شاید برخی درباره سیرت پیامبر(ص) در رمضان سؤالاتی از این قبیل بپرسند که: آن حضرت(ص) چگونه روزه می گرفت؟ چگونه سحری و افطار می کرد؟ یا چگونه روزش را می گذراند؟
پیامبر (ص) هر روز، نیت روزه می کرد و سحری اش را هر شب با یکی از همسرانش می‌خورد؛ غذایش اندک بود، سحری‌ا‌‌ش تعدادی خرما و مقدار کمی غذا و آب بود؛ او گاهی با برخی از یارانش سحری می خورد، در روایتی صحیح آمده است که پیامبر با زید بن حارثه سحری خورد و بعد از خوردن سحری برای اقامه نماز صبح برخاست و بین سحری خوردن و نماز صبح‌اش بیشتر از اندازه‌ی خواندن ۵۰ آیه از قرآن فاصله نبود.
گاهی پیامبر (ص) بعد از خوردن سحری دو رکعتِ کوتاه نماز سنت صبح می خواند و در خانه منتظر می‌ماند تا اینکه بلال از او برای اقامه‌ی نماز اجازه می گرفت، آنگاه از خانه‌اش که به مسجد چسبیده بود؛ خارج می شد و با مردم نماز صبح می گذارد.
پیامبر(ص) بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب در مسجد می نشست و ذکر خدا می‌گفت سپس دو رکعت نماز می خواند.(در روایت است که هرکس چنین کند؛ مانند کسی است که حج و عمره‌ای را گذارده است و ثواب کامل آن را دارد.)

پیامبر(ص) قبل از مغرب، اذکار مساء و برخی دعاها را می‌خواند و هنگام اذان مغرب از همسرانش می‌خواست که برای افطار چیزی حاضر کنند و قبل از اینکه نماز مغرب را بگذارد با تعدادی رطب یا خرما و یا چند جرعه آب افطار می‌کرد. از انس بن مالک(رض)نقل شده است که رسول خدا(ص) با تعدادی رطب افطار می کرد، اگر رطب نبود؛ با چند دانه خرما، و اگر خرما هم نبود؛ با چند جرعه آب افطار میکردند. او بعد از افطار، نماز مغرب را در مسجد می گذارد سپس به خانه‌اش برمی‌گشت و سنت بعدیه مغرب را می‌خواند و با خانواده‌اش می نشست تا اینکه موذن، اذان عشاء می‌گفت؛ سنت قبلیه عشاء را در خانه می‌خواند، آنگاه به مسجد می رفت و نماز عشاء را در مسجد می‌خواند. پیامبر(ص) سه شب نماز تراویح را با صحابه(رض) به جماعت خواندند؛ ولی بیش از آن سه شب، بعد از نماز عشا، از خانه به مسجد نیامدند _از ترس اینکه مبادا این نماز بر امت فرض شود _ او به خانه‌اش برمی‌گشت و آن مقدار از شب را که خداوند مقدر کرده بود، در نماز می گذراند.
البته در روایتی آمده است در یکی از شب‌های آخر رمضان دختران و همسرانش و مؤمنینی که در مسجد بودند را جمع کرد و آن را به جماعت خواند.
پیامبر(ص) نمازش را طولانی می خواند؛ از عایشه(رض) پرسیده شد که نماز رسول خدا( ص) در شب‌های رمضان چگونه بود؟ گفت: «پیامبر (ص) هیچ وقت _ نه در رمضان و نه در ماه‌های دیگر _ بیش از یازده رکعت نمی‌خواند، ابتدا چهار رکعت می خواند _ که تو از زیبایی و طولانی بودن نمازش در شگفت می‌ماندی_ سپس چهار رکعت دیگر می‌خواند_ نمیدانی که چقدر زیبا می خواند و چقدر نمازش را طولانی می‌کرد_ و در آخر سه رکعت دیگر می خواند.»
نقل شده است که پیامبر(ص) قبل از اینکه نماز وتر بخواند، می‌خوابید؛ عایشه(رض) از او پرسید: «ای رسول خدا؛ آیا قبل از خواندنِ نماز وتر می‌خوابید؟» فرمود:« ای عایشه، چشمانم می‌خوابند ولی قلبم بیدار است و نمی‌خوابد.» ناگفته نماند که سنت است انسان نماز وتر را قبل از خواب بخواند و این خوابیدنِ قبل از نماز وتر، ویژه‌ی رسول خدا(ص) است.
