تغییر حالت از حماسه شدید به طرف سستی و تنبلی، از تلاش و کوشش به سوی عبادت حاشیه‌ای ... این حال بسیاری از مسلمانان بعد از ماه رمضان است، آنجا که در این ماه مبارک بر عبادت و بندگی از جمله نماز، تلاوت قرآن، صدقات و صله‌ی رحم می‌افزایند،... اما بعد از ماه رمضان همه امور به حالت قبل از رمضان بر می‌گردد، نماز را در حالت سستی و بی‌حالی می‌خوانند، از قرآن بیگانه می‌شوند، بخل می‌ورزند، صله‌ی رحم قطع می‌گردد، و ماه رمضان با آن نسیم‌ها و نفحه‌های حیات بخشش جز نامی از آن باقی نمی‌ماند. 

چگونه ماه رمضان را به دوازده ماه تبدیل نماییم نه تنها یک ماه؟ و چگونه در دیگر ماه‌ها نیز عبادت و بندگی را به عبادت و بندگی در سطح آن برسانیم؟ 

۱- نماز: چنان بخوانیم که خداوند به آن فرمان داده و از ما خواسته است. مرد‌ها نماز‌هایشان را در مسجد‌ها می‌خوانند و زنان آن را در اول وقت بر پای می‌دارند هر چند وظایف دیگری داشته باشند، همراه با انجام نمازهای سنت. در ماه رمضان بر اثر نرم شدن دل مؤمن، انجام عبادت‌ها آسان می‌گردد. پس باید رمضان را فرصتی برای تمرین نفس و عادت دادن آن به خواندن سنتهای قبل و بعد از نمازهای واجب، صلاة الضحی [چاشت]، نماز حاجت و نماز استخاره، دانست. اما نماز تراویحی که ما می‌توانیم هر شبانه هشت رکعت بخوانیم باید آن را شروعی برای قیام اللَّیل در طول سال دانست. 

۲- عادت دادن نفس بر رعایت خشوع در نماز و فهم معانی آن تا این‌که از نماز خواندن لذت ببریم، و در انتظار آن بنشینیم، و کسی که در ماه رمضان نتواند این معانی را به دست آورد در غیر رمضان هرگز نخواهد توانست. 

۳- قرآن: حریص بودن بر ختم تلاوت قرآن با تمام توانی که دارد، امام ابوحنیفه ۶۰ بار در ماه رمضان قرآن را ختم می‌کرد، و با این‌که واجب است قرآن را با تدبّر تلاوت نمود، پس ممکن است در رمضان آن را به خاطر حسنات تلاوت نمود، هر حسنه‌ای ده برابر نوشته می‌شود و هر حرفی حسنه‌ای دارد، پس تو در رمضان در مسابقه با زمان قرار داری. 

۴- قیام: قیام اللیل عبادتی است که در ماه رمضان باید بر انجام آن حریص بود، باید با خداوند سپس با نفس خود عهد و پیمان ببندیم که بعد از ماه رمضان نیز بر آن مداومت داشته باشیم. 

۵- انفاق: نفس انسان بر محبت مال سرشته شده است، پس هرگاه آن را در راه خداوند انفاق نمودی، این بدان معناست که محبت خداوند در دل تو بیشتر از محبت مال است، و صدقه را در ماه رمضان روزانه بگردانیم، اندک یا بسیار باشد، تا این‌که بعد از ماه رمضان نیز به انفاق در راه خدا عادت کنیم. 

