تاکنون در باب نسبت روشنفکری دینی با اصلاحات بسیار سخن گفته و نوشته شده، اما این نسبت هنوز نیازمند واکاوی و بازشناسی است. یکی از سنجه‌های میزان تاثیر روشنفکری دینی بر فضای اجتماعی و سیاسی ایران بعد از انقلاب و به ویژه جنبش اصلاح‌طلبی، حجم گسترده هجمه‌ها و مخالفت‌هایی است که به آن وارد شده و می‌شود. این هجمه‌ها حکایت از تاثیرگذاری بسیار قوی روشنفکری دینی بر فضای سیاسی و اجتماعی ایران دارد وگرنه اکنون خبری از این حملات نبود. نیمه دوم اسفند سال گذشته که سروش سفر کوتاهی به ایران داشت، برای گفت‌وگو با او به انتشارات صراط رفتیم و اکنون که این گفت‌وگو را می‌خوانید، چندی است سروش به امریکا بازگشته است. در گفت‌وگو با عبدالکریم سروش رابطه روشنفکری دینی با اصلاحات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. علاوه بر نسبت روشنفکری دینی و اصلاحات، فعالیت‌های سروش در سال‌های خارج‌نشینی و واکنش‌هایی که نظر اخیرش برانگیخته، بخش‌های دیگر این گفت‌وگو را تشکیل می‌دهند.
-به عنوان فتح باب گفت‌وگو، لطفاً اشاره‌یی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی‌تان در مدت زمانی که از ایران دور بوده‌اید، داشته باشید؟
اکنون دو سال و نیم است که من از ایران غایبم. سال نخست را در مؤسسه‌یی به نام ISIM (مؤسسه تحقیق در اسلام معاصر) هلند بودم. این مؤسسه سال‌ها در هلند برپا بود و با کمال تأسف در ژانویه 2009 به دلیل مشکلات مالی بسته شد. طی 10، 12 سالی که این مؤسسه برپا بود هم کار تحقیقی می‌کرد و هم کار آموزشی. شنیدم بعد از من نیز خانم فاطمه صادقی- دختر آیت الله خلخالی- در آن مؤسسه مشغول به کار بوده است. دانشجویانی از سراسر جهان اسلام در آنجا بودند و تزهای تحقیقی خود را در آنجا انجام می‌دادند. به خاطر رابطه استعماری- تاریخی که میان هلند و اندونزی برقرار بوده، دانشجویان زیادی از اندونزی در آن مؤسسه بودند، اما دانشجویان ترک، دانشجویان عرب و گاهی هم ایرانی در آنجا حضور داشتند. علاوه بر دانشجویان، آن مؤسسه از محققان مسلمان نیز دعوت می‌کرد در آنجا باشند و کارهای تحقیقی کنند و احیاناً سخنرانی‌هایی در سطح عمومی یا در دانشگاه‌ها به عمل آورند. من به مدت 10 ماه در این مؤسسه بودم. در
نظرات