فضایل توحید الوهی
خدا را یگانه دانستن و تنها او را پرستش‌كردن، یكی از بزرگترین نعمت‌ها و فاضل‌ترین آنها بطور مطلق است، و فضایل و ثمرات آن در شمار نیاید و به حدی محدود نگردد. توحید الوهی جامع خیرات دنیا و آخرت است. و از جمله‌ی این فضایل، می‌توان موارد زیر را برشمرد:
1ـ توحید، عظیم‌ترین نعمتی است كه خداوند به بندگانش بخشیده است از این رو كه آنهارا بسوی آن هدایت كرده است، چنانكه در سوره‌ی نحل ـ كه سوره‌ی نعمت‌ها نام نهاده شده ـ آمده است كه، خداوند أ نعمت توحید را بر تمامی نعمت‌ها مقدّم داشته است، در اوّل سوره می‌فرماید:
« يُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُون» [سوره نحل: آیه 2]
«خداوند به دستور خود، فرشتگان را همراه با وحی (آسمانی كه حیات‌بخش انسانها است) بر هر كس از بندگانش (به نام انبیاء) كه خود بخواهد نازل می‌كند (تا به مردم بیاموزند) كه جز من (كه آفریننده جهان و جهانیانم) خدائی نیست؛ پس (با انجام حسنات و دوری از سیئات)، از (غضب و عذاب) من بپرهیزید.
2ـ هدف از آفرینش جن وانسان تحقّق بخشیدن به این نوع از توحید است؛ خداوند می‌فرماید:
« وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» [سوره ذاریات: آیه56]
«من پری‌ها و انسانها را جز برای پرستش خود نیافریده‌ام.»
3ـ هدف از انزال همه‌ی كتب آسمانی از جمله قرآن، تحقّق بخشیدن به این توحید است. خداوند می‌فرماید:
« الر كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ (1) أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ» [سوره هود: آیه1و2]
«الف.لام. را (این قرآن) كتاب بزرگواری است كه آیه‌های آن (توسّط خدا) منظّم و محكم گردیده است (و لذا تناقض و خلل و نسخی بدان راه ندارد) و نیز آیات آن از سوی خداوند (جهان) شرح و بیان شده است كه هم حكیم است و هم آگاه (و كارهایش از روی كاردانی و فرزانگی انجام می‌پذیرد) * (ای پیغمبر! بدیشان بگو:) این كه جز خدا را نپرستید. بیگمان من از سوی خدا بیم‌دهنده (كافران به عذاب دوزخ) و مژده‌دهنده (مؤمنان به نعمت بهشت) هستم.»
4ـ از فضایل این نوع از توحید اینكه، عظیم‌ترین سبب و عامل گشودن اندوه‌ها و مشقّت‌ها در دنیا و آخرت است، همچنین باعث دفع عقوبت‌های دنیا و آخرت می‌شود. چنانكه در داستان یونس نبی ؛ آمده است.
« فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُنْ كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَى وَهُوَ مَكْظُومٌ (48) لَوْلَا أَنْ تَدَارَكَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ مَذْمُومٌ (49) فَاجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِينَ »
[سوره قلم: آیه 50ـ48]
«در برابر فرمان پروردگارت شكیبا باش (و در كار تبلیغ مقاوم و استوار) و همسان یونس مباش كه با دلی پر كینه و اندوه، خدا را به فریاد خواند (و خواهان تعجیل در عذاب قوم خود شد). اگر نعمت و رحمت پروردگارش به یاریش نشتافته و به دادش نرسیده بود (از شكم ماهی) حتماً به بیرون افكنده می‌شد و نكوهیده در بیابان برهوت رها می‌گردید پروردگارش (با پذیرش توبه‌اش مجدّداً) او را برگزید و از زمره شایستگانش كرد.»
5ـ و از مهمترین فواید آن، این است كه وجود ذرّه‌ای از آن در دل مانع خلود و جاویدانی انسان در آتش دوزخ در آخرت می‌گردد.
« إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا» [سوره نساء: آیه 48]
«بیگمان خداوند (هرگز) شرك به خود را نمی‌بخشد، ولی گناهان جز آن را از هركس كه خود بخواهد می‌بخشد. و هر كه برای خدا شریكی قائل گردد، گناه بزرگی را مرتكب شده است.»
عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ قَالَ كُنْتُ رِدْفَ رَسُولِ اللهِ -صلی الله و بارک علیه وسلّم- عَلَى حِمَارٍ، یقَالُ لَهُ عُفَیرٌ قَالَ، فَقَالَ: [یا مُعَاذُ أَتَدْرِی مَا حَقُّ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ وَمَا حَقُّ الْعِبَادِ عَلَى اللهِ؟] قُلْتُ اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ: [فَإِنَّ حَقَّ اللهِ عَلَى الْعِبَادِ أَنْ یعْبُدُوا اللهَ وَلَا یشْرِكُوا بِهِ شَیئًا وَحَقُّ الْعِبَادِ عَلَى اللهِ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا یعَذِّبَ مَنْ لَا یشْرِكُ بِهِ شَیئًا] (متفق علیه)
از معاذ بن جبل -رضی الله عنه - روایت شده گوید: من هم ردیف رسول خدا بر الاغی بنام عفیر سوار شده بودم، گوید: رسول خدا -صلی الله و بارک علیه وسلّم- فرمود: «ای معاذ! آیا می‌دانی حق خدا بر بندگان و حق بندگان بر خدا چیست؟» گفتم: خدا و فرستاده‌اش بهتر می‌دانند، فرمود: «حق خدا بر بندگانش این است كه او را پرستش كنند و برای او هیچ چیزی شریك قرار ندهند و حق بندگان بر خدا این است كه؛ كسی را كه چیزی برای او شریك قرار ندهد، عذاب ندهد.»
6ـ اگر توحید در دل كامل شود بكلی مانع از دخول آتش می‌گردد؛ چنان كه در حدیث عتبان در صحیحین آمده است:
عَنْ عِتْبَانَ بْنِ مَالِكٍ -رضی الله عنه - قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ -صلی الله و بارک علیه وسلّم-: [قَدْ حَرَّمَ اللهُ عَلَى النَّارِ أَنْ تَأْكُلَ مَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ یبْتَغِی بِهِ وَجْهَ اللهِ] رَوَاهُ الْبُخَارِی فِی «الصَّحِیحِ»، عَنِ الْقَعْنَبِی
از عتبان پسر مالك -رضی الله عنه - از رسول خدا -صلی الله و بارک علیه وسلّم-: «خداوند برآتش حرام كرده كه بخورد (بسوزاند) كسی را كه بگوید لااله الا الله و هدفی جز جلب (رضای) خدا در آن نداشته باشد.»
7ـ باعث حصول هدایت كامل برای صاحبش و امنیت تام او در دنیا و آخرت می‌شود.
« الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ» [سوره انعام: آیه 82]
«كسانی كه ایمان آورده باشند و ایمان خود را با شرك (پرستش چیزی با خدا) نیامیخته باشند، امن و امان ایشان را سزا است و آنان راه‌یافتگان (راه حق و حقیقت) هستند.»
8ـ توحید الوهی، سبب اصلی رسیدن به رضا و ثواب پروردگار است.
للتِّرمِذی وَ حَسَّنَهُ عَنْ أَنَسٍ -رضی الله عنه - سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ -صلی الله و بارک علیه وسلّم- یقُولُ: [قَالَ اللهُ تَعَالى: یا ابنَ آدَمَ، لَوْ أَتَیتَنِی بِقُرَابِ الْأَرْضِ خَطَایا، ثُمَّ لَقَیتَنِی لا تُشِركُ بِی شَیئاً لَأَتَیتُكَ بِقُرَابِهَا مَغْفِرةً]
«ترمذی در حدیثی که آن را حسن دانسته به نقل از انس -رضی الله عنه - گوید، شنیدم رسول خدا -صلی الله و بارک علیه وسلّم- می‌فرمود: خداوند تعالی فرموده است: ای فرزند آدم! اگر همراه، با اندازه‌ی زمین از خطایا به نزد من آیی اما چیزی بعنوان شریك و انباز برای من قرار ندهی من به اندازه‌ی آن از مغفرت و بخشش به نزد تو خواهم آمد.»
9ـ شایسته‌ترین انسانها به شفاعت محمّد -صلی الله و بارک علیه وسلّم- كسی است كه از ته دل و خالصانه كلمه‌ی «لااله الا الله» را بر زبان آورد.
