اگر انسان در راه رشد و تعالی خود و در راه عبادت خداوند که هدف آفرینش انسان است، وجود خود را پیراسته از گناه کند و تقوا و خداشناسی را برای همیشه در وجود خود زنده نماید، سعادت و عزت دنیا و آخرت را به دست آورده است.
ماه رمضان، فرصت تمرین تزکیه و کسب فضایل انسانی است و انسان عاقل کسی است که این اوقات را مغتنم شمرده و به عبادت و اطاعت خداوند بپردازد و نهایت استفاده را از این ماه ارزشمند ببرد.
در حقیقت روزه درس مساوات و برابری در جامعه است و با روزه گرفتن حال و روز گرسنگان جامعه به طور ملموس بر اغنیا معلوم می‌شود.
روزه سبب می‌شود تا روح هوس‌رانی و شهوت‌رانی در انسان شکسته شود و با شکسته شدن شهوت، عقل انسان هویدا می‌گردد.
ماه رمضان ماه پربرکتی است. چه برکتی بالاتر از اینکه در این ماه رحمت و مغفرت الهی شامل انسان‌ها می‌شود تا جایی که خواب شخص روزه‌دار عبادت است و نفس کشیدن شخص روزه‌دار در این ماه به منزله‌ی تسبیح گفتن است.
در این ماه شما به مهمانی خدا دعوت شده‌اید و میزبان، خداوند غنی مطلق است و مهمان، بندگان محتاج و فقیر؛ لذا باید آداب مهمانی را رعایت کرد و خود را برای رفتن به این مهمانی مهیا گرداند. در مهمانی‌های دنیا معمولا انسان لباس نو می‌پوشد، به بدن و لباس عطر می‌زند و خود را آماده می‌کند. در مهمانی این ماه هم باید وجود خود را از گناهان پاک کنیم و با قلبی پاک به سوی این مهمانی برویم و میزبان این مهمانی سفارش کرده که هر چه مهمان بخواهد برایش مهیا خواهم کرد.
حکمت و فلسفه روزه عبارتند از چشیدن مزه گرسنگی در اغنیا، شکستن هوا و هوس و شهوت، سلامتی و تندرستی بدن، آزمایش اخلاص انسان، یاد‌آوری زندگی پس از مرگ، آرامش و تسکین قلب و دل و همچنین کسب تقوا که مهمترین فلسفه روزه به حساب می‌آید.
رمضان، ماه اجابت دعاست و خداوند درخواست روزه‌داران را رد نمی‌کند. در حقیقت میهمان در این ماه هرچه از خدا طلب کند مورد قبول واقع می‌شود و میزبان با فضل و کرامتی که دارد تمام خواسته‌های بند گانش را مورد اجابت قرار می‌دهد.
در آیات و روایات توصیه‌ی اکید شده است که به‌دلیل ارزشمند بودن لحظه لحظه‌ی این ماه مبارک روزه‌دار می‌بایست به استغفار و دعا بپردازد.
یکی از وسایل ارتباط با خدا دعا ونیایش است، دعا یک برنامه عمومی برای همه کسانی است که می‌خواهند با خدا راز و نیاز کنند، روح هر عبادتی تقرب به خدا و راز و نیاز با اوست، دعا پاکترین و قوی‌ترین نحوه‌ی برقراری ارتباط انسان با خالق حکیم و مهربان است.
دعا توجه آگاهانه و جدی فطرت پاک انسانی با خالق در تمامی حالات بخصوص در تنهایی است. نیایش اصولا کنش روح به سوی کانون غیر مادی جهان است. و نیایش عبارت است از: ناله‌ی طلب یاری و استعانت از خداوند.
خداوند می‌فرمایند: (وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ)[بقره:186]؛ «هنگامی که بندگان من از تو درباره‌ی من سؤال کنند بگو من نزدیکم دعای دعا کننده را به هنگامی که مرا بخواند پاسخ میگویم.»
نیایش در عین آنکه آرامش را پدید می‌آورد، در فعالیت های مغزی انسان یک نوع شگفتی و انبساط باطنی و گاهی روح قهرمانی و دلاوری را تحریک می‌کند.
به تعبیر یکی از روانشناسان معروف «الکسی کارل»: «فقدان نیایش در میان ملتی برابر با سقوط آن ملت است.» اجتماعی که احتیاج به نیایش را در خود کشته است معمولا از تضاد و زوال مصون نخواهند بود. البته نباید این مطلب را فراموش کرد که تنها صبح نیایش کردن و بقیه روز همچون غافلان بسر بردن بیهوده است. باید نیایش را پیوسته انجام داد و در همه حال بدان توجه داشت تا اثر عمیق خود را در انسان از دست ندهد.
