شمار رکعات نماز شب، حدّاقل آن یک رکعت و حدّاکثر آن یازده رکعت است. به دلیل حدیث امّ‌المؤمنین عایشه- رضی‌الله عنها-  که فرمودند: «مَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَزِيدُ فِي رَمَضَانَ وَلا غَيْرِهِ عَلَى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً» (متفقٌ‌علیه)

پیامبر - صلّی الله علیه وسلّم- چه در رمضان و چه در غیر رمضان بیش از یازده رکعت [نماز سنّت] نمی‌خواند.  

ولی در روایتی دیگر وارد شده است که پیامبر - صلّی الله علیه وسلّم- فرمودند: «صَلَاةُ اللَّيْلِ مَثْنَى مَثْنَى، فَإِذَا خِفْتَ الصُّبْحَ فَأَوْتِرْ بِوَاحِدَةٍ»(روایت بخاری) 

 «نماز شب دو رکعت دو رکعت است و اگر بیم از طلوع صبح داشته باشی پس با یک رکعت نماز وتر آنرا خاتمه بده.»  

بنابراین می‌شود نماز شب را بصورت نمازهای دو رکعتی خواند؛ هرچند رکعات زیادی خوانده شوند و سپس در آخر با یک رکعت نماز وتر آن را خاتمه داد. ولی طبق روایتی که از عایشه - رضی الله عنها- ذکر شد ، سنّت پیامبر -صلّی الله علیه وسلّم- این است که یازده رکعت نماز شب خوانده شود؛ یعنی ابتدا مؤمن نمازگزار چهار بار نماز دو رکعتی می‌خواند که مجموعاً می‌شود هشت رکعت و سپس دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر می‌خواند. 

و نماز شب پس از نماز عشاء شروع می‌شود و تا قبل از طلوع فجر صادق خاتمه می‌یابد؛ ولی بهتر است فرد پس از نماز عشاء بخوابد و سپس در یک سوّم آخر شب، نماز شب را اقامه کند؛ زیرا «سَحَر»؛ زمان استغفار، وقت نزول الهی و دعای مستجاب است. 

توضیحاتی درباره‌ی نماز وتر 

نماز شفع و وتر بعد از نماز عشاء خوانده می‌شوند و بهتر است که در آخر شب و قبل از اذان صبح و هنگام تهجّد خوانده شود زیرا فضیلت و پاداش بیشتری خواهد داشت: نمازگزار ابتدا دو رکعت شفع می‌خواند و در رکعت اوّل سنّت است که پس از قرائت فاتحه، سوره‌ی الاعلی را بخواند و در رکعت دوّم سنّت است که پس از سوره‌ی فاتحه، سوره‌ی «الکافرون» را بخواند و پس از اینکه نماز شفع را به پایان برساند، یک رکعت نماز وتر می‌خواند و سنّت است که پس از فاتحه، سوره‌ی «اخلاص» را به تنهایی بخواند و یا اینکه سوره‌های اخلاص، فلق و ناس را بخواند. و همچنین سنّت است که گاهگاهی دعای قنوت نیز بخواند که محلّش پس از قیام از رکوع است؛ ولی می‌تواند گاهگاهی قبل از رکوع نیز قنوت را بخواند. 

و در مورد دعای قنوت در نماز وتر، رسول الله - صلّی الله علیه وسلّم- به حسن بن علی(رضی‌الله عنهما) آموخت که در پایان قرائت، در وتر، این دعا را بخواند: «اللَّهُمَّ اهْدِنِي فِيمَنْ هَدَيْتُ، وَعَافِنِي فِيمَنْ عَافَيْتُ، وَتَوَلَّنِي فِيمَنْ تَوَلَّيْتَ، وَبَارِكْ لِي فِيمَا أَعْطَيْتَ، وَقِنِي شَرَّ مَا قَضَيْتَ إِنَّكَ تَقْضِي وَلَا يُقْضَى عَلَيْكَ، ولَا يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ وَلَا يَعِزُّ مَنْ عَادَيْتَ تَبَارَكْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَيْتَ، لَا مَنْجَا مِنْكَ إِلَّا إِلَيْكَ»(روایت ابن خزیمه)

از آنجاییکه در حدیث صحیح آمده است که پیامبر - صلّی الله علیه وسلّم- فرمود: پروردگار شما بسیار باحیاء و سخاوتمند است و از بنده‌اش حیاء می‌کند که دستانش را که بسوی او برای دعاء بلند کند، خالی برگرداند. بنا به این حدیث صحیح نبوی، هنگام دعاء سنّت است که داعی دستانش را بالا برد و کف دست را روبروی صورت خود قرار دهد؛ زیرا این حالت، نشانه‌ی ذلّت و فقر در برابر پروردگار است و برای استجابت دعا بهتر است. والله اعلم