به‌خاطر اوضاع پیش‌آمده به علّت شیوع بلای ویروس کووید ۱۹ معروف به کرونا ویروس در بعضی جاها از جمله کشور کویت، مؤذّن در اذان به جای «حَیَّ عَلَی الصّلاة» جمله‌ی «صَلُّوا فِی بُیُوتِکُم» را به کار می‌برد، عدّه‌ای از مسلمانان این جمله را شنیدند، سؤالی برایشان پیش آمد که آیا این تبدیل، مبنای شرعی دارد؟ لذا به خاطر روشن شدن موضوع، نکاتی بیان می‌شود:
۱- بحث تبدیل «حَیَّ عَلَی الصّلاة» به « أَلَا صَلُّوا فِي الرِّحَالِ أَوْ لِيُصَلِّ مَنْ شَاءَ مِنْكُمْ فِي رَحْلِهِ» به علّت بارش باران، باد و یا سرما با روایت ابن‌عمر در حدیث ۶۶۶ صحیح بخاری و حدیث۶۶۳ صحیح مسلم و با نقل از ابن عباس در حدیث ۶۲۶ صحیح مسلم آمده است و تبدیل آن به «صَلُّوا فِي بُیُوتِکُم» به اسباب فوق با روایت ابن‌عباس در حدیث ۹۰۱صحیح بخاری و حدیث۶۶۵صحیح مسلم نقل گردیده است، احادیث مروی از ابن‌عمر مستلزم آن است که جمله‌ی فوق بعد از اکمال جملات اذان گفته شود، ولی احادیث مروی از ابن‌عباس تصریح در آن دارد که در وسط اذان و به‌جای «حَیَّ عَلَی الصّلاة» گفته شود، لذا همان‌طور که شارحان بخاری و مسلم گفته‌اند به هر دو صورت جایز است.
۲- آیا این تبدیل اجتهادی و عمل اصحاب بود و یا تعبّدی و مؤیَّد به عمل پیامبر(صلی‌الله علیه وسلّم)؟
آن‌طور که در حدیث ۶۶۵ مسلم و ۹۰۱ بخاری آمده، اجتهاد اصحاب و ابن‌عباس نبوده، چون وقتی عدّه‌ای از اصحاب عمل ابن‌عباس را انکار کردند، در جواب گفت: «فَعَلَهُ مَن هُوَ خَیرُ مَّنّي» کسی آن را انجام داد که از من بهتر است، حدیث ۹۰۱ بخاری، منظورش پیامبر(صلی‌الله علیه وسلّم) بود، همه‌ی محدّثان، فقها و اصولیان این نوع روایت‌ها را حدیث می‌دانند نه اثر اصحاب و اجتهاد آنان.
۳- اعتراض عدّه‌ای از اصحاب به ابن‌عبّاس به این دلیل بود که احادیث فوق را نشنیده بودند و نیز چون این قاعده را رعایت کردند، (اصل در عبادات - نه عادات و معاملات- اتّباع است نه ابتداع)، به‌همین خاطر بود تا روایت را از ابن‌عبّاس شنیدند همه پیروی کردند.
لذا با توجّه به نکات فوق، هرگاه یکی از اعذار صحّت ترک جمعه و جماعت، تحقّق پیدا کرد، (که در حال حاضر، بلای مهلک، مضرّ و مُسری کرونا ویروس یکی از آن اعذار است) و حضور نمازگزاران در مساجد معذور است، شرعاً صحیح است که مؤذّن وقت اذان گفتن، به‌جای جمله‌ی«حَیَّ عَلَی الصّلاة» یکی از جملات «صَلُّوا فِی بُیُوتِکُم؛ نماز را در منازلتان اقامه کنید» و یا «الا صَلّوا في الرّحال؛ نماز را در چادرها و منازل برگزار کنید» را به کار ببرد و یا طبق روایت ابن‌عمر بعد از اتمام اذان یکی از این جملات را بگوید.
نظرات