«وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ»( بقره: ۲۲۲)
«از تو در باره عادت ماهانه [زنان] مى پرسند بگو آن رنجى است پس هنگام عادت ماهانه از [آميزش با] زنان كناره گيرى كنيد و به آنان نزديك نشويد تا پاك شوند پس چون پاك شدند از همان جا كه خدا به شما فرمان داده است با آنان آميزش كنيد خداوند توبه كاران و پاكيزگان را دوست مى دارد.»
معنای لغوی محیض مانند کلمه حیض مصدر «حاضت المرأة- تحیض » می‌باشد و آن عبارت از جریان خون معروفی است که ویژگی‌‌های مخصوصی دارد و زنان حائض آن صفات را می‌شناسند و چون این مصدر، مختص زنان است لذا اسم فاعل آن را به صورت مذکر برای زنان آورده می‌شود و گفته می‌شود: زن حائض همچنان که می‌گویند زن حامل.
حیض از نگاه علمی و تجربی:
چرخه قاعدگی در واقع شامل تغییرات فیزیولوژیکی است که در زنان بارور برای تولید مثل رخ می‌دهد و هرماه یک تخمک، بالغ شده و آماده تشکیل جنین می‌شود در این مدت به تدریج بافت رحم نیز آماده نگهداری جنین می‌گردد امادرصورتی که لقاح صورت نگیرد تخمک، دفع شده و بافت پوشش رحم ریزش می‌کند که همان خونریزی ماهانه (حیض) است.
معنی اصطلاحی در کتب فقهی:
عادت ماهانه (حیض): عبارت است از خونی که با اوصاف خاصی که در کتب فقهی آمده از رحم زن خارج می‌گردد زن را در چنین حالی «حائض» و آن خون را «خون حیض» می‌گویند.
عادت ماهانه یک پدیده‌ی جسمانی است که هر ماه چند روزی برای خانم‌های بالغ رخ می‌دهد وقتی خانمی به سن بلوغ می‌رسد بدن او توانایی لازم برای بچه‌دار شدن به دست می‌آورد سیستم تولید فرزند در خانم‌ها به این شکل است که بدن در ماه، یک بار آماده تولید تخمک و پذیرش اسپرم و پرورش نطفه پیدا می‌کند این آمادگی به شکل‌های گوناگونی بروز می‌کند که بخشی از آن با ایجاد بافت جدید در دیواره رحم تحقق می‌یابد این بافت جدید که حالت خونی دارد، زمینه و بستر پرورش نطفه است به تعبیر دیگر این بافت خونی، خوراک و غذای نطفه است که بدون آن نمی‌تواند رشد و نمو کند و به جنین تبدیل شود تاریخ مصرف این بافت خونی چند روز بیشتر نیست و بعد از گذشت چند روز، این بافت تشکیل شده، کهنه می‌شود و دیگر به درد تغذیه و پرورش نطفه نمی‌خورد به همین خاطر اگر در این مدت نطفه ای منعقد نشده باشد بدن، بافت جدید را که بعد از انقضای تاریخ مصرفش دیگر کهنه شده است را بیرون می‌ریزد و در ماه بعد، بافت تازه ای ایجاد می‌کند.
عملیات تخلیه ی کامل بافت کهنه، چند روز طول می‌کشد این عملیات همان عادت ماهانه (حیض) است و چون یک بدن سالم، هر ماه این عملیات را تکرار می‌کند یک خانم سالم هم هر ماه چند روزی را در عادت ماهانه سپری می‌کند قرار گرفتن بدن در چرخه‌ی قاعدگی به این معناست که زن یک بدن سالم دارد.
طبق آیه‌ی قرآن، این حیض یک نوع اذیت ورنج «قُلْ هُوَ أَذًى» است.
واژه‌ی «أَذًى» بطوریکه گفته‌اند به معنای ضرر است. لیکن این سخن قابل خدشه است چون اگر اذیت ضرر بود، باید صحیح باشد در مقابل نفع استعمال گردد همانطور که کلمه ضرر در مقابل کلمه نفع استعمال می‌شود و معلوم است که هیچ وقت به جای دوای مضر نمی‌گوییم دوای موذی چون موذی یک معنای دیگری غیر مضر را افاده می‌کند.
اساساً وقتی که سطح پروژسترون زن کاهش می‌یابد او چیزی به نام سندرم قاعدگی را تجربه می‌کند که طول آن، خلق و خوی زن را تحت تاثیر قرار می‌دهد زن ممکن است در این مقطع، رفتارش به شدت احساساتی شود و تحریک‌پذیر گردد و به آسانی ناراحت شده یا احساس افسردگی و اضطراب نماید.
