محمدرضا داورپناه در كتاب «ارتباط علمى» مى‌نویسد: «ارتباطات علمى به فرایندهای مرتبط با انتشار نتایج علمی در اشکال مختلف اطلاق می‌شود». روش اصلی در این سبک ارتباطی، انتشار نتایج پژوهش‌هاست. ايشان در ادامه مى‌افزايد: «ارتباط علمی زیرمجموعه‌ای از ارتباط‌های اجتماعی به شمار می‌آید». علم، هويتى جمعی دارد و نزد همه پخش است. از این‌رو، فعالیت‌های علمی هر دانشمند زمانی اهمیت می‌یابد كه ضمن عرضه به جامعه علمى و تجلی در آثار و مطالعات سایرین، با تحلیل‌های فردی دیگران درآمیزد و در نهایت، بر اندوخته‌های دانش بشری بیافزاید. بنابراین، اساس و بن‌مایه‌ی علم، ارتباط و تعامل است. متأسفانه در حوزه‌ی رشته‌هاى مرتبط با الهيات؛ به‌ویژه رشته‌ی علوم قرآن و حديث –آن‌گونه كه شايسته است- چنين ارتباط علمى شكل نگرفته است و در خلأ چنین ارتباطاتی، نگاهی ناصواب و به دور از واقعيت‌هاى علمى از سوی جامعه‌ی اهل سنت و اهل تشيع شکل گرفته است كه هر یک، جايگاه علمى دیگری را سطحى و ضعیف می‌پندارد و در نتیجه، خود را از بهره‌مندی از توانمندی‌های شخصيت‌هاى علمى یکدیگر محروم ساخته‌اند.
دكتر سيد محمدعلى ايازى و دكتر مهدى مهريزى طرقى از اساتيد توانمند مقطع دكتراى نگارنده و دكتر جهانگير ولدبيگى در رشته‌ی علوم قرآن و حديث بودند، كه هم‌اكنون بازنشسته شده‌اند و به ترتيب، در كسوت مسئول انجمن مباحثات قرآنى و رئيس كتابخانه‌ی فقه و اصول شهرستان قم مشغول فعاليت‌اند. اين دو استاد برجسته‌ی اهل تشيع، ضمن تسلط فراوان در حوزه‌ی تفسير قرآن كريم و علوم حديث، از منابع اهل سنت نیز در اين دو حوزه، شناخت عميق و دقيقى دارند و از این رهگذر توانسته‌اند با کنار زدن تعصبات مذهبى، بر ژرفاى آگاهى و معرفت خويش بيافزايند؛ در همین راستا، دكتر ايازى با هدف حفظ و تقویت ارتباط علمی خويش با جامعه‌ی اهل سنت، اقدام به برگزاری نشستی علمی در شهر قم با موضوع بررسی عوامل مؤثر بر تفسير و منهج تفسيرى مفسران معاصر كُرد نمودند و با توجه به موضوع رساله‌ی دكتراى آقاى جهانگير ولدبيگى در حوزه‌ی مفسران معاصر ملت كُرد، جهت حضور در این نشست علمی از ايشان دعوت به عمل آوردند و با توجه به موضوع رساله‌ی دكتراى اينجانب، بررسى منهج تفسيرى ماموستا عبدالكريم مدرس و ماموستا عثمان عبدالعزيز- دو تن از مفسران برجسته‌ی معاصر كرد- از حقير نيز دعوت به عمل آمد؛ تا ضمن همراهی ايشان در اين نشست علمى، فرصتى حاصل شود تا بازديدى هم از كتابخانه‌هاى تخصصى و بزرگِ مملو از كتاب‌هاى اهل سنت اين شهرستان داشته باشيم.
