به گزارش مركز آمار، شتاب افزایش قیمتها گرفته شد
جدیدترین گزارش مركز آمار نشان می‌دهد كه تورم آذر ماه، در هر سه مقیاس ماهانه، میانگین و سالانه نسبت به آبان كاهش یافته است. تورم ماهانه كه به بالای 2.5 درصد رسیده بود، دوباره به 2 درصد بازگشته است. تورم میانگین نیز با كاهش خود ركورد زده و به كمترین سطح در طول 4 سال اخیر رسیده است. تورم سالانه نیز در آبان ماه 32.5 درصد بوده كه نزدیك به یك درصد طی آذرماه كاهش پیدا كرده است. اما پیش از اینكه به تحلیل چنین آماری بپردازیم؛ به این سوال پاسخ می‌دهیم كه با توجه به مجوزهای اخیری كه برای افزایش قیمت به انواع كالاها داده شده، چطور تورم ظرف یك ماه، كاهشی شده است؟
در ادبیات اقتصادی، عموما برای گرانی و تورم دو تعریف جداگانه در نظر گرفته می‌شود. چنانكه كاهش تورم به معنای ارزان‌تر شدن قیمتها نیست، بلكه خبر از كند شدن سرعت رشد قیمتها می‌دهد. گرانی بر محور كالای مورد معامله است یعنی اگر كالا كمیاب شود یا تقاضای زیادی برای آن به وجود آید یا احتمال كمیاب شدن ایجاد شده باشد یا اینكه موارد اضطراری مثل تحریم یا آب و هوای غیرمنتظره یا ... وجود داشته باشد، گرانی در آن كالا به وجود خواهد آمد. اگر كالای مورد نیاز كمیاب نیست و همه چیز به صورت عادی در مورد آن كالا در حال طی شدن است ولی به دلیل حقوق و دستمزد پایین مردم، قیمت آن كالا به‌طور معمول گران نمایان می‌شود در حالی كه قیمت تمام شده كالا با قیمتی كه در حال خرید و فروش است، تفاوت چندانی ندارد، این حالت احساس گرانی است كه ریشه در حقوق كم مردم دارد نه در كالای مورد معامله. اما در مقابل، تورم به معنای گران شدن اجناس نیست، بلكه به معنای «ارزان شدن پول» است. در واقع در تورم به وجود آمده در كشور اجناس گران نمی‌شوند، بلكه پول از ارزش می‌افتد و دلیل آن هم اعمال سیاست‌های پولی و افزایش نقدینگی در اقتصاد است.
برخی كارشناسان می‌گویند استقراض مستقیم دولت از بانك مركزی برای پوشاندن سطح كسری بودجه، باعث افزایش سطح نقدینگی در جامعه می‌شود كه افزایش سطح عمومی قیمتها را به دنبال دارد و از سوی دیگر، استقراض بخش دولتی از بانك‌ها، ناترازی آنها و در نهایت ورشكستگی بانك‌ها را به دنبال دارد. این اقدام باعث می‌شود تا بانك‌ها برای تامین مخارج خود از بانك مركزی كمك بگیرند كه زمینه‌ساز رشد پایه پولی و نقدینگی خواهد شد و در نهایت به افزایش نرخ تورم دامن می‌زند. بنابراین اگر گفته می‌شود كه میزان تورم در آذرماه در مقیاس سالانه یا ماهانه كاهش پیدا كرده به این معناست كه در آذر امسال قیمت اقلام با آهنگی كمتر از آبان ماه افزایش یافته است. البته در یكی از گروه‌های كالایی به قدری این آهنگ آرام شده كه حتی قیمت محصول نسبت به آبان ماه كاهش یافته است. این اتفاق برای «گوشت قرمز و ماكیان» رخ داده و باعث شده تا این كالا در آخرین ماه پاییز تا حدی ارزان‌تر از آبان باشد. اما بپردازیم به گزارش اصلی مركز آمار درباره تحولات نرخ تورم در پایان پاییز 1403.
تورم ماهانه همچنان در محدوده خطرناك
طبق اعلام مركز آمار، تورم ماهانه از 2.8 درصد در آبان ماه به 2 درصد در آذر ماه كاهش پیدا كرده است. البته چند روز پیش، رییس كل بانك مركزی در جمع خبرنگاران عنوان كرده بود كه میزان تورم ماهانه در آبان ماه، 3 درصد بوده است. این عدد كه به رقم اعلام شده مركز آمار نیز نزدیك است؛ ممكن است در آمار بانك مركزی در آذرماه نیز كاهش پیدا كرده باشد.