طبق گزارش‌های پزشکی، نود درصد زنان از سندرم قاعدگی رنج می‌برند و ده درصد آنان به‌طور جدی و شدید تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
نشانه‌های روحی و روانی زنان در دوران پیش از قاعدگی:
بیقراری و اضطراب همراه با تنش، تغییرات روحی رفتاری گاهی با گریه کردن زیاد، احساس خشم و افزایش تعارض‌های بین فردی، کاهش علاقه به فعالیتهای روزانه که حتی ممکن است با کناره گیری فرد از روابط اجتماعی نیز همراه باشد، عدم تمرکز، خستگی و خواب آلودگی، کاهش انرژی جسمانی، تغییر در اشتها که گاه ممکن است باپرخوری یا تمایل زیاد به غذاهای خاص همراه باشد، بیخوابی یا خواب بیش از اندازه، احساس از پاافتادگی و عدم کنترل، سردرد و افزایش وزن که مرتبط با چرخه قاعدگی در زنان است.
سندرم پیش از قاعدگی در زنان متفاوت است این نشانه‌ها در طول ده روز قبل از قاعدگی اتفاق می‌افتد و مدت کوتاهی قبل یا بعد از شروع جریان قاعدگی ناپدید می‌شود.
اما آنچه زن‌ها و اطرافیانشان باید بدانند این است که این نشانه‌ها و تغییرات در خلق و خو، کاملاً مقطعی است و خیلی زود تمام می‌شود.
اگر مردان آگاهی داشته باشند که این یک فرایند طبیعی است و بیماری تلقی نمی‌شود و زن در این مورد قصد تمارض ندارد، در نتیجه حساس بودن و تغییرات خلقی زن را درک می‌کنند.
رفتار مناسب با حائض:
خانم‌ها وقتی در دوران قاعدگی هستند با توجه به تغییرات هورمونی، نیاز به توجه و محبت بیشتری از سوی همسر دارند و آقایان حتماً باید به این مسئله توجه داشته باشند گاهی اوقات برای آقایان سخت است که درک کنند خانم‌ها در طول عادت ماهانه چه احساسی دارند به همین دلیل نمی‌دانند برای کمک به او چه کاری باید انجام دهند.
قرآن «وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ» ﴿البقرة: ٢٢٢﴾ چنین اموری را با کنایه و استعاره بیان می‌کند بنابراین در اینجا کلمات «کناره گیری کنید» و «نزدیک نشوید» را به کار برده است اما این بدین معنا نیست که حتی از نشستن و استراحت و یا غذا خوردن با زن در دوران ماهانه پرهیز شود بلکه اسلام سفارش به مودت و مهربانی و حمایت عاطفی به نسبت زن را همانند ایام پیش از این این دوران نموده این در حالی است درآیین کنونی یهود و مسیحیت، احکام ضد یکدیگر در مورد معاشرت و رفتار با زن در این ایام به چشم می‌خورد جمعی از یهود می‌گویند معاشرت مردان با این زنان، مطلقاً حرام است و لو اینکه به صورت غذا خوردن سر یک سفره و یا زندگی در یک اتاق باشد در مقابل این گروه، مسیحیان می‌گویند هیچگونه فرقی میان حالت حیض و غیر حیض زن نیست و هر گونه معاشرت حتی آمیزش جنسی با آنان را بلا مانع می‌دانند. مشرکان عرب بخصوص آنها که در مدینه زندگی می‌کردند کم وبیش به خلق و خوی یهود انس گرفته بودند و با زنان حائض مانند یهود رفتار می‌کردند و در زمان عادت ماهانه از آنان جدا می‌شدند.
