در این همایش یک روزه که بیش از ۳۰۰ نفر از اعضا و هواداران جماعت دعوت و اصلاح سراسر استان حضور داشتند در سه محور خانواده و تربیت دینی، خانواده و اصلاح رفتار و خانواده و مهارت‌آموزی که توسط اساتید ابوالقاسم دهواری، عبدالرحمن مرادی و نصرالله معینی ارائه شد.
استاد دهواری در خصوص خانواده و تربیت دینی به ایراد سخن پرداخت.
وی تربیت را دارای نقش اساسی و کلیدی در ایجاد تغییر و تحول در حیات انسان‌ها دانست که شیوه‌ها و روش‌های تربیتی متنوع در عصر حاضر تغییر و دگرگونی‌های سریع و چشمگیری در تمام شئونات حیات آدمی پدید آورده است
وی افزود: تربیت دینی صحیح در پرورش ابعاد وجودی انسان و احیای فطرت خداشناسی و سوق دادن انسان به سمت کمال نقش اساسی دارد. از همین جهت است که اسلام از والدین و مربیان خواسته است که تنها به امر تعلیم و آموزش کودکان خود اکتفا نکنند بلکه تربیت و پرورش آنان را امری جدّی و حیاتی به شمار آورند.
وی در ادامه‌ی سخنان خود در خصوص نقش اولیا و مربیان گفت: اولیا و مربیا باید بکوشند زمینه‌ها و امکانات مناسب برای تربیت و رشد همه‌جانبه‌ی فرزندان را فراهم آورند و آنان را بر اساس راه و روش پیامبر اکرم علیه الصلاة والسلام پرورش دهند و به کمال مطلوب برسانند. پیامبر گرامی (ص) می‌فرمایند: «ما نحل والد ولدا من نحل افضل من ادب حسن؛ پدر هیچ هدیه‌ای را بهتر از تربیت خوب به فرزند خود نبخشیده است.»
یعنی بهترین هدیه‌ای که پدر به فرزند خود اهدا می‌کند تربیت خوب است. تربیت صحیح و حساب‌شده قادر است که قوای جسمی و روانی انسان را نیرومند سازد و جوهر درونی او را کشف کند ذهنیت او را شکل دهد و موجبات تفکر و تعقل او را به وجود آورد.
دهواری افزود: تربیت صحیح دینی و باقاعده بر اساس قرآن و سنت زیربنای شخصیت فرد است به گونه‌ای که ابعاد شخصیتی انسان و استعدادها و نیروی اراده او را تقویت می‌کند و زمینه‌ی تٲمّل و تعلّم و تدبّر و تحقیق را در وجود او فراهم می‌آورد.
امام غزالی در ارتباط با مهذب و مودب نمودن کودکان می‌گوید:
هرگاه کودک در ابتدای رشد و نموّش به حال خود رها شود غالباً بر اخلاق پست و بدی دچار می‌گردد. رهایی از دروغگویی، حسادت، دزدی، سخن‌چینی، پرگویی، نیرنگ‌بازی و جنایتکاری و... همان خوب مؤدّب و مهذّب نمودن است.
یکی دیگر از محورهای همایش خانواده‌ی موفق بحث خانواده و اصلاح رفتار بود که توسط دکتر معینی ارائه شد. وی در ابتدا به این نکته اشاره نمود که تمامی نظامها حتی نظامهای الهی نیز جهت اصلاح رفتار انسانی از پاداشها و تنبیهاتی استفاده میکنند. در روان‌شناسی، اصلاح یا تغيير رفتار به کاربرد مجموعه‌ای از اصول و فنون يادگيری گفته می‌شود که هدف آن اصلاح رفتار افراد است.
روش‌های اصلاح رفتار را میتوان در چهار دسته‌ی مهم دسته‌بندی کرد که در این همایش قصد داریم به سه دسته اشاره نمائیم:
روش‌های افزايش رفتارهای مطلوب، روش‌های نگهداری رفتارهای مطلوب و روش‌های کاهش و حذف رفتارهای نامطلوب.
* در روش‌های افزايش رفتارهای مطلوب از تقویت مثبت و منفی استفاده میکنیم. نکتهای که ذکر آن ضروری است اینکه والدین فقط به رفتارهای نامطلوب فرزندان و چگونگی کاهش و حذف آن‌ها توجه دارند؛ اما رفتارهای مطلوب و نیرومندی آنان چندان مدنظر نیست. در این خصوص والدین باید ابتدا رفتار نهایی یا هدف را شناسایی، سپس بعد از انجام رفتار مطلوب، بلافاصله تقویتکنندهها ارائه شود که البته میبایست از قبل تقویتکنندهها شناسایی شوند. در ادامه به انواع تقویت کنندهها اشاره نمود.
