امتحان دنیا توسط بندگان از یک‌دیگر گرفته می‌شود و امتحان آخرت توسط پروردگار بندگان. امتحان دنیا یک ماده دارد و امتحان آخرت شامل همه چیز می‌شود: شامل جوانی، پیری، مال و علم. خدای متعال می‌فرماید: "مَالِ هَـٰذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا" [کهف: 49] اين چه نامه‌اى است كه هيچ [كار] كوچك و بزرگى را فرو نگذاشته، جز اينكه همه را به حساب آورده است. و آنچه را انجام داده‌اند حاضر يابند، و پروردگار تو به هيچ كس ستم روا نمى‌دارد.
امتحان دنیا هر یک در چند ماه صورت می‌گیرد؛ از مرحله‌ی ابتدایی آغاز می‌شود و به فوق لیسانس و دکتری و مرحله‌ی استادی و امتحان در حوزه‌ی پذیرش مسؤولیت می‌رسد. اما امتحان آخرت یک بار بیشتر نیست و به دنبال آن یا بهشت ابدی است یا جهنم ابدی. امتحان دنیا انسان را از مرحله‌ای به مرحله‌ی دیگر و از درجه‌ای به درجه‌ی بالاتر می‌برد اما امتحان آخرت یا درجه‌ی بهشتی است: "هُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ اللَّـهِ" [آل عمران: 163] ايشان را نزد خداوند درجاتى است. یا درکات جهنم: "لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّكُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ" [حجر: ٤٤ [دوزخى كه براى آن هفت در است و از هر درى بخشى معين از آنان [وارد مى‌شوند] .امتحان دنیا مراقبان بشری دارد و زیر نظر استادان و ناظرانی صورت می‌گیرد اما امتحان آخرت زیر نظر حسابرس و مراقب واحدی صورت می‌گیرد و اگر بنده چیزی را انکار کند فرشتگان مقرب و پوست و گوشت و خاک و افلاک بر آن گواهی می‌دهند. امتحان دنیا به طول بسیار می‌انجامد و انسان در آن جولان می‌زند اما امتحان آخرت زود تمام می‌شود و خدای سریع الحساب از همه‌ی بندگانش در یک لحظه امتحان می‌گیرد همان گونه که در یک لحظه به آنان روزی می‌دهد. امتحان دنیا واسطه‌هایی دارد و گاهی در تعیین نمرات و درجات اشتباهاتی صورت می‌گیرد اما امتحان آخرت شعارش این است: "لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّـهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ" [غافر: ١٧] امروز ستمى نيست؛ آرى، خدا زودشمار است .امتحان دنیا شخص امتحان شونده و پدر و مادر و خواهر و برادرش را مشغول می‌کند اما امتحان آخرت به تنهایی صورت می‌گیرد:
"وَكُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَرْدًا" [مریم: 95] و روز قيامت همه آنها تنها، به سوى او خواهند آمد.
"يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ ﴿*﴾ وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ ﴿*﴾وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ ﴿*﴾ لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ [عبس: 34-٣٧] روزى كه آدمى از برادرش، و از مادرش و پدرش و از همسرش و پسرانش مى‌گريزد. در آن روز، هر كسى از آنان را كارى است كه او را به خود مشغول مى‌دارد.
در امتحان دنیا با کسی که نمره‌ی قبولی به دست نمی‌آورد کمک می‌شود در حدی کمتر از 20 درصد از نمره‌ی کل قبولی؛ اما در امتحان آخرت برای کسی که نمره‌ی قبولی به دست نیاورده است شفاعت وجود دارد؛ پیامبر گرامی اسلام مسؤول این شفاعت است و آن قدر در پیشگاه خدا سر به سجده می‌نهد و نیایش می‌کند تا این که پروردگارش خشنود می‌شود و تمام کسانی را که ذره‌ای ایمان در دل دارند از آتش خارج می‌کند. امتحان دنیا نتیجه‌اش فانی و امتحان آخرت نتیجه‌اش باقی است؛ پس بیایید باقی را بر فانی ترجیح دهیم: "وَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَّكَ مِنَ الْأُولَىٰ" [ضحی: 4] و قطعاً آخرت براى تو از دنيا نيكوتر خواهد بود.
نظرات