از زمرهی عمدهترین آزمایشهای الهی که با هوای نفس انسانی، سر ناسازگاری دارد، انفاق مال در راه خدا است؛ زیرا به‌زعم مردم، مال محبوب نفس است و بقای وجودی آن مشروط به بقای مالی است که در دستان‌شان قرار دارد و در غالب امر آن را با زحمت و مشقّت و سختی به دست می‌آورند. برای همین است که انفاق و مصرف آن در راه خدا امتحان و ابتلای سختی است که کم افرادی وجود دارند که بتوانند از این آزمون کامیاب بدر آیند؛ اما خداوند سبحانه و تعالی با بندگان ایماندارش معامله‌ای نموده است که به اساس آن بندگان جان و مال خویش را مایه گذارند و بر این معامله در تورات و انجیل و قرآن تأکید ورزیده شده است: «إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً فِي التَّوْرَاةِ وَالإِنجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُم بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ[توبه:111] «بيگمان خداوند (كالاي) جان و مال مؤمنان را به (بهاي) بهشت خريداري مي‌كند. (آنان بايد) در راه خدا بجنگند و بكشند و كشته شوند. اين وعده‌اي است كه خداوند آن را در (كتاب‌هاي آسماني) تورات و انجيل و قرآن (به عنوان سند معتبري ثبت كرده است) و وعده راستين آن را داده است و چه كسي از خدا به عهد خود وفاكننده‌تر است؟ پس به معامله‌اي كه كرده‌ايد شاد باشيد و اين پيروزي بزرگ و رستگاري سترگي است».
خداوند متعال ایشان را به تجارتی سودمند در ازای مال‌شان فرا می‌خواند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِيكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ[صف:10-11] «اي مؤمنان! آيا شما را به بازرگاني و معامله‌اي رهنمود سازم كه شما را از عذاب بسيار دردناك دوزخ رها سازد؟ (و آن اين است كه) به خدا و پيغمبرش ايمان مي‌آوريد و در راه خدا با مال و جان تلاش و جهاد مي‌كنيد».
در اینجا، خداوند مال را قبل از جان یاد نموده است. خداوند متعال هنگام فراخوان مردم به سوی انفاق در راه خود، سختی و مشقت انفاق را بر نفوس بشر و مخالفت هوای نفس با آن را در نظر داشته بر آن پاداش وافر و اجر فراوانی مرتب نموده است تا جایی که تا در سوره‌ی بقره هفتصد چند برابر آن ذکر شده است و در حدیثی صحیح از ابن عباس -رضي الله عنه- روايت است: پيامبر -صلى الله عليه وسلم- بخشنده‌ترين و سخي‌ترين مردم بر کار خير بود، بيشترين سخاوتهاي ايشان در ماه رمضان آن وقت که با حضرت جبرئيل - عليه السلام - ملاقات مي‌کرد صورت مي‌گرفت، تا رمضان تمام مي‌شد هر شب با حضرت جبرئيل ملاقات مي‌کرد، پيامبر - صلى الله عليه وسلم - تمام قرآن را براي جبرئيل عرضه مي‌کرد، هر گاه حضرت جبرئيل به پيامبر -صلى الله عليه وسلم- مي‌رسيد سخاوت ايشان از باد وزان بيشتر بود». [متفق علیه]
باد وزان سریع و تند است و بر هر چیزی که میوزد آن را بر می‌افرازد و آن را زیر و رو می‌نماید، همچنان بذل و بخشش پیامبر خدا –صلی الله علیه و سلم- به هر چیزی تعلق میگرفت. هیچ چیزی در خانهی پیامبر یافت نمیشد مگر آن را در راه خدا به مصرف می‌رساندند و در سرعت بخشش طوری بودند که قبل از اینکه دیگران چیزی از ایشان بخواهند برایشان می‌بخشید. پیوند بخشش‌شان به دورترین اقوام میرسید درست همانند باد که در مدت زمانی اندک، مسافتی دور و دراز را میپیماید.
برادر مسلمانم!
این نکاتی بود که هرگاه در دل و جانت بگردد خداوند با آن‌ها در موج این مشکلات تو را بهره‌مند می‌گرداند در حالی که هیچ دوستی با تو این درد را شریک نشده و مسؤولیت بار آن را متحمل نمی‌شود و هیچ فامیلی در عوضت شب را به بیداری سپری نمی‌کند. متوجه نفس خویشتن باش! نفست را پشتیبانی کن، آن را متواضع و فروتن‌ساز و بیشتر و بالاتر از آنچه مستحقش است، بر او مده.
خوب متوجه باش که اگر شکست خوردی، بعد از خدا جز نفست کسی دیگر به تو رحم نخواهد کرد و آنگاه که شکست می‌خوری جز اراده‌ات کسی دیگر تو را یاری نمینماید و بعد از زمین خوردن، جز خودت کسی توان بلند نمودنت را ندارد. ارزش خود را به اساس مقیاس نظرداشت مردم مسنج؛ بلکه ارزش و اعتبار خویش را در نهاد خویشتن بجوی و هرگاه وجدان انسان راحت و شادمان شود، مقامش بلند می‌گردد. هرگاه خودت را شناختی، آنچه مردم درباره‌ات می‌گویند تو را خساره‌مند نمیگرداند!
مشغول غم دنیا مباش؛ زیرا آن از آن خدا است، غم روزی مخور؛ زیرا آن از جانب خدا است، غم آینده را مخور؛ زیرا آن به دست خدا است، یگانه غمت این باشد که چگونه پروردگارت را از خود راضی بگردانی؛ زیرا اگر الله متعال را راضی بگردانی، از تو راضی می‌گردد و تو را راضی می‌گرداند و تو را بسنده است و بی‌نیازت می‌گرداند.
از زندگی‌ای که دلت را گریان نموده ناامید مباش؛ بلکه همواره بگوی خدایا عوضی نیکوتر برایم در دنیا و آخرت نصیب فرما! اندوه به آسانی می‌رود و خوشی به فراخوان می‌آید، خداوند هرگز کار خیری که تقدیم نموده‌ای و مشکلی که دور ساخته‌ای و چشم غمگینی که خوش ساخته‌ای را فراموش نخواهد کرد.
زندگی‌ات را بر این باور اساس نه: نیکوکار باش اگر چه با کار نیکی روبرو نشوی، نیکوکاری تو برای مردم نیست؛ بلکه برای این است که خداوند متعال نیکوکاران را دوست می‌دارد.
دستانت را در باب اعطای صدقه باز و فراخ بدار، ریسمان‌های مصائب و مشکلات از دوش و گردنت، رها خواهد شد.
بدان و آگاه باش! نیاز تو به صدقه در دادن، بیشتر از نیازِ نیازمند در گرفتنِ آن است.
نظرات