* در روش‌های نگهداری رفتارهای مطلوب از برنامههای تقویت استفاده می‌شود که در این برنامه‌ها تعداد و زمان مدّ نظر است که چهار برنامه نسبت ثابت، نسبت متغیر، فاصله ثابت، فاصله متغیر توضیح و تشریح شد.
* در پایان و در قسمت سوم «روش‌های کاهش و حذف رفتارهای نامطلوب» اشاره نمود که برای کاهش و حذف رفتارهای نامطلوب فرزندان میتوان از دو روش مثبت و منفی استفاده کرد. در روش‌های مثبت که متأسفانه کمتر بدان توجه می‌شود، نکات تربیتی ارزشمندی نهفته است. این روشها عبارتند از: تقویت تفکیکی نرخهای کم رفتار، تقویت تفکیکی رفتارهای دیگر، تقویت تفکیکی رفتار ناهمساز و روش‌های مثبت عبارتند از: خاموشی، محروم کردن، جریمه کردن، جبران کردن و تنبیه که این روش‌های مثبت و منفی با ذکر مثال‌هایی برای خانواده‌ها تشریح گردید.
عبدالرحمن مرادی مشاور و كارشناسی ارشد روان‌شناسی سخنران ویژه و مهمان این همایش، ده مهارت زندگی از نظر سازمان بهداشت جهانی را که شامل «مهارت تصمیم‌گیری، مهارت حل مسئله و مهارت تفکر خلاق و مهارت تفکر نقادانه و مهارت رابطه‌ی مؤثر و مهارت برقراری روابط بین فردی سازگارانه و مهارت آگاهی از خود و مهارت همدلی با دیگران و مهارت مقابله با هیجان‌ها و مهارت مقابله با استرس» برشمرد.
استاد مرادی ابراز «عقیده‌ی خود، تقاضای تغییر رفتارهای نامطلوب دیگران، ردّ درخواستها و تقاضاهای غیر منطقی، ابراز احساسات مثبت و منفی خود، آغاز و ادامه‌ی تعاملات اجتماعی، پذیرش کاستی‌های خود،
ابراز جملات متعارف در هنگام رویارویی یا جدا شدن از دیگران را از مؤلفه‌های جرٲت‌مندی دانست.
وی در ادامه‌ی سخنان خود، انسان‌ها را در رابطه با ابراز حقوقشان در روابط اجتماعی به چهار دسته تقسیم‌بندی کرد: منفعل (من بدم تو خوبی)
اين آدم‌ها معمولاً سبک ارتباطی منفعلانه‌ای دارند. اگر بخواهيم کلمه‌ی صريح‌تری به جاي صفت اين افراد بگذاريم «بی‌جرأت» بهترين گزينه است. ما در ظاهر اين افراد را فروتن، صبور، از خود گذشته و مهربان می‌بينيم اما آنان به خاطر اين که به ديگران اجازه می‌دهند به راحتی حقوق و احساساتشان را ناديده بگيرند، هميشه در درون خود ناراحت‌اند و با خودشان کلنجار می‌روند.
وی اضافه كرد: خصوصیات کلامی و غیرِ کلامی افراد منفعل شاملِ سرگردانی
از این شاخه به آن شاخ پریدن
صدای آرام و لرزان من و من کردن، اجتناب از برقراری تماس چشمی و وضعیت بدنی نامناسب و پرخاشگر (من خوبم تو بدی) است. وی افزود:
رفتار پرخاشگرانه عبارت است از ایستادگی سرسختانه برای مطالبه‌ی حقوق خود و ابراز عقاید و احساسات به شیوه‌ای نامناسب و زیرپا گذاشتن حقوق دیگران.
خصوصیات کلامی و غیرکلامی افراد پرخاشگر
صحبت کردن با صدای بلند و ناهنجار
طعنه زدن به دیگران
ناامید کردن دیگران
تهدید دیگران
استفاده فراوان از عبارت ارزش گذارانه (باید، حتما، بایستی و ...)
برچسپ زدن به دیگران
تحقیر دیگران
بددهنی
ـ پرخاشگر منفعل:
اين دسته جالب‌ترين و البته غيرقابل تحمل‌ترين سبک ارتباطي را دارند. اين افراد به دلايل مختلف ممکن است احساس خشم يا خصومت نسبت به ديگران را تجربه کنند، اما نه توانايی بيان آن را دارند و نه می‌توانند اين احساس‌ها را تحمل کنند.
آن‌ها شيوه‌ای غيرمستقيم و انحرافي را برای خالی کردن خشم خود برمی‌گزينند. لج کردن، کم‌کاری، با استفاده از هيجان‌های تأثيرگذار (مثلاً گريه يا قهر) باج‌گيری کردن و جابه‌جا کردن خشم به اشيا مثلاً پنچر کردن ماشين از شيوه‌های شيطنت‌آميزی است که اين افراد به کار مي‌برند.
