رمضان ماه روزه و قرآن و شب‌زنده‌داری است؛ ماه بخشش و کرم و سخاوت است. سخاوت از ویژگی‌های پیامبران الهی است و ام المؤمنین خدیجه بهترین گواه بر این ویژگی رسول خداست؛ آنجا که وقتی به او دلداری ‌داد فرمود: 

“والله لن يخزيك الله أبدا، إنك لتصل الرحم، وتقري الضيف، وتحمل الكل، وتكسب المعدوم، وتعين على نوائب الدهر”. 

به خدا سوگند که خداوند تو را رسوا نمی‌کند؛ تو صله رحم برقرار می‌کنی و مهمان‌نواز هستی. مشکلات را به دوش می‌کشی؛ به مستمندان کمک می‌کنی و در دوران سختی‌ها حق را یاری می‌کنی.

در ماه رمضان وقتی جبرئیل برای مدارسه قرآن با رسول خدا ملاقات می‌کرد سخاوتش بیشتر می‌شد و این به خاطر سپاسگرازی از خداوند برای نزول جبرئیل و آموزش قرآن بود. امت او نیز این برکت را دریافت کرده است و به فضل خدا امت سخاوت است. 

در صحیحین از ابن عباس روایت است که می‌گوید: رسول خدا بخشنده‌ترین مردم بود به ویژه در رمضان؛ آن وقت که جبرئیل امین هر شب رمضان به ملاقاتش می‌آمد و قرآن را با او مدارسه می‌کرد. رسول خدا در حین ملاقات با جبرئیل بسیار اهل سخاوت می‌شد. خیر و برکت جبرئیل و مدارسه قرآن دو گام به سمت خدا بود که بر پیامبر اکرم اثر می‌گذاشت.

در وصیت رسول گرامی اسلام به کسی که خواهان بهشت است آمده است که باید در انفاق و سایر اعمال خیر پیشی بگیرد. چنان که در حدیث امام ترمذی از علی بن ابی طالب آمده است که پیامبر اکرم فرمود: 

“إنَّ في الجنَّةِ غُرفًا تُرَى ظُهورُها من بطونِها، وبطونُها من ظُهورِها”، فقامَ أعرابيٌّ فقالَ: لمن هيَ يا رسولَ اللَّهِ؟ فقالَ: “لمن أطابَ الكلامَ وأطعمَ الطَّعامَ وأدامَ الصِّيامَ وصلَّى باللَّيلِ والنَّاسُ نيامٌ”.

در بهشت اتاق‌هایی است که بیرونش از داخل و داخلش از بیرون پیدا است؛ مردی برخاست و گفت ای رسول خدا این اتاق‌ها مال چه کسی است؟ فرمود هر کس که سخن نیکو بگوید و به مردم غذا بدهد؛ بر روزه دوام داشته باشد و در حالی که مردم در خواب هستند نماز بگزارد. 

جود و بخشش بلا را از انسان دفع می‌کند؛ حاکم در مستدرک خود حدیثی را از انس بن مالک آورده است که رسول خدا می‌فرماید: 

“صنائعُ المعروفِ تقي مصارعَ السوءِ والآفاتِ والهلكاتِ، وأهلُ المعروفِ في الدنيا همْ أهلُ المعروفِ في الآخرةِ”.

کارهای نیک از پیش‌آمدهای بد و آفات و بلایا جلوگیری می‌کند و نیکوکاران در دنیا اهل نیکی در آخرت هستند. 

نیکوکاری شمول فراوان دارد؛ خوشرویی با مردم و سخن زیبا و دست بخشنده و... همه را شامل می‌شود. در صحیح بخاری از ابوذر غفاری آمده است که رسول خدا فرمود: لبخند زدن به روی برادرت صدقه است؛ امر به معروف و نهی از منکر صدقه است؛ راهنمایی کردن فرد گمشده صدقه است؛ نگاه ترحم‌آمیز به فرد فرودست صدقه است. برداشتن سنگ و خار و تکه استخوان از سر راه صدقه است. از سطل خود آب ریختن در سطل برادرت صدقه است. 

در جامعه‌ای که معیار عدالت مختل شده است و مردم در زرق و روزی در تنگنا هستن و کرامت انسانی رخت بربسته است، مهربانی و دلسوزی به انسان‌ها نسیم بشارت و بارقه امید برای کاهش از درد درمندان و تسکین خاطر پریشان آنان است.