رسول خدا(ص) در خانه، در خدمت همسرانش بود و با آنها به مهربانی رفتار می کرد و حتی در رمضان نیز با آنها شوخی و مزاح می‌کرد‌.چه بسا رسول خدا(ص) در شبی از رمضان با یکی از همسرانش همبستر می‌شد و تا اذان صبح بیدار نمی‌شد، آنگاه بر می‌خواست و غسل می‌کرد و برای نماز صبح به مسجد می‌رفت. اینجا پیامبر(ص) به امت خود می‌آموزد که روزه، تنها در روز رمضان است و شب، وقت روزه و پرهیز از امور مباح نیست.
رسول خدا(ص) در رمضان، خود را به قرائت قرآن و نماز و ذکر و صدقه و روزه مشغول می‌کرد؛ خیلی کم غذا می‌خورد و چه بسا دو یا سه روز افطاری و سحری نمی‌خورد و روزه هایش را به هم وصل می‌کرد. او( ص) می‌فرمود: «إنَّما أَبیتُ عِندَ رَبّي یُطعِمُني و یَسقینِ. همانا من شب را با پروردگارم می‌گذرانم، او به من غذا می‌دهد و مرا سیراب می‌کند.» و این از جمله اموری است که سیرت پیامبر(ص) در رمضان را متمایز می کرد. او(ص) در شکیبایی بر گرسنگی ضرب المثل بود و به امتش می‌آموخت که رمضان، ماه خوردن و نوشیدن و امور بیهوده نیست._ آنگونه که امروزه در خانه‌های بسیاری از مسلمانان چنین است_ به آنها می آموخت که رمضان، ماه عبادت و بندگی خداوند متعال است.
پیامبر (ص) در ماه رمضان بسیار به فقرا و نیازمندان عنایت می‌ورزید و به آنها صدقه می‌داد. صدقاتش در رمضان از دیگر ماه ها بیشتر بود به گونه‌ای که اصحاب(رض) درباره صدقه هایش در ماه رمضان او را چنین توصیف می‌کنند که او(ص)« (در سخاوتمندی و گسترش رحمت و برکت)، انگار بادِ وزان بود.» چرا که در این ماه مبارک، فراوان انفاق می‌کرد و به‌یاری فقرا و مساکین می شتافت.
رسول خدا(ص) ده روز آخر رمضان را در مسجد به اعتکاف می‌نشست و در آخرین سال حیاتش بیست روز آخر را به اعتکاف نشست. او در این ده روز بسیار تلاش می‌کرد، به امید این که شب قدر را درک کند. همانگونه که از او روایت شده است: *«تَحَرَّوا لَیلَةَ الْقَدرِ في الْعَشْرِ الأَواخِرِ مِن رَمَضان. شب قدر را در ده شب آخر ماه رمضان جستجو کنید.» یا در روایت دیگری آمده است که چند تن از اصحاب پیامبر(ص) خواب دیدند که شب قدر، در ده شب آخر رمضان است؛ رسول خدا(ص) فرمودند: *«أَری رُؤیاکُم قَد تَواطَأَتْ في الْعَشْرِ الْأَواخِرِ، فَمَنْ کانَ مُتَحَرِّیًا، فَلْیَتَحَرَّها فِي الْعَشرِ الْأَواخِرِ. میبینم که خواب های شما درباره اینکه شب قدر در ده شب آخر رمضان است، موافق یکدیگر است؛ پس هرکس در صدد یافتن شب قدر است، آن را در ده شب آخر رمضان جستجو کند.»
چه بسا بارزترین ویژگی زندگی پیامبر(ص) در رمضان این است که او در رمضان بسیار دعا می‌کرد و آن را بسیار دوست داشت. در سنن ترمذی از عایشه روایت است که می گوید: به پیامبر (ص) گفتم: ای رسول خدا؛ اگر شب قدر را درک کردم چه دعایی کنم؟ فرمود: بگو *«اَللّهُمَّ إِنَّکَ عَفُوٌ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنّي. خدایا تو براستی بخشنده‌ای و بخشندگی را دوست داری؛ پس مرا ببخش.»
پیامبر(ص) در شبهای دهه‌ی آخر رمضان، خانواده‌اش را بیدار می کرد که در انجام عبادت تلاش کنند. ترمذی از علی بن ابیطالب(رض) روایت کرده است که: «إنَّ النَّبيَ کانَ یُوقِظُ أَهْلَهُ في الْعَشْرِ الأَواخِرِ مِن رَمَضان. پیامبر(ص) خانواده اش را در شب های دهه آخر رمضان بیدار می کرد.»
رسول خدا(ص) الگوی بسیار نیکی در همسرداری و تدبیر منزل بود او(ص) به ما می آموزد که ما تنها دغدغه رفاه و امور دنیوی خانواده را نداشته باشیم، به گونه‌ای که توجه به امور دینی و معنوی خانواده را فراموش کنیم؛ چرا که خداوند متعال می فرمایند:«یَا أَیُّها الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا. ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده خویش را از آتش دوزخ مصون و محفوظ دارید.»