جنگ تجاری ترامپ جهان را لرزاند و به ركود در داخل امریكا دامن زد/ شبیخون به جیب امریكایی‌ها
تصاویری به اندازه ده‌ها گزارش
فضای سیاست بین‌الملل در دوران پساجنگ سرد بیشتر متاثر از نظم تك‌قطبی امریكایی بود. با گذشت بیش از سه دهه، این نظم تك‌قطبی بیش از پیش با چالش‌های جدی مواجه شد كه ثبات و بقای آن را تهدید می‌كند. جنگ‌ها، انقلاب‌ها، تشدید منازعات ژئوپلیتیكی در سایه ظهور كنشگران تجدیدنظرطلب منطقه‌ای در نظم جهانی به مثابه نمود و نمادی از فضای جهانی در حال گذار از تك قطبی به چندقطبی را تجلی می‌كند. دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات‌متحده امریكا باتوجه به برداشت‌ها و سوء برداشت‌هایی كه از ماهیت فضای در حال گذار سیاست جهانی دارد؛ در تلاش است تا هژمونی امریكا در نظم بین‌الملل را یك بار دیگر احیا نماید. خلأ‌های سیاسی-امنیتی نظام تك قطبی و چالش‌های هژمونی امریكا، بستر را برای بازیگران نوظهور در عرصه نظم جهانی فراهم كرد كه در عرصه اقتصاد، فناوری، قدرت نظامی و منازعات ژئوپلیتیكی واشنگتن را به چالش می‌كشند. از این رو، جنگ تعرفه‌ای ترامپ علیه اغلب كشورهای جهان را می‌توان پاسخی به یك رشته عوامل ژئواكونومیكی و ژئوپلیتیكی در هم تنیده‌ای دانست كه در چرخه رقابت ایالات‌متحده امریكا با كنشگران نوظهور تجدیدنظرطلب، وقفه ایجاد كرد. سیاست تعرفه‌ای ترامپ با واكنش منفی كشورهای مشمول این سیاست مواجه شد؛ این كشورها در یك اقدام متقابل بر كالاهای وارداتی از امریكا تعرفه وضع كردند.
پس‌لرزه‌های سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ
در همین راستا خبرگزاری سی‌ان‌ان با انتشار گزارشی به تحلیل و بررسی پیامدهای احتمالی سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ بر اوضاع اقتصادی و معیشتی شهروندان امریكایی پرداخته است. این خبرگزاری رویكرد منتقدانه‌ای نسبت به افزایش تعرفه‌های گمركی بر 185 كشور دارد و اذعان می‌كند كه امریكا و امریكایی‌ها اولین قربانیان این سیاست خواهند بود. دونالد ترامپ در روز پنجشنبه هفته گذشته بعد از اعلان وضع تعرفه كه از آن با عنوان «روز آزادی» یاد كرد؛ در مصاحبه با رسانه‌ها چنین بیان داشت كه «این سیاست درست مانند یك عمل جراحی است؛ دقیقا مثل جراحی یك بیمار است و این یك تحول بزرگ است.» او در ادامه افزود: «ما چیزی مانند آن را قبلا ندیده بودیم، بازارها و ارزش سهام رونق خواهد گرفت، كشور نیز رونق خواهد گرفت.» این خبرگزاری در واكنش به این سخنان ترامپ به وضع تعرفه‌های 34درصد متقابل چین در برابر كالاهای وارداتی اشاره كرد كه رابطه مستقیمی با سقوط دراماتیك بازار سهام در امریكا داشت و افزود كه ترامپ در ایام انتخابات وعده رفاه اقتصادی برای میلیون‌ها امریكایی را داد و این درحالی بود كه وضع تعرفه تاثیر مستقیمی بر افزایش قیمت املاك گذاشت. همچنین این خبرگزاری با استناد به دیدگاه‌های برخی كارشناسان اقتصادی مدعی شد كه سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ دست‌كم در كوتاه‌مدت، باعث تورم و افزایش هزینه‌های زندگی در امریكا خواهد شد. كریستین سولتیس، تحلیلگر و استراتژیست جمهوری‌خواه رویكرد متفاوتی نسبت به سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ دارد و به در همین راستا به سی‌ان‌ان گفت: «این تعرفه‌ها بر افزایش هزینه زندگی شهروندان امریكایی تا میان مدت تاثیر می‌گذارد.» او افزود: «نظم‌دهی مجدد ساز و كار اقتصادی جهانی، همان چیزی است كه ترامپ در بلندمدت به دنبال رسیدن به آن می‌باشد و از این رو، از همه می‌خواهد تا برای دستیابی به این منافع بلندمدت، با این چالش‌های كوتاه‌مدت كنار بیایند.»