اما با اینكه كاهش تورم ماهانه یك اتفاق مثبت است؛ اما نرخ 2 درصدی برای تورم ماهانه در محدوده‌ای است كه نباید تا این سطح بالا باشد. در واقع اگر بانك مركزی می‌خواهد نرخ تورم را در پایان سال در عددهای پایین‌تری به پایان ببرد؛ باید تورم ماهانه به نرخی به مراتب كمتر از 2 درصد برسد. تورم ماهانه اقلام خوراكی، آشامیدنی و دخانیات در آذر ماه 1.8 درصد بوده كه در مقایسه با آبان (3.6 درصد) شدیدا كاهش یافته است. از میان زیرمجموعه‌های این گروه، تورم گوشت قرمز و ماكیان منفی یك درصد شده كه حكایت از كاهش قیمت این محصولات دارد. در مقابل، تورم ماهانه سبزیجات و حبوبات بیش از 6 درصد بوده كه بالاترین تورم ماهانه بین كالاهای خوراكی به حساب می‌آید. همچنین تورم ماهانه اقلام غیرخوراكی و خدمات نیز 2.1 درصد برآورد شده كه آن هم نسبت به آبان ماه (2.5 درصد) با كاهش روبه‌رو بوده است. تورم ماهانه اجاره مسكن نیز با رسیدن به 2.4 درصد، فاصله قابل توجهی با سطح آبان ماه (3.1 درصد) گرفته است. در گروه اقلام غیرخوراكی و خدمات، بالاترین تورم ماهانه 5.1 درصد و مربوط به «خرید وسایل نقلیه» بوده است. حمل و نقل عمومی نیز به مصرف‌كنندگان خود تورم ماهانه 0.8 درصدی را در آذر ماه وارد كرده است. كمترین تورم در این گروه نیز تنها 0.7 درصد بوده كه مربوط به بهداشت و درمان می‌شود. به نظر می‌رسد خدمات و اقلام ارایه شده در این حیطه، تقریبا با ثبات قیمت در انتهای پاییز روبه‌رو بوده‌اند.
ركوردزنی كاهش تورم میانگین
بنا بر گزارش مركز آمار، میزان تورم میانگین در آذر ماه به 32.5 درصد رسیده است. در آبان ماه این عدد 33.1 درصد بوده است. اما این عددها به چه معناست؟
تورم میانگین آذرماه یا آن‌گونه كه مركز آمار می‌گوید؛ تورم سالانه به معنای میانگین افزایش سطح عمومی قیمتها در 12 ماه منتهی به آذرماه 1403 نسبت به میانگین افزایش سطح عمومی قیمتها در 12 ماه منتهی به آذرماه 1402 است. در واقع این مقیاس، وضعیت این یك‌سال را نسبت به یك‌سال قبل از خود بررسی می‌كند و طیف گسترده‌ای از ماه‌های سال در آن است. نكته جالب توجه این است كه از دی ماه سال 1399 یعنی سال اوج پاندمی كرونا، چنین كاهشی در تورم میانگین اقتصاد ایران رخ نداده بود. در واقع پس از 4 سال تورم میانگین یك ركورد كاهشی بزرگ را جابه‌جا كرده است. فقط تصور كنید كه عدد تورم میانگین در اردیبهشت سال گذشته نزدیك به 50 درصد بود و حالا نزدیك به كانال 20 درصدی قرار دارد. این اتفاق می‌تواند نمایانگر نتیجه دادن تلاش‌ها برای كاهش تورم در بازه زمانی مورد اشاره باشد.
تورم سالانه هم كمتر شد
در مقیاس نقطه به نقطه، شاخص قیمت یك سبد از كالاها و خدمات در آذر 1403 با شاخص قیمت آن در آذر 1402 مقایسه می‌شود. به همین دلیل هم هست كه تورم نقطه به نقطه چشم‌انداز بهتری را از روند تورم ارایه می‌كند. مركز آمار می‌گوید در این بخش هم كاهش تورم دیده می‌شود. تورم نقطه به نقطه (یا سالانه) در آبان ماه امسال 32.5 درصد بود و حالا در آذرماه با اندكی كاهش به 31.4 درصد رسیده است به عبارتی، از شتاب یكساله افزایش قیمتها كاسته شده است. این اتفاق در بخش خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها بیشتر دیده می‌شود. چنانكه تورم نقطه به نقطه این بخش در آذر ماه 26.3 درصد بوده كه نزدیك به 3 درصد كمتر از آبان ماه است.
تورم خوراكی‌ها در استان‌ها
تورم كالای خوراكی و آشامیدنی طیف گسترده‌ای از كالاها را شامل می‌شود كه با توجه به جغرافیای پهناور ایران، این كالاها با قیمت‌های مختلف عرضه می‌شوند. در واقع كاری كه مركز آمار می‌كند، این است كه در یك فرآیند فنی، مابه‌ازای هر كالا یك عدد وزنی قرار می‌دهد تا شاخص خاصی برای تحولات قیمتی كالا در یك استان به دست بیاید. بنابراین به دلیل جغرافیای گسترده، قیمتها ممكن است افزایش یا كاهش داشته باشند و به ازای آن، تورم نیز در این استان‌ها نسبت به عدد كلی كشور بالا و پایین شود. اطلاعات مركز آمار نشان می‌دهد كه در برخی استان‌ها، تورم ماهانه خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها عددهای بسیار بالاتری از میانگین كل كشور را داشته است. به‌طور مثال در استان زنجان تورم خوراكی و آشامیدنی در آذر ماه 3.6 درصد رشد كرده است. این عدد در سمنان 3 درصد بوده، اما به‌طور كلی تورم ماهانه خوراكی‌ها فقط در همین دو استان بالاتر از میانگین كشوری شده و در مابقی استان‌ها، شرایط بهتر بوده است.
ایران در جایگاه دوم تورم منطقه
با توجه به «جا خوش كردن» تورم ایران در كانال 30 درصدی، حالا پس از تركیه كه تورم بالای 60 درصدی (آمار صندوق بین‌المللی پول) داشته، ایران در جایگاه دوم منطقه از نظر تورم ایستاده است. كشورهای حاشیه خلیج‌فارس با تورم زیر 2 درصد در بخش پایینی این جدول هستند و حتی كشور جنگ‌زده‌ای مانند یمن نیز تورم 16.1 درصدی و به مراتب پایین‌تر از ایران دارد.
نظرات