اوجالان برای خلع سلاح كردها فراخوان داد
عبدالله اوجالان، بنیانگذار حزب كارگران كردستان (پ.ك.ك) روز پنجشنبه از مبارزان كرد حامیان خود خواست كه سلاح‌‌های خود را زمین بگذارند. هرچند كه همچنان مشخص نیست درخواست او تا چه حد موثر خواهد بود و از طرفی دولت تركیه در ازای پایان درگیری‌ها چه امتیازی به این گروه اعطا خواهد كرد؛ البته اگر بستر برای پایان تنش هموار و آنكارا امتیازهایی را دراختیار كردها قرار بدهد. خبر درخواست اخیر اوجالان توسط نماینده حزب دموكراسی و برابری خلق‌های تركیه در كنفرانسی مطبوعاتی در شهر استانبول با قرائت بیانیه تاریخی اوجالان به نقل از او اعلام شد. بیانیه بنیانگذار حزب كارگران كردستان در شرایطی صادر شده است كه عبدالله اوجالان از سال ۱۹۹۹ در زندان امرالی در انزوای كامل نگهداری می‌شود. همچنین درخواست خلع سلاح بعد از آن مطرح شد كه چهار ماه پیش آنكارا به رهبر كردها پیشنهاد مصالحه داد. همزمان با رسانه‌ای شدن این بیانیه نیویورك تایمز با انتشار یادداشتی در باب تحلیل انتشار بیانیه مهم رهبر زندانی پ.ك.ك نوشته بیش از چهار دهه است كه تركیه با شورش مسلحانه حزب كارگران كردستان مبارزه می‌كند. در خلال این درگیری‌ها كه شامل حملات پ.ك.ك به اهداف نظامی و غیرنظامی و همچنین عملیات نظامی آنكارا علیه این گروه و نیز جوامعی كه از آنها حمایت می‌كنند، بیش از ۴۰ هزار نفر كشته شده‌اند. گفتنی است تركیه، ایالات‌متحده و برخی دیگر از كشورها این گروه را یك سازمان تروریستی می‌‌دانند.
وعده‌هایی كه محقق نشد و صلح نافرجام
كردها گروهی قومی با جمعیتی حدود ۴۰ میلیون نفر هستند، هرچند برآوردها در این مورد بسیار متفاوت است و این گروه قومیتی عمدتا در عراق، سوریه و تركیه پراكنده هستند. آن‌گونه كه واشنگتن پست نوشته، پس از جنگ جهانی اول، قدرت‌های جهانی وعده تشكیل كشوری مستقل برای كردها را دادند، اما این وعده هرگز محقق نشد. در دهه‌های بعد، اما شورش‌های كردی در كشورهای مختلف رخ داد و كردها با سركوب دولتی مواجه شدند. در سوریه، نیروهای دموكراتیك سوریه (SDF) كه تحت رهبری كردها هستند و رهبران آنها ریشه در پ.ك.ك دارند و از ایدئولوژی عبدالله اوجالان پیروی می‌كنند، كنترل بخش شمال شرقی این كشور را در دست گرفتند. این نیروها سال‌ها از حمایت ایالات‌متحده برخوردار بوده و نقش مهمی در شكست داعش ایفا كرده‌اند، اما سقوط بشار اسد آینده آنها را در وضعیت نامشخصی قرار داده است، چراكه آنها مشغول درگیری‌هایی با شورشیان سوری مورد حمایت تركیه هستند و همچنان نتوانسته‌اند جایگاهی را در دولت جدید سوریه برای خود به دست بیاورند. با این همه اما پیش‌تر هم تلاش‌های متعددی برای برقراری صلح و نیز توقف درگیری‌ها میان پ.ك.ك و آنكارا انجام شده است كه نخستین آنها به برقراری آتش‌‌بسی در سال ۱۹۹۳ بازمی‌گردد. اما همه این تلاش‌ها شكست خوردند و حتی به درگیری‌ها و خشونت‌های بیشتری منجر شدند. در تداوم این درگیری‌ها اما دور جدیدی از مذاكرات صلح در سال ۲۰۱۱ آغاز شد. در آن زمان نیز ماموران اطلاعاتی تركیه با عبدالله اوجالان در زندان ملاقات كردند تا نقشه‌ای برای خلع سلاح كردن اعضای گروهش ترسیم كنند، اما این روند نیز بسان تلاش‌های قبلی در سال ۲۰۱۵ شكست خورد. از همان زمان یكی از خونینترین دور درگیری‌ها آغاز شد و براساس گزارش گروه بحران بین‌المللی، بیش از 70 هزار نفر كشته شدند. حزب كارگران كردستان در اوایل دهه ۱۹۸۰ شورش مسلحانه علیه دولت تركیه را آغاز كرد و در ابتدا به دنبال استقلال كردها بود، چراكه برآورد می‌شود حدود ۱۵درصد یا حتی بیشتر جمعیت تركیه را این حامیان این گروه تشكیل می‌دهند. به گزارش نیویورك تایمز، مبارزان پ.ك.ك از كوه‌های شرق و جنوب تركیه فعالیت خود را آغاز كردند و اهداف خود را پایگاه‌های نظامی و ایستگاه‌های پلیس تركیه قرار می‌دادند. بعدها اما این درگیری به سایر نقاط كشور نیز گسترش یافت و بمب‌گذاری‌های مرگبار این گروه در شهرهای تركیه جان بسیاری از غیرنظامیان را گرفت. درنهایت آنكارا در سال ۱۹۹۹، عبدالله اوجالان بنیانگذار پ.ك.ك را بازداشت و به جرم رهبری یك سازمان تروریستی مسلح محاكمه كرد. او ابتدا به اعدام محكوم شد، اما این حكم بعدا به حبس ابد كاهش یافت.