روزه گرفتن مزایا و فواید گوناگونی دارد که از نظر مادی و معنوی در وجود انسان تاثیر می‌گذارد که از همه مهمتر بعد اخلاق و تربیتی آن است.
یکی دیگر از نکات مهمی که روزه‌دار می‌بایست وقت را غنیمت شمرده و به آن بپردازد توبه کردن است. توبه نشانه‌ی پاکی است و توبه کننده زندگی تازه‌ای را با طهارت آغاز می‌کند. توبه در اسلام برنامه‌ای برای تغییر و تحول در انسان است و یک سلاح بزرگ اخلاقی است. توبه در واقع اعتراف به گناه است برای سبک شدن بار روحی و فشارهای درونی. اعتراف درونی در پیشگاه خدا اثر تربیتی بر روح و روان دارد. کسی که حاضر نیست به اشتباه و گناه خود اعتراف کند در واقع همان گناه و فساد را ادامه می‌دهد.
از مشکلات مهمی که بر سر راه مسائل تربیتی وجود دارد احساس گناه‌کاری بر اثر اعمال بد است مخصوصاً زمانی که این گناهان سنگین باشد و بر فکر و روح او اثر بگذارد و چه بسا او را از تغییر برنامه زندگی و بازگشت به پاکی باز دارد.
قرآن این مشکل را حل کرده و توبه را اگر با شرایط همراه باشد وسیله خوبی برای جدا شدن از گذشته و آغاز یک زندگی جدید قرار داده است .
وهمچنین درهای لطف الهی را به روی هر انسانی در هر شرایطی باز می‌گذارد و گنهکاران را به سوی خدا دعوت می‌کند.
انسان‌ها باید با تمام وجود خواهان بازگشت باشند و انقلاب درونی پیدا کنند و بعد از بازگشت، پایه‌های ایمان را که بر اثر گناه فروریخته شده، نوسازی کنند و با اعمال صالح خود ناتوانی و ضعف اخلاقی را جبران نمایند: برخی از فواید توبه عبارتنداز:
1-توبه‌کنندگان دوست خداوند هستند: (إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ)[بقره:222]؛ «خداوند توبه کنندگان وپاکیزگان را دوست دارد.»
2-بدی‌هایشان به خوبی تبدیل می‌شود: (يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ)[فرقان:70]
3-دعایشان مستجاب می‌شود.
4-فرشتگان برای آنان طلب آمرزش می‌کنند.
واما یکی دیگر از اعمالی که فضای روزه‌داری را عطرآگین‌تر می‌کند تلاوت قرآن در این ماه است.
قرآن مجید در بردارنده برنامه‌ای کامل برای زندگی بشر است، زیرا دین مقدس اسلام که بهترین و برترین دین است در پی تأمین سعادت بشریت است. انسان در زندگی خود هرگز هدفی جز سعادت ندارد و این هدف جز با همراه شدن با آیات قرآنی امکان‌پذیر نیست.
تلاوت قرآن یکی از راه‌های تکامل روح و سخن گفتن با خداست. تلاوت قرآن و تدبر کردن در آیات موجب رستگاری در دنیا و آخرت است، قرائت قرآن غذای کامل روح است. و موجب رشد معنوی و تکامل همه جانبه خواهد بود.
قرآن کتاب آسمانی و نسخه‌ای‌ست برای درمان بیماریهای روحی، اجتماعی واخلاقی. لذا باید علاوه بر خواندن در آن تدبر و اندیشه کرد.
قرآن در صدد پاکسازی انواع بیماریهای فکری و اخلاقی از فرد و جامعه است و داروی شفابخشی است برای آنانی که می‌خواهند از پرده‌های ظلمانی شهوات که آنها را از رسیدن به قرب پروردگار باز داشته، رها شوند.
قرآن مردم را موظف کرده است که در مورد حقانیت قرآن، مطالعه و بررسی کنند و از تقلید و قضاوت‌های کور‌کورانه بپرهیزند، چون قرآن برای همه قابل درک و فهم است. خداوند می‌فرماید: (|أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ)[نساء82]؛ «آیا در آیات و مفاهیم قرآن نمی‌اندیشند؟»
نظرات