عن أبی هریرة -رضی الله عنه - أنَّ النبی -صلی الله و بارک علیه وسلّم- قال: [أَسْعَدُ النَّاسِ بِشَفَاعَتِی یوْمَ الْقِیامَةِ مَنْ قَالَ «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ خَالِصاً مُخْلِصاً مِنْ قَلْبِهِ] صحیح البخاری
«از ابوهریره -رضی الله عنه - روایت شده كه رسول خدا -صلی الله و بارک علیه وسلّم- فرمود: سعادتمندترین انسان ها به شفاعت من در روز قیامت كسی است كه: خالصانه و مخلصانه از ته دل كلمه‌ی «لا اله الا الله» بر زبان آورد.»
10ـ یكی از عظیم‌ترین فواید توحید این است كه: باعث مقبول و كامل واقع شدن تمامی اعمال و اقوال ظاهری و باطنی می‌گردد، و ترتُّب اجر و ثواب بر آنها منوط به توحید است، هرچه توحید و اخلاص برای خدا قوی‌تر و بیشتر باشد تمامیت و كمال این اعمال بیشتر خواهد بود.
« فَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا كُفْرَانَ لِسَعْيِهِ وَإِنَّا لَهُ كَاتِبُونَ» [سوره انبیاء: آیه94]
«هركس چیزی را از كارهای شایسته و بایسته انجام دهد، در حالی كه ایمان داشته باشد (به خدا و پیغمبران و برنامه آسمانی)، تلاش او نادیده گرفته نمی‌شود و (ناسپاس نمی‌ماند، و توسّط فرشتگان در نامه اعمالش) ما قطعاً آن را خواهیم نوشت.»
11ـ از دیگر فضایل توحید اینكه، انجام خیرات و ترك منكرات را بر بنده سهل و آسان می‌گرداند، و در هنگام مصایب او را تسلیت می‌دهد، فرد مخلص و پاك شده برای خدا در ایمان و توحیدش، در انجام عبادتها با نشاط و سرحال است. چون او با انجام آن رضای خدا و ثواب او را می‌جوید و ترك خواست هوا و هوس نفس، و هر چه گناه معاصی تلقّی می‌شود در نزد وی بسیار سهل و آسان است. چون از خشم خدا و شدّت عذاب او می‌ترسد.
12ـ و از فواید توحید اینكه اگر توحید در دل كامل شد، خداوند ایمان را در نزد صاحبش محبوب می‌گرداند و آن را در دلش زینت می‌دهد، و كفر فسوق و عصیان‌را در نزد وی مكروه و ناپسند می‌گرداند، و او را از جمله‌ی راشدین قرارمی‌دهد.
«وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ» [سوره حجرات: آیه 7]
«اما خداوند ایمان را در نظرتان گرامی داشته است و آن را در دلهایتان آراسته است، و كفر و نافرمانی و گناه را در نظرتان زشت و ناپسند جلوه داده است، فقط آنان (كه دارای این صفات هستند، یعنی ایمان در نظرشان محبوب و مزین، و كفر و فسق و عصیان در نظرشان منفور و مطرود است) راهیابند و بس.»
13ـ و از فواید توحید اینكه، بدی‌ها و مكروهات و درد و الم را در نزد موحّد تخفیف می‌دهد برای كمال توحید و ایمان فرد موحّد همین بس كه، با قلبی آرام و نفسی مطمئن و راضی، به استقبال مصائب و مشكلات می‌رود.
« الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»
[سوره رعد: آیه 28]
«آن كسانی كه ایمان می‌آورند و دل‌هایشان با یاد خدا سكون و آرامش پیدا می‌كند. هان ! دلها با یاد خدا آرام می‌گیرند (و از تذكّر عظمت و قدرت خدا و انجام عبادت و كسب رضای یزدان اطمینان پیدا می‌كنند).»
14ـ و یكی از عظیم‌ترین فواید توحید اینكه، انسان را از طوق بردگی انسانها و سایر مخلوقات و تعلُّق به آنان و خوف و فزع از آنان و عمل بخاطر آنان نجات می‌دهد و عزّت حقیقی و شرف عالی این است و بدینوسیله به بنده‌ی عبادتگزار خدا مبدّل می‌گردد. از سوای او رجا و طلبی ندارد و از غیر او نمی‌ترسد، و جز بسوی او باز نمی‌گردد و جز بر او توكّل نمی‌كند و رستگاری و نجاتش از این طریق محقّق و حتمی خواهد بود.
« الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا» [سوره احزاب: آیه 39]
«(پیغمبران پیشین، یعنی آن) كسانی كه (برنامه‌ها و) رسالت‌های خدا را (به مردم) می‌رساندند، و از او می‌ترسیدند و از كسی جز خدا نمی‌ترسیدند، و همین بس كه خدا حسابگر (زحمات و پاداش‌دهنده اعمال آنان) باشد.»
15ـ از جمله فضایل توحید؛ كه هیچ فضیلتی به پای آن نمی‌رسد اینكه توحید، اگر بصورت تمام و كامل در دل جای بگیرد و با اخلاص تام تحقّق پیدا كند، باعث می‌شود كه اعمال قلیل كثیر جلوه كنند و به حساب آیند و اعمال و اقوال فرد موحّد چند برابر بدون حصر و حساب پاداش داد شوند.
« لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ» [سوره نور: آیه 38]
«تا این كه خداوند برابر بهترین كارهایشان پاداششان را بدهد و از فضل خود بر پاداششان بیفزاید، چرا كه خداوند هركس را كه خود بخواهد بی‌حساب از مواهب خویش بهره‌مند می‌سازد.»
16ـ از فضایل توحید این كه، ضامن نصر و پیروزی و عزّت و شرف و حصول هدایت و آسان‌شدن سختی‌ها و اصلاح احوال و تسدید اقوال و افعال برای صاحبش در دنیا خواهد گشت.
« إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» [سوره توبه: آیه40]
«اگر پیغمبر را یاری نكنید (خدا او را یاری می‌كند، همان گونه كه قبلاً) خدا او را یاری كرد، بدان گاه كه كافران او را (از مكّه) بیرون كردند، در حالی كه (دو نفر بیشتر نبودند و) او دومین نفر بود (و تنها یك نفر به همراه داشت كه رفیق دلسوزش ابوبكر بود). هنگامی كه آن دو در غار (ثور جای گزیدند و در آن سه روز ماندگار) شدند (ابوبكر نگران شد كه از سوی قریشیان به جان پیغمبر گزندی رسد،) در این هنگام پیغمبر خطاب به رفیقش گفت: غم مخور كه خدا با ما است (و ما را حفظ می‌نماید و كمك می‌كند و از دست قریشیان می‌رهاند و به عزّت و شوكت می‌رساند. در این وقت بود كه) خداوند آرامش خود را بهره او ساخت (و ابوبكر از این پرتو الطاف، آرام گرفت) و پیغمبر را با سپاهیانی (از فرشتگان در همان زمان و همچنین بعدها در جنگ بدر و حُنَین) یاری داد كه شما آنان را نمی‌دیدید، و سرانجام سخن كافران را فروكشید (و شوكت و آئین آنان را از هم گسیخت) و سخن الهی پیوسته بالا بوده است (و نور توحید بر ظلمت كفر چیره شده است و مكتب آسمانی، مكتب‌های زمینی را از میان برده است) و خدا باعزّت است (و هركاری را می‌تواند بكند و) حكیم است (و كارها را بجا و از روی حكمت انجام می‌دهد).»
17ـ و از بركات توحید این كه: خداوند شرّ دنیا و آخرت را از موحّدین دور خواهد كرد، و با حیات طیبه بر آنان منّت خواهد نهاد و احساس اطمینان در كنار او، و یاد او را، در دلشان قرار خواهد داد، شواهد این ادّعا در كتاب و سنّت فراوانند و هركس توحید را در خود تحقّق ببخشد، این فواید و بیشتر از آن، برایش محقّق خواهند شد و عكس آن نیز درست صادق است.
« مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» [سوره نحل: آیه97]
«هركس چه زن و چه مرد كار شایسته انجام دهد و مؤمن باشد، بدو (در این دنیا) زندگی پاكیزه و خوشایندی می‌بخشیم و (در آن دنیا) پاداش (كارهای خوب و متوسّط و عالی) آنان را بر طبق بهترین كارهایشان خواهیم داد.
ادامه دارد ...
نظرات