جمع اضداد و تفرق احباب
همزمان نشریه نیویورك تایمز به تحلیل و بررسی موشكافانه الگوی نرخ تعرفه‌های اعمال شده توسط ترامپ پرداخت و در این باره نوشت: اقتصاد بسیاری از كشورهای جنوب شرقی آسیا در صادرات، به ایالات‌متحده امریكا متكی است؛ وضع این تعرفه‌های سرسام‌آور ضربه مهلكی به اقتصاد این كشورها وارد خواهد كرد. ویتنام، كامبوج و تایلند به عنوان اقتصادهای در حال رشد در یك دهه اخیر حجم صادرات خود به امریكا را افزایش داده بودند؛ هدف بلندمدت این كشورها، خارج كردن چین از بازار ایالات‌متحده و تصاحب جایگاه پكن در صادرات به واشنگتن بود. از این رو، می‌توان گفت كه این سه كشور در جنوب شرق آسیا بیش از همه متحمل زیان‌های ناشی از این سیاست تعرفه‌ای شدند. در مقابل، اگرچه قدرت‌های اقتصادی مانند چین، ژاپن و هند نیز از قبل وضع این تعرفه‌های گمركی دچار ضرر و زیان می‌شوند اما هند و چین با وضع تعرفه‌های مشابه بر كالاهای وارداتی ایالات‌متحده، می‌توانند تا حدی اقتصاد امریكا را به چالش بكشند اما این قاعده در رابطه با ژاپن چندان صادق نیست؛ زیرا حجم واردات این كشور از ایالات‌متحده محدود است. نقطه مشترك كشورهای شرق و جنوب شرق آسیا كه مشمول تعرفه‌های ترامپ شدند این است كه اغلب این كشورها از متحدان كلیدی امریكا در منطقه محسوب می‌شوند و این مساله می‌تواند این كشورها را وادار به تجدیدنظر در ائتلاف و اتحادهای استراتژیك با واشنگتن كرده و آنها را بیشتر با پكن همسو نماید. تنها چند ساعت از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ نگذشته بود كه قیمت نفت در بازار جهانی كاهش پیدا كرد. كاهش قیمت نفت برای كشورهایی كه اقتصاد آنها همچنان وابسته به نفت است، خبر خوشی نیست. ازقضا، برخی كشورهای وابسته به نفت و در راس آنها كشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس نیز مانند دیگر متحدان واشنگتن در شرق و جنوب شرق آسیا و امریكای شمالی دچار زیان می‌شوند.