اگرچه تركیه همچنان پ.ك.ك را یك گروه تروریستی جدایی‌طلب تلقی می‌كند، اما در عین حال برخی نابرابری‌های موجود در حقوق كردها را پذیرفته و حریم‌های زبان و فرهنگ كردها را گسترش داده است. در این راستا آنكارا مجوز پخش برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی به زبان كردی را صادر كرده و زبان كردی را به عنوان یك دوره اختیاری در برخی مدارس معرفی كرده است. اما همزمان با این اقدامات، دولت تركیه از سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۵۰ شهردار منتخب كرد را از سمت خود بركنار كرده است و بیشتر شهردارانی كه بركنار شدند، به اتهام ارتكاب جرم‌هایی مرتبط با پ.ك.ك متهم شده‌اند.
عبدالله اوجالان كیست؟
عبدالله اوجالان در خانواده‌ای كشاورز در روستای امرلی در جنوب شرق تركیه به دنیا آمد و ایده‌های سیاسی او در میان نبردهای خیابانی خشونت‌‌آمیز بین گروه‌های چپ و راست در دهه ۱۹۷۰ شكل گرفت. او در سال ۱۹۷۸ از جناح چپ تركیه جدا شد و حزب كارگران كردستان با علامت اختصاری پ.ك.ك را تاسیس كرد و همچنین وعده داد برای ایجاد یك دولت مستقل كردستان مبارزه كند.
پ.ك.ك كه از سوی دولی چون تركیه، ایالات‌متحده و نیز اتحادیه اروپا به عنوان یك گروه تروریستی شناخته می‌شود، توسط اوجالان از سوریه رهبری می‌شد تا اینكه آنكارا در سال ۱۹۹۸ تهدید به جنگ كرد كه موجب شد حافظ اسد، رییس‌جمهور وقت او را از دمشق اخراج كند. پس از آن بود كه اوجالان به روسیه پناهنده شد و از آنجا به ایتالیا و یونان رفت و پیش از آنكه در سال ۱۹۹۹ در نایروبی، پایتخت كنیا، دستگیر شود، در آنجا پنهان شد. درنهایت اما به آنكارا منتقل و به مرگ محكوم شد. از آن زمان تاكنون با تبدیل حكم اعدامش به حبس، همچنان در زندان باقی مانده است. اكنون اما اوجالان با گذشت حدود 25 سال از عمرش در زندان با صدور بیانیه‌ای خواهان خلع سلاح مبارزانش و نیز روی آوردن به صلحی دموكراتیك شده است. ناظران نیز بر این باورند كه به‌رغم محبوبیتی كه اوجالان در میان گروه‌های كرد داشته اما هنوز مشخص نیست كه در مقطع فعلی چقدر می‌تواند بر رویكرد اعضای پ.ك.ك تاثیرگذار باشد. گفتنی است ایده مذاكره با اوجالان برای اولین‌بار در ماه اكتبر توسط دولت باحچلی، رهبر یك حزب فوق ملی‌گرا و اصلی‌‌ترین متحد پارلمانی اردوغان، مطرح شد. باحچلی پیشنهاد داد اگر اوجالان بتواند پ.ك.ك را برای پایان عملیات‌هایش متقاعد كند می‌تواند از زندان آزاد شود. در همان مقطع اوجالان در بیانیه‌ای كه در میان جمعیت‌های زیادی در جشن‌های نوروز كردی در مارس ۲۰۱۵ خوانده شد، گفت: «این مبارزه ۴۰ ساله پر از درد هرچند بی‌‌نتیجه نبوده اما دیگر غیرقابل تحمل شده است.» در عین حال در شرایطی كه همه چیز برای صلح آماده شده بود چهار ماه بعد، اما این روند مجددا فروپاشید و درگیری وارد خونینترین مراحل خود شد. حال اما ناظران بر این باورند علی‌رغم صدور بیانیه‌ای مشابه از سوی بنیانگذار پ.ك.ك همچنان آینده درگیری‌ها میان این گروه و آنكارا در هاله‌ای از ابهام است، چراكه به‌واقع مشخص نیست این‌بار اعضای پ.ك.ك به چنین بیانیه‌ای توجه خواهند كرد یا نه. چنانچه این بیانیه مورد پذیرش اعضای این گروه قرار بگیرد تضمینی وجود ندارد كه بسان فرآیندهای صلح پیشین محكوم به شكست نباشد.
نظرات