اين سفر علمىِ خاطره‌انگيز، اندرزهای ارزشمندی را به همراه داشت كه به اختصار بدان خواهم پرداخت:
- پس از شروع جلسه و تلاوت آیاتی از قرآن كريم، از اينجانب تقاضا شد تا به معرفی دكتر ولدبيگى و آثار ايشان بپردازم. در ادامه، دكتر ولدبيگى به بررسی و تبیین منهج تفسيرى مفسران كُرد با تمرکز بر منهج تفسیری ماموستا عبدالكريم مدرس، سيد على پشدرى و به‌ویژه استاد كاك ناصر سبحانى از زوایای گوناگون پرداختند و مدعوين حاضر در جلسه كه همه از اساتيد و رؤساى دانشگاه‌ها، مؤسسات و پژوهشكده‌هاى شهر قم بودند، را به وجد آوردند.
- تحلیل و بررسی فرایند شكل‌گيرى و نقش و جایگاه نحله‌هاى فكرى در ميان ملت کرد، در سده‌ی اخير، بخش پررنگ اين نشست بود، كه با استقبال گرم مدعوين حاضر در جلسه مواجه شد. دکتر ولدبیگی در این بخش از بیانات خود، به خوبی تأثيرات مهم نحله‌هاى فكرى، نظیر اخوان‌المسليمن، سلفيت و دو شاخه‌ی متصوفه‌ی نقشبنديه و قادريه بر حوادث سياسى-اجتماعى دوران معاصر جوامع كردى را مورد واكاوى قرار دادند و به پرسش‌های اساتيد حاضر در جلسه در این خصوص، به صورت متقن پاسخ دادند.
- بصيرت‌افزايى و ارتقای سطح آگاهى مدعوين كه جملگی اهل علم و فضل بودند، نسبت به مفسران و علماى ملت كرد، از بارزترين دستاوردهاى اين سفر بود، چنانكه پس از چند روز از برگزاری نشست، بازتاب آن در تماس تلفنى دكتر ايازى همچنان تر و تازه مى‌نمود.
- عدم آشنايى مدعوين حاضر در جلسه و مخاطبانى كه از طريق فضاى مجازى به صورت زنده مباحث را دنبال مى‌كردند؛ با فرهنگ و دانش علوم قرآنی و حدیثی ملت کرد و معرفی و تبیین دقیق و شایسته‌ی غنای فرهنگی و سرمایه‌های تاريخی ملت کُرد در تفاسيرِ مفسران معاصر، از سوی دكتر ولدبيگى و اختصاص بخش مهمی از پرسش‌های مطرح‌شده از سوی مخاطبان در پایان جلسه به این مهم، به خوبی بیانگر پويايى و عمق مطالب مطرح‌شده از سوی ایشان در اين نشست بود.
- به باور نگارنده، توسعه‌ی ابعاد گوناگون فرهنگی-اجتماعی، بهبود روابط بین نسلی، شناخت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اهل سنت، هم‌افزایی فرهنگی و تقریب میان پیروان همه مذاهب اسلامی، افزایش روحیه‌ی دگرپذیری، رواداری، همگرایی، الفت و محبت میان مسلمانان، تقلیل نگاه امنیتی بر جوامع و مناطق اهل سنت‌نشین، کاهش تبعیض‌ها و تعویض نگاه تقسیم‌بندی‌های نانوشته خودی-غیرخودی در تفویض مسئولیت‌ها در سطوح مختلف مدیریتی به نگاه مبتنی بر شایسته‌سالاری و حسن ظن، تنها گوشه‌هایی کوچک از نتایج و برکات بزرگ استمرار در برگزاری چنین نشست‌های علمی خواهد بود. از این‌رو، بنده ضمن تقدیر و تشکر از بانیان و برگزارکنندگان این نشست فاخر علمی، امید دارم در آینده، شاهد برگزاری هرچه بیشتر و بهتر چنین نشست‌هایی در قالب سمینار، کنفرانس، فروم و ... در حوزه‌های تخصصی علوم قرآن و حدیث و سایر رشته‌های مرتبط با الهیات باشیم.
نظرات