۶– صله‌ی رحم: صله‌ی رحم از جمله امور مهم در ماه مبارک رمضان می‌باشد؛ به خواهران می‌گویم: میهمانداری را به بهانه فراغت برای عبادت و بندگی ترک نکن، و بلکه در انجام میهمانداری تکلف ننما و از امور خلاف شرع از قبیل اسراف در غذا، تفاخر و مباهات پرهیز کن، پیامبر صَلَّی‌الله عَلَیهِ وَ سَلَّمَ ما را بر افطار دادن به روزه‌داران هرچند با خرمایی بوده باشد تشویق نموده است، گرد آمدن بر یک سفره گاهی از عبادت چهل روز بهتر می‌باشد چنان که سیدنا علی بن ابی‌طالب می‌فرماید؛ زیرا دل را نرم می‌کند، و گشادگی و شادمانی را در بین مردم بیشتر می‌-نماید، اگر ممکن می‌بود کسانی را که بین ما و آنان مشکلات و عداوتی وجود دارد جهت اصلاح ذات البین به خانه‌هایمان دعوت کنیم، خداوند در هر روز دوشنه و پنجشنبه گناهان همه کس را می‌بخشاید جز کسانی که در بینشان دشمنی و عداوت وجود داشته باشد آنان را به حال خود‌‌ رها می‌کند تا زمانی که صلح نمایند، پس باید اختلافاتی که با هم داریم دور نماییم و به خاطر خدا با کسانی که صله‌ی رحم را با ما قطع کرده‌اند ارتباط بر قرار نماییم. 

۷– زبانت را کنترل کن: زبانت را بر گفتار حق، امر به معروف و نهی از منکر، دوری از غیبت و محرمات، جلوگیری از بلند کردن صدا بر سر همسر و فرزند و همسایه‌ها عادت ده، «إنَّ أَنکَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ»: زشت‌ترین صدا‌ها، صدای خران است [زشتی آن بیشتر از نظر بلندی است.] [لقمان: ۱۹]. و تلاش کن زبانت مرطوب به ذکر خدا باشد. 

۸- از تماشا کردن تلویزیون بر حذر باش: تماشای تلویزیون[ی که برنامه‌های خلاف ادب و عفت پخش می‌کند] حسنات را از بین می‌برد چنان‌که آتش هیزم را می‌سوزاند و از بین می‌برد، ماه رمضان بسیار با ارزش است و وقتی برای ضایع کردن نداریم، چنان‌که بیشتر شبکه‌های تلویزیونی غیر اسلامی پر از برنامه‌هایی است که زنان عریان و بی‌بند و بار در آن نمایان می‌شوند و ما نیازی به آن نداریم. 

۹- اهتمام ورزیدن به دعوت الی الله: این بدان خاطر است که دل‌ها در رمضان آمادگی هدایت و دوری از گناهان را دارند. 

۱۰- اعتکاف: زن می‌تواند در خانه‌اش مشغول عبادت و بندگی شود و مردان در مسجد‌ها، این سنتی است که از پیامبر -صَلَّی‌الله عَلَیهِ وَ سَلَّمَ- به ما رسیده، و با این برنامه در دهه آخر رمضان از غذا بکاهیم تا این‌که زن نیز بیشتر وقتش را در آشپرخانه نگذراند، و هرکس با نیت صادقانه تلاش کند خداوند شب قدر را نصیب او خواهد نمود، این شب هدیه‌ای از جانب خداوند عز و جل برای انسان‌های متقی و پرهیزکار است. 

۱۱– توبه به سوی خدا: شستشو دادن نفس از گناهان و چرک آن در خلال ماه رمضان و عزم راسخ و اراده آهنین برای رجوع به گناه، و پشیمانی بر ما فات، و بر گشت دادن مظالم به صاحبانش. 

۱۲- جدول حسنات: ممکن است این نصیحت‌ها از طریق جدولی روزانه به یک برنامه عملی تبدیل گردد که روزه دار هر روز به مقدار توان و التزام به عبادت‌ها در آن، خانه‌هایی را که به اعمال انجام نشده مربوط می‌شود، با رنگی تیره یا سیاه پر کند، پس در صورتی که در انتهای رمضان رنگ سیاه کمتر باشد، این مژده‌ای برای سفیدی و نورانی بودن کتاب اعمال او در روز قیامت خواهد بود. از خدا می‌خواهیم که هیچ مسلمانی در جدولش مساحت‌های سیاه را بیشتر نبیند. ان‌شاء الله.