ایرانیان قدیم هم معاشرت با زنانی را که در عادت ماهانه بودند را ممنوع ساخته بودند در تورات کنونی می‌خوانیم که: «اگر زنی جریان دارد و جریانی که در بدنش است خون باشد هفت روز در حیض بماند و هر کس او را لمس نماید تا شام نجس است و برروی هر چیزی که بخوابد نجس شود و بر هر چیزی نشیند نجس گردد و هرکس بستراو را لمس کند رخت خود را بشوید و به آب غسل کند و تا شام نجس باشد و اگر مردی با او همبستر شود و حیض او بر او باشد تا هفت روز نجس خواهد بود.»(کتاب مقدس، سفر لاویان باب ۱۵ آیه ۱۹۲)
اسلام راه میانه و اعتدال:
اما اسلام راه میانه و اعتدال را در این موضوع خاص پیموده است و از افراط و تفریط برکنار است یعنی از تندروی یهود جلوگیری کرده و گفته است که معاشرت و هر گونه آمیزش و نشست و برخاست با زنان در این حالت، غیر از عمل جنسی هیچگونه مانعی ندارد همچنین از رفتار مسیحیان که هیچگونه محدودیتی برای معاشرت با زنان حائض قائل نیستند جلوگیری کرده است و به این ترتیب ضمن حفظ احترام به شخصیت زن و ترک تحقیر او از کارهایی که زیان‌های بهداشتی فراوانی برای مرد و زن دارد پیشگیری نموده است.
تابوی قاعدگی:
زنان نیاز دارند در جریان روزهای قاعدگی از درد و مشکلات جسمی و روحیشان برای دیگران بگویند تا اطرافیانشان آنان را درک و در اجرای امور روزانه با آنان همکاری نمایند اما بنا بر تابو بودن این پدیده طبیعی در جامعه، نه تنها خبری از درک نیست بلکه دختران بدترین دردها را در خفا سپری می‌کنند تا مبادا کسی بفهمد که دلیل دردش «عادت ماهانه طبیعی» اوست. این تابوی اشتباه، دختران و زنان را از شروع نوجوانی تا بزرگسالی با مشکلات زیادی روبرو ساخته است عدم آگاهی قبلی زنان در مورد قاعدگی (که قرآن آن را شفاف و واضح ذکر کرده و نیاز به شرم و حیای افراطی نیست) باعث شده تا نکات بهداشتی را به شکل درست آن مراعات نکنند و سلامتشان را به خطر بیندازند.
راهکارهای تربیتی در این زمینه:
پس لازم است تا دختران قبل از رسیدن به سن بلوغ در مکانهای مناسب، توسط مربیان و مادران دلسوز در مورد تغییرات و وقایعی که در بدنشان رخ می‌دهد معلومات کافی پیدا کنند.
برخی از آموزش‌های صحیح برای دخترانی که به سن بلوغ رسیده‌اند عبارت است از: شیوه‌های درست استفاده از لوازم بهداشتی، درمان‌های خانگی برای کاهش دردهای قاعدگی، شرم و عار ندانستن دچار شدن به عادت ماهانه و صحبت کردن در مورد مشکلاتشان، ایجاد سمینار و کارگاه‌ها و مجالس آموزشی برای زنان به ویژه برای دانش‌آموزان مدارس دخترانه، ایجاد تیم‌های آموزشی برای آموزش خانواده‌ها در مورد مشکلات و چالشهای دوران قاعدگی، دانستن اینکه پریود( عادت ماهانه) یک امر کاملاً طبیعی و بخشی از چرخه بدن زنان است و صحبت کردن در مورد آن نباید با شرم و ضعف باشد.
همچنین در رابطه با آگاهی زنان و مردان و تغییرات خلقی احتمالی در این دوره باید گفته شود که اگر مردان آگاهی داشته باشند و بدانند این یک فرایند طبیعی است و بیماری تلقی نمی‌شود و زن در این مورد قصد تمارض ندارد در نتیجه حساس بودن و تغییرات خلقی وی را درک می‌کند و آگاهی خانواده نسبت به این موضوع سبب می‌شود که این قضیه کاملاً طبیعی جلوه‌گر شده و اعضای خانواده زندگی سالمتر و بهتری در کنار تفاوتهای زیستی و بیولوژیکی زن و مرد با یکدیگر، داشته باشند.
نکته‌ی مهم در این زمینه آن است که زن در ایام عادت ماهانه به لحاظ جسمی و نیز روحی روانی آمادگی آمیزش جنسی را ندارد و کسالت و اختلال مزاج که برای وی پیش می‌آید او را نسبت به آمیزش بی‌نشاط می‌سازد و نیز در این دوره که رحم زن درحال تخلیه خون است، آمادگی پذیرش نطفه را ندارد و طبق اظهار دانشمندان پزشکی ممکن است انتقال آلودگی‌های خون از مجرای مرد، او را برای همیشه عقیم سازد و نیز گفته شده نطفه‌ای که در این ایام منعقد می‌شود به لحاظ جسمی و روحی مشکلاتی خواهد داشت به همین خاطر است که در این آیه به صراحت تاکید شده که از آمیزش جنسی پرهیز شود تا هنگامی که دوره به پایان برسد.
نظرات