اگر نگاهی به زندگی اصحاب و سلف صالح داشته باشیم و رفتار آنها را در ماه رمضان مورد بررسی قرار دهیم متوجه خواهیم شد که آمدن این ماه مبارک تاثیری بر کار و فعالیت و سبک زندگیشان نداشته است، آنها همچنان برنامه‌‌‌ها و فعالیتهای را که در طول سال انجام می‌دادند در این ماه نیز ادامه می‌دادند و علاوه برآن عبادت‌‌‌هایشان را در این ماه نیز دو چندان می‌کردند و تک‌تک لحظه‌‌‌ها و ثانیه‌‌‌های این ماه را غنیمت می‌شمردند.
با نگاهی گذرا و مختصر به تقویم تاریخی رمضان، این موضوع را بهتر درک خواهیم کرد، بسیاری از نقاط عطف تاریخ مسلمانان زاده این ماه پربرکت و بزرگوار است:
غزوه بدر دررمضان سال دوم هجری: این غزوه تا حد زیادی جایگاه مسلمانان را تثبیت کرد و آنها را به عنوان قدرتی منطقه‌ای به دشمنان معرفی کرد. قرآن روز غزوه بدر را یوم الفرقان«روز جدایی حق از باطل» نام می‌نهد؛
فتح مکه در رمضان سال هشتم هجری: سقوط مشرکان از اریکه‌ی حکومت و قدرت و پایان حکایت شرک و بت‌پرستی در شبه جزیره‌ی عرب؛
فتح قبله‌ی اول مسلمانان »بیت المقدس« در ۱۳ رمضان سال ۱۶ ه.ق توسط عمربن خطاب (رض)؛
فتح اندلس در رمضان سال ۹۲ ه.ق و رسیدن اسلام به اروپا؛
نبرد عین جالوت در ۲۴ رمضان سال ۶۵۸ه.ق : متوقف کردن مغولان از فتوحاتی که سرمستشان کرده بود. با این پیروزی سرنوشت‌ساز مغولان از ورود به مصر باز ماندند و
فتح انطاکیه در رمضان سال ۶۶۶ ه.ق توسط ملک ظاهر بیبرس و بازپس گیری آن از صلیبیان.
این پیروزی‌‌‌های درخشان مسلمانان، نشان از آن است که اصحاب و سلف در این ماه دچار سستی و رخوت نشده‌اند بلکه به رشادت‌‌‌ها و تلاش‌‌‌های خود در این ماه ادامه داده‌اند.
حال نکته‌ی مورد بحث اینجاست که چرا آنها دچار کسالت و تنبلی‌ای که مسلمانان امروز دچار آن می‌شوند، نشده‌اند. اگر به سبک زندگی آنها در قبل از رمضان نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که سبک زندگی آنها در قبل از رمضان با سبک زندگی آنها در خود این ماه تفاوت چندانی نداشته است.
پیامبر(ص) و اصحاب بسیاری اوقات از فرط گرسنگی، سنگ به شکم خود بسته‌اند. برای درمان بیماریهای جسمانی آنها در مدینه پزشکی حاضر شد ولی پزشک پس از مدتی متوجه شد کسی به او مراجعه نمی‌کند، صحابه در جواب گلایه و شکایت وی گفتند ما قومی هستیم که تا گرسنه نشویم غذا نمی‌خوریم و قبل از اینکه سیر شویم وشکم ما پر شود، دست از غذا خوردن می‌کشیم و گفتند این نسخه را پیامبر (ص) برای ما تجویز کرده است.
اصحاب و سلف صالح در تمام مدت سال و نه فقط دررمضان تا پاسی از شب بیدار می‌ماندند و به اقامه‌ی نماز تهجد مشغول می‌شدند.
