اسماعیل جمالی- سلماس
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
از خداوند مهربان استدعا دارم همه‌ی ما را یاری نماید تا بتوانیم بر دشمن دیرینه‌ی خود غلبه پیدا کرده و قلب‌مان را از تسخیر او محفوظ نگه داریم. بیایید با دل‌های پر از دوستی و محبّت دست به دست هم دهیم و یکی دیگر از راه‌های نفوذ شیطان را بررسی نموده و آن را خوب بشناسیم و مانع ورود دشمن از این راه گردیم.

● شهوت
یکی دیگر از راه‌های نفوذ شیطان، «شهوت» است. باید یقین داشته باشیم که خداوند هیچ چیزی را بیهوده نیافریده است. هرچند شیطان از آن طریق به درون انسان نفوذ می‌نماید، لیکن یکی از فلسفه‌های وجود شهوت آن است که انسان بدون آن، نمی‌توانست در آخرت به سعادت برسد. زیرا رسیدن به سعادت در آخرت به وسیله‌ی عبادت میسّر می‌شود و عبادت بدون زندگی دنیوی و آن هم بدون حفظ بدن و آن هم بدون تغذیه ممکن نیست. تناول غذا هم قطعاً تقویت شهوت را به دنبال خواهد داشت. پس اگر شهوت و اشتهای خوردن و آشامیدن در وجود انسان نمی‌بود، هرگز تمایل به خوردن و آشامیدن پیدا نمی‌کرد و در نتیجه هلاک می‌شد. همچنین اگر تمایلات جنسی وجود نداشت، زاد و ولدی هم در کار نمی‌بود و بعد از مدتی نسل انسان از کره‌ی خاکی برچیده می‌شد. بنابراین شهوت لازمه‌ی زندگی انسان است؛ امّا با این وجود افراط در آن مذموم است و بایستی تعدیل شود.
یکی دیگر از فلسفه‌های وجود شهوت آن است که انسان را برای دست‌یابی به لذت‌های بهشت تشویق می‌نماید، چون کسی که لذت خوردن و آشامیدن و نزدیکی را نچشیده باشد، هرگز در پی به‌دست آوردن آن برنمی‌آید. اگر به دقت در این مسأله بنگریم متوجه می‌شویم که اگر خداوند حکیم شهوت را در وجود انسان قرار نمی‌داد، انسان خود را برای کسب رزق و روزی به مشقّت و سختی نمی‌افکند و هرگز تن به ازدواج نمی‌داد.
1. شهوت شکم
شهوت شکم از بزرگ‌ترین مهلکات است و حضرت آدم به خاطر آن از بهشت رانده شد. شیطان میل و رغبت به خوردن و آشامیدن را آن‌قدر در انسان تقویت می‌نماید تا بیشتر اوقات خود را در پی دست‌یابی به خوراکی‌ها صرف نماید و قلب و ذهن و عقل انسان را به آن مشغول نموده و حرص و طمع را افزایش می‌دهد و در نتیجه ذکر خدا را در دل به فراموشی می‌سپارد. سعدی «علیه‌الرحمه» چه زیبا این مسأله را به نظم کشیده است:
«اندرون از طعام خالی دار تا در او نور جان بینی آن‌چـــه نـــادیــدنـی است، آن بــینـی»
نباید از یاد برد که انسان هر چه بیشتر بخورد، بدنش سنگین‌تر می‌شود و بیشتر به استراحت و خوابیدن نیاز پیدا می‌کند و بیشتر عمرش در خواب غفلت سپری می‌شود. ناگفته پیداست که خورد و خواب بیشتر، موجب فوت واجبات می‌گردد، به همین منظور زیاده‌روی در خوردن و آشامیدن مذموم است. خداوند رحمان می‌فرماید: «وکلوا و اشربوا و لا تسرفوا»(1)«بخورید و بیاشامید و اسراف و زیاده‌روی نکنید.» پیامبر گرامی نیز فرموده است: «مامَلَأ اَبْنُ آدمَ وِعاءً شرّاً مِنْ بطنه»(2)«انسان هیچ ظرفی را بدتر از شکم خود پر نکرده است.»
پرخوری علاوه بر ضرر و زیان‌های جسمی، چاقی و تنبلی، انسان را وادار می‌کند تا بیشتر به فکر ثروت‌اندوزی باشد، چنان‌که خداوند می‌فرماید: «الذی جمع مالاً وعدده * یحسب انّ ماله اخلده»(3) همان کسی که دارایی فراوانی گرد می‌آورد و آن را بارها و بارها می‌شمارد. آخر گمان می‌برد که داراییش به او جاودانگی می‌بخشد. شیطان حبّ مال را تا حدی در دل انسان می‌نشاند که جای محبت خدا را در دل باقی نمی‌گذارد تا جایی که دین را به‌خاطر آن می‌فروشد.
2. شهوت فرج
شهوت فرج و میل جنسی نیز در وجود انسان آفریده شده تا نسل انسان منقرض نشود و اما افراط در آن هم مذموم است.
شیطان در این زمینه خیلی کار می‌کند. زن را در نظر مرد و مرد را در نظر زن آن‌قدر آراسته و زیبا جلوه می‌دهد و در دل‌شان وسوسه ایجاد می‌کند که همیشه در فکر رسیدن به هم‌دیگر باشند و آنان را چنان به یک‌دیگر علاقه‌مند می‌سازد تا شب و روز به فکر زنا باشند و تمام هستی خویش را فدای این لذت زود‌گذر نمایند. پیامبر اکرم(ص) نظر کردن را یکی از تیرهای زهرآگین شیطان به حساب می‌آورد و می‌فرمایند: «النظرة سهم مسمومة من سهام ابلیس» چون شیطان از طریق نظر کردن تیرهای زهرآگین خود را در قلب انسان می‌زند و آن را بیمار می‌نماید.
• طریقه‌ی مبارزه با این دو آفت خطرناک برای رسیدن به قلب سلیم
از طریق گوش فرا دادن به فرموده‌های خدا و رسولش می‌توانیم از آفت‌های این دو شهوت در امان بمانیم. خداوند به ما دستور داده که در خوردن و آشامیدن زیاده‌روی نکنیم، پس ما باید خود را عادت دهیم قبل از آن‌که سیر شویم، دست از خوردن بکشیم و به وسیله‌ی روزه به تدریج اشتهای خوردن و آشامیدن را کم کنیم. روزه (واجب یا سنت) به ما می‌آموزد که تمرین کنیم و نفس امّاره را مغلوب نماییم. کسی که به پُرخوری عادت دارد، نمی‌تواند یک دفعه آن را کم نماید پس بایستی کم کم خود را عادت دهد و تنها در آن صورت می‌تواند با کم‌خوری و گرفتن روزه‌ی سنّت نفس و اشتهای خود را تضعیف نماید و با شهوت فرج و شکم مبارزه کند.
هر مسلمانی باید همیشه فرمان خدا و رسولش را نصب‌العین خود قرار داده و آرزوی نفس و وسوسه‌ی شیطان را در ذهن مجسم نماید و سپس عقل خود را قاضی قرار دهد که فرمان خدایی را که کریم است و فقط او صلاح و خیر ما را می‌خواهد، اجابت نماید یا شیطانی که دشمن است و آرزوی گمراهی و بدبختی ما را دارد؟!!

پاورقی‌ها:

1. اعراف/31
2. رواه الترمذی و ابن‌ماجه و امام احمد
3. همزه/3ـ2