پیامدهای رویارویی تجاری دو غول اقتصادی
خبرگزاری الجزیره انگلیسی در همین راستا با انتشار یادداشتی به بررسی آثار و پیامدهای جنگ اقتصادی میان ایالات‌متحده و چین در سایه سیاست‌های تعرفه‌ای اخیر ترامپ پرداخت. به نوشته این خبرگزاری، ترامپ با وضع تعرفه 34درصد اضافی بر كالاهای وارداتی در مجموع عوارض گمرگی 54درصد برای كالاهای چینی درنظر گرفت. بسیاری از تحلیلگران این تحول را نقطه آغازین فصل جدیدی از جنگ‌های اقتصادی میان واشنگتن و پكن تعبیر می‌كنند. در واكنش به اقدام اخیر ترامپ، وزارت دارایی چین نیز در روز جمعه اعلام كرد كه از تاریخ 10 آوریل سال جاری تعرفه 34درصد بر تمامی كالاهای وارداتی امریكایی وضع كرد. ناگفته نماند كه در گذشته نیز پكن در واكنش به افزایش 10درصد تعرفه‌های گمركی واشنگتن بر كالاهای چینی، تعرفه 15درصد بر زغال‌سنگ و گاز LNG وارداتی از امریكا وضع كرد. ترامپ نیز در واكنش به اقدامات تلافی‌جویانه چین در قبال سیاست‌های تعرفه‌ای ایالات‌متحده، در حساب رسمی خود در پلتفرم ایكس (توییتر سابق) نوشت: «چین اشتباه بازی كرد. آنها شوكه شدند. آنها نمی‌توانند كاری را كه توان آن را ندارند، انجام دهند.» همچنین پكن در روز جمعه از واشنگتن به سازمان تجارت جهانی شكایت كرد و سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ را منافی با قوانین و اصول این سازمان دانست. وزارت بازرگانی چین نیز سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در راستای اعمال محدودیت‌های تجاری برای واردات كالا و خدمات از ایالات‌متحده اعمال كرد.
سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ كه 185 كشور مشمول آن شدند اقدام جنجال‌برانگیزی بود كه واكنش‌های بین‌المللی و داخلی متفاوتی را به دنبال داشت. در ایالات‌متحده، منتقدان این سیاست معتقدند كه اقدامات اخیر ترامپ باعث ركود اقتصادی و تكرار سناریوی ركود بزرگ 1929 خواهد شد. در مقابل، طرفداران این سیاست بر این باورند كه این سیاست اگرچه در كوتاه‌مدت ممكن است تبعات منفی بر زندگی میلیون‌ها امریكایی داشته باشد اما در بلندمدت منتج به اصلاح ساختار نظام اقتصادی به سود ایالات‌متحده خواهد شد. بسیاری از جمهوری‌خواهان و در راس آن دونالد ترامپ ساز و كار سازمان‌های اقتصادی و مالی بین‌المللی را بستری مناسب برای رشد و توسعه رقبای امریكا تلقی می‌كنند و معتقدند كه رقبای سیاسی و اقتصادی واشنگتن از این سازمان‌ها به عنوان پوششی امن برای به چالش كشیدن این كشور استناد می‌كنند. چالش‌های هژمونی امریكا در سایه فضای در حال گذار از جهان تك قطبی به چندقطبی، فرصت را برای تقویت جایگاه كنشگران و بازیگران سیاسی و اقتصادی نوظهور در عرصه سیاست بین‌الملل فراهم كرد و این امر به مثابه تقلیل تدریجی نقش و جایگاه هژمونی واشنگتن در نظم جهانی است. دونالد ترامپ، با اعمال تعرفه‌های گمركی سرسام‌آور كه متحدان امریكا را قبل از رقبا هدف قرار داده است، به نوعی سعی دارد تا ضمن مدیریت منازعات ژئوپلیتیكی در آسیا و آفریقا، در رشد اقتصادی و توسعه فناوری كشورهای رقیب كه جایگاه جهانی ایالات‌متحده را تهدید می‌كنند، وقفه ایجاد نماید. اما پاسخ به این سوال كه «آیا سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، منجر به حفظ و تثبیت جایگاه امریكا در نظم تك قطبی در حال گذار و چه بسا نظم جدید در حال شكل‌گیری، خواهد شد یا خیر؟!» بیشتر منوط به زمان و مقتضیات سیاست بین‌الملل می‌باشد.
خبرنگار حوزه بین‌الملل
نظرات