در روایتی آمده است كه شخصی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و سلّم در مورد بهترین عمل پرسید، آن حضرت در پاسخ فرمود: بهترین عمل قیام طولانی در حضور پروردگار در نماز است یعنی تلاوت كردن طولانی در حال قیام (و همین طور بهترین نماز بعد از فرایض، نماز تهجد است.) (مسلم:۲ /۸۲۱)
و در روایتی دیگر با تأكید فرمود: «علیکم بقیام اللیل فانه من دأب الصالحین قبلکم»؛ نماز شب را برخود لازم بگیرید كه شیوهی نیکان قبل از شماست.(ترمذی)
این موارد نمونه‌‌‌های کوچکی از سبک زندگی اصیل اسلامی بودند که ذکر شدند.
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی شامل تغذیه، تحرک بدنی، استرس، مصرف دخانیات و کیفیت خواب است که در پی اجتماعی شدن بوجود آمده است.
شیوهی زندگی پدیده‌ای چند وجهی است که تمام جنبه‌‌‌های زندگی روزمره، خواب، غذا، بهداشت، آداب و رسوم، کار، بازی، سرگرمی، وقت‌گذرانی، روابط اجماعی، طرز تفکر، رفتار، احساسات و عواطف را شامل می‌شود.
سبک زندگی اصحاب و سلف صالح در رمضان و غیر رمضان یکسان بوده به همین دلیل، آمدن رمضان و تبعات آن از جمله گرسنگی و شب‌زنده‌داری و.... آنها را دچار سختی ومشقت نمی‌کرد و برنامه‌ی زندگیشان را به هم نمی‌ریخت. اما امروزه با نگاهی به سبک زندگی خودمان، درک خواهیم کرد که سبک زندگی ما تا چه حد از سبک زندگی اسلامی فاصله گرفته است.
شبها دیر می‌خوابیم و صبحها دیر بیدار می‌شویم که طبیعتاً در این حالت تا پاسی از شب بیدار ماندن و نماز تهجد خواندن بسیار سخت خواهد بود. عادت غذایی ما ربطی به گرسنگی ما ندارد بلکه خودمان را ملزم کرده‌ایم که سه وعده‌ی غذایی حتما غذا بخوریم خواه گرسنه باشیم ویا گرسنه نباشیم و بسیاری از موارد دیگر که بخاطر اطاله‌ی کلام از ذکر همه‌ی آنها پرهیز می‌کنیم. حال با توجه به تعریفی که سازمان بهداشت جهانی از سبک زندگی کرده است متوجه خواهیم شد که سبک زندگی ما بیشتر شبیه سبک زندگی یک فرد غربی است تا شبیه سبک زندگی اصیل اسلامی، به همین دلیل امروزه با آمدن رمضان دچار مشقت می‌شویم چون باید کاملاً از سبک زندگیمان در قبل از رمضان که به آن عادت کرده‌ایم فاصله بگیریم و این ترک عادت برایمان سخت خواهد بود به همین دلیل با پرخوری در هنگام افطار و سحری و استفاده از غذاهای متنوع و رنگارنگ در این ماه و به تبع آن خواب بیش از حد در روز و کسالت وهمچنین تعطیلی برخی از فعالیتهای روزانه‌مان، سعی در جبران این مافات و ترک عادات خواهیم شد.
چو کم خوردن طبیعت شد کسی را چو سختی پیش آید، سهل گیرد
و گر تن‌پرور است اندر فراخی چو تنگی بیند، از سختی بمیرد
گلستان سعدی
ما باید رمضان را به عنوان فرصتی نگاه کنیم که با تمرین در مدت یک ماه، سبک زندگیمان را به سبک زندگی اسلامی تغییر دهیم به طوریکه سال به سال به آن مطلوبی که مد نظر خدواند سبحان است نزدیکتر شویم نه اینکه مانند فنری در ماه رمضان فشرده شویم و با اتمام آن باز به همان حالت اول رها شویم. به همین دلیل شایسته است که رهنمودهای قرآن و سنت پیامبر (ص) در سبک زندگیمان پررنگ‌تر شود و حبّ دنیا و کراهیت مرگ موجب هلاکمان نشود.
نظرات