بعضي می‌گويند اين سبک تا حدی ناخودآگاه و خودکار به کار برده مي‌شود. البته وقتی اين کارها تکرار شوند و نتيجه‌بخش باشند بعيد هم نيست که اتوماتيک شوند.
کارمندي که کار ده دقيقه‌اي شما را به خاطر احساس خشم از ارباب رجوع‌های ديگر يا رئيس توی دو ساعت انجام می‌دهد، نمونه‌ی يک فرد پرخاشگر منفعل است.
-جرات‌مند قاطع
مهارتهای کلامی و غیرکلامی جرات ورزی
مهارتهای غیرکلامی
سرعت کلام
بلندی صدا
تن صدا
واژگان
تماس چشمی
حالت چهره
وضعیت بدن
فاصله فیزیکی
مهارتهای کلامی
مهارتهای نه گفتن مهارتهای درخواست کردن اظهارنظر کردن بیان احساسات
روش‌های نه گفتن
صرفاً نه گفتن: نه، نه متشکرم
گفتن نه همراه با توضیح: نه متشکرم من سیگار نمی‌کشم
بهانه آوردن: نه متشکرم، من الان عجله دارم، باید برم
پشت گوش انداختن: نه متشکرم، شاید یک وقت دیگر
عوض کردن موضوع: گفتن نه و سپس صحبت کردن راجع به موضوعی دیگر نه متشکرم، راستی فیلم دیشب را دیدی
رو کم کنی: تکرار نه به شیوه‌های مختلف: نه متشکرم، نه، نه علاقه‌ای ندارم.
دور شدن: گفتن نه و سپس دور شدن
بی‌اعتنایی: نادیده گرفتن شخص مقابل.
اجتناب از موقعیت: اجتناب از هر موقعیتی که در آن احتمال می‌دهید به کشیدن سیگار ترغیب می‌شوید
اعلام موضع با جمله سه بخشی
ـ بخش همدلانه يا بازخورد مثبت: اين بخش که با کلمه‌ی «من» شروع می‌شود فضا را دوستانه می‌کند و از پرخاشگرانه بودن جمله‌تان جلوگيری می‌کند. همچنين طرف مقابل معمولا می‌فهمد که شما علت درخواست و مشکل او را درک کرده‌ايد: «من می‌دونم که تو واکمن من رو لازم داری...»
ـ بخش استدلالی: در اين بخش دليل يا دلايل تصميم خودمان را اعلام می‌کنيم. اين دلايل بايد تا حد ممکن کوتاه، واضح و روشن باشند. يادتان باشد آوردن دليل اضافی به ضرر خودتان تمام می‌شود: «اما چون تصميم گرفتم واکمنم رو به کسی قرض ندهم/ يا/ چون در طول روز به واکمنم احتياج پيدا می‌کنم...»
ـ بخش قاطع اعلام تصميم: خيلی‌ها به اين بخش نمی‌رسند و به همين خاطر جمله‌ی ناتمام‌شان موجب مي‌شود طرف مقابل سوء استفاده کند و سکوت در اين بخش را دليل بر رضايت بگيرد. در اين بخش ما تصميممان را بدون تعارف اعلام می‌کنيم: «واکمنم رو بهت نمی‌دهم.»
اگر طرف خيلي سمج بود مي‌توانيد از تکنيک‌هاي خاص استفاده کنيد:
ـ سي‌دي خش‌دار:
ـ قاطعيت پيش‌رونده
ـ خلع سلاح:
ـ خود را به خنگي زدن
ـ عوض کردن موضوع صحبت:
در نشست بعد از ظهر این همایش، گفت و گو با دانشجویان و پاسخ به پرسش‌های این قشر جوان بود. در حاشیه‌ی این همایش نیز کودکان حاضر در همایش با جشنواره‌ی نقاشی یاد و خاطر مردم فلسطین و غزّه را زنده کردند و به بهترین نقاشی‌ها هدایای اهدا شد. نمایش کلیپ‌های از درد و رنج مردم غزه و سرودهای حماسی در حمایت از مردم غزه پایانبخش این همایش یک روزه بود
در اختتامیه محمد انور امیری مسؤول جماعت دعوت و اصلاح شعبه‌ی سیستان و بلوچستان ضمن تشکر از مهمانان حاضر در این همایش بر اهمیت تربیت دینی نسل جوان اهتمام به نقش رسانه در جهت‌دهی فکری جوانان و توجه نسل جوان به مطالعه و سواد رسانه‌ای تاکید کرد.
نظرات