‌تان دارید.
ابوالقاسم فنایی در بخش دوم مصاحبه به ضرورت تحول در پیشفرضهای رایج فقه سنتی اشاره می‌کند و با تفکیک میان عقلانیتی که او از آن به «عقلانیت فقهی» تعبیر می‌کند از «عقلانیت عرفی»، به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا امکان نقد عقلانیت رایج در فقه و اصول فقه فراهم است یا نه.
* در جایی اشاره کرده بودید به اینکه تعبیر اخلاق فرادینی بهتر از اخلاق سکولار است و به تفاوت این دو پرداخته بودید. فکر نمی‌کنید تعبیر اخلاق جهانی بهتر از اخلاق فرادینی باشد؟
اشاره: در بعد از ظهر یک روز زمستانی میزبان دکتر ابوالقاسم فنایی بودیم. موضوع گفتوگوی ما معطوف به دو کتاب «دین در ترازوی اخلاق» و «اخلاق دین‌شناسی» بود. اما به تدریج دامنه بحث به موضوعات دیگر نیز گسترش یافت. دکتر فنایی از چالش‌های مطرح شده در برابر اندیشه‌هایش استقبال می‌کرد و با صبر و حوصله فراوان به یکایک پرسش‌های ما پاسخ گفت. هرچند این گفتگو با قدری تأخیر منتشر می‌شود، اما محتوای آن همچنان تازه است.
ابوالقاسم فنایی: اگر مخاطب دین انسان است که هست، در این صورت، دین گریزی ندارد از اینکه هویت انسانی را به عنوان چارچوب خود مفروض بگیرد و مفروض گرفتن هویت انسانی عین به رسمیت شناختن مقتضیات ارزشی و هنجاری این هویت است.
کپی رایت © 1401 پیام اصلاح . تمام حقوق وب سایت محفوظ است . طراحی و توسعه توسط شرکت برنامه نویسی روپَل