کتاب حاضر، به نحوی، در ادامه آثاری است که پیش از این در زمینه علم دینی نگاشته ام. همچنان بر این باورم که علم دینی هنگامی معنادار و قابل ارائه در مجامع علمی است که نخست، مدعیان آن، هم از جستجوی علم در متون اسلامی بپرهیزند و هم از برآمیختن برخی از نظریه‌های علمی با سخنان دینی بر اساس مشابهت‌های صوری دوری کنند. در مقام دوم، آنان تنها باید به این بسنده کنند که پیشفرض‌های علم را در متون اسلامی بجویند و اگر چیزی یافتند، آنگاه بر اساس این پیشفرض‌ها و با الهام از آنها به فرضیه‌پردازی روی آورند و فرضیه‌های خود را در متن تجربه آزمون کنند. خسرو باقری استاد تمام فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران بیش از دو دهه است که موضوع عمل و عاملیت آدمی را محور مطالعات و اندیشه‌ورزی خود قرار داده است. طی این سال‌ها وی با ارائه مقالات و سخنرانی‌های متعدد، هر بار بخشی از یافته‌های خویش را در این حوزه منتشر کرد و در کنار آن با شرکت در جلسات گفتگو و مناظره، دیدگاه خود را در معرض نقد دیگر اندیشمندان قرار داد.
چند سالی بود که با توجه به تعدد و پراکندگی آثار منتشر شده، انتظار می‌رفت تا وی دیدگاه خود را که به نوعی ثمره اصلی حیات علمی او محسوب می‌شود به شکلی جامع و یکپارچه به جامعه علمی ارائه دهد. این انتظار بالاخره به پایان رسید و اثر مورد نظر در قالب کتابی با عنوان «عاملیت انسان؛ رویکردی دینی و فلسفی» تألیف و به چاپ رسید.
بی‌شک از این پس این اثر ارزشمند که با حجمی نزدیک به هشت‌صد صفحه و توسط نشر جوانه رشد منتشر شده است. راه شناخت این نظریه را برای علاقه‌مندان هموارتر خواهد کرد.
فهرست اجمالی کتاب «عاملیت انسان، رویکردی دینی و فلسفی»
مقدمه
فصل یک: درآمد: نسبت فلسفه، تفکر، و دین
بخش اول: عاملیت انسان در گفتمان قرآن
فصل دو: مفهوم بنیادی عاملیت در داستان آفرینش انسان
فصل سه: شالوده‌های عاملیت از منظر قرآن: جهان انسان عامل
فصل چهار: شالوده‌های عاملیت از منظر قرآن: "من" انسان عامل
فصل پنج: شالوده‌های عاملیت از منظر قرآن: معرفت انسان عامل
فصل شش: تعریف عمل و نحوۀ ترکیب عناصر آن از منظر قرآن
فصل هفت: عناصر اساسی عمل از منظر قرآن
فصل هشت: انواع عمل آدمی از منظر قرآن
فصل نه: لازمه‌های عمل و عاملیت آدمی از منظر قرآن
بخش دوم: تبیین فلسفی شالوده‌های عاملیت انسان
فصل ده: تبیین فلسفی جهان انسان عامل
فصل یازده: تبیین فلسفی "من" انسان عامل
فصل دوازده: تبیین فلسفی معرفت انسان عامل
بخش سوم: تبیین فلسفی عمل و عناصر آن
فصل سیزده: تعریف عمل و عناصر آن
فصل چهارده: تبیین فلسفی عنصر شناخت
فصل پانزده: تبیین فلسفی عنصر گرایش یا میل
فصل شانزده: تبیین فلسفی عنصر اراده و اختیار
فصل هفده: تبیین فلسفی ضعف اراده
فصل هجده: آزادی: سلبی یا ایجابی؟
بخش چهارم: نقد فلسفه اسلامی متأخر در مورد عاملیت انسان
فصل نوزده: درآمد: دیدگاه ارسطو در مورد عاملیت انسان
فصل بیست: دیدگاه صدرا در مورد عاملیت انسان
فصل بیست و یک: دیدگاه علامه طباطبایی در مورد عاملیت انسان
فصل بیست و دو: نقد و بررسی تبیین‌های صدرایی از عمل آدمی
بخش پنجم: الهام بخشی عاملیت انسان در پژوهش‌های علوم انسانی
فصل بیست و سه: الهام بخشی عاملیت انسان در پژوهش جامعه شناختی
فصل بیست و چهار: الهام بخشی عاملیت انسان در پژوهش روان شناختی
فصل بیست و پنج: الهام بخشی عاملیت انسان در پژوهش علوم تربیتی
نظرات