معرفی کتاب تلخ‌ و شیرین: اندوه و تمنا چگونه باعث کامل شدن شخصیت ما می‌شوند

ما معمولاً تلاش می‌کنیم که از دست غم‌های خود فرار کنیم؛ غافل از اینکه غم‌ها روزنه‌ای به سمت نور و شادی هستند. سوزان کین در کتاب تلخ‌ و شیرین، به زیبایی هرچه تمام‌تر نشان می‌دهد که غم، مرکز و قلب انسان بودن ما است. این اثر موفق شده است به پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز تبدیل شود.

درباره‌ی کتاب تلخ و شیرین

اندوه، قدرت شماست. شاید در ابتدا این جمله برایتان عجیب به نظر برسد، اما با مطالعه‌ی کتاب تلخ و شیرین (Bittersweet: How Sorrow and Longing Make Us Whole) متوجه خواهید شد که این چند کلمه تا چه اندازه عمیق و مفید هستند. چه بپذیریم و چه نه، اندوه و تمنا از عناصر اصلی زندگی همه‌ی ما به‌شمار می‌روند. ما دست به هر کاری می‌زنیم تا غم‌ها را از خود دور کنیم و یا فرارسیدنشان را به تأخیر بیندازیم؛ زیرا آن‌ها در نظر ما همیشه آزاردهنده و یا حتی به‌دردنخور هستند. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم بیشتر کارهایی که در زندگی می‌کنیم، برای فرار از غم است؛ همانی که بالاخره راهش را به قلب ما پیدا می‌کند.

سوزان کین (Susan Cain) در کتاب تلخ و شیرین، این بار نه بر غم، که بر واکنش ما در قبال آن تمرکز می‌کند. اینکه چطور اندوه، بعضی را از پا درمی‌آورد و ادامه‌ی زندگی را برایشان دشوار می‌کند و برعکس، به بعضی امیدی دیگر و مضاف برای ادامه‌ی زندگی می‌دهد. غم، سنگ محکی است که عیار ما را می‌سنجد؛ اما پا گذاشتن در این آزمون برای بسیاری از ما سخت‌تر از آنچه هست، به نظر می‌رسد.

خود را جای ویلن‌سل‌نوازی بگذارید که در شهری جنگ‌زده، هر روز در میدانی می‌نشیند و به یاد یکی از کشته‌شدگان، موسیقی می‌نوازد؛ در شرایطی که اندوه، به قلبش چنگ انداخته است. این داستان ودران اسماعیلیوویچ، نوازنده‌ی اهل سارایوو است که پس از کشته شدن 22 نفر در صف نانوایی، هر روز در میدانی روبروی آن قتلگاه حاصل از جنگ می‌نشست و موسیقی آداجیو، اثر آلبینونی را می‌نواخت. اینک، اندوه او راهی به بیرون یافته بود؛ در حالی که مرگ از رگ گردن به او نزدیک‌تر بود.

کتاب تلخ و شیرین، روایت تبدیل اندوه به هنر، عشق و تعالی است. سوزان کین با وام گرفتن از داستان زندگی خود و افراد دیگر، نشان داده است که چگونه غم می‌تواند به پالایش روح بینجامد و در شرایطی که تاریکی همه‌جا را فراگرفته است، به روزنه‌ای از امید تبدیل شود. غمی که حکایت از وضعیتی وجودی دارد، سبکی از زیستن؛ سبکی که با سرخوشی همراه است. ترکیبی از اندوه و تمنا.

زندگی پر از دوگانگی‌ها است: سرما و گرما، روز و شب، روشنایی و تاریکی، امید و ناامیدی و غم و شادی. اما آنچه همیشه نادیده می‌گیریم آن است که سرنوشت محتوم ما، زندگی در همین دوگانگی‌ها و به دوش کشیدن رنج ناشی از این نوع زیستن است. با تاریکی، روشنایی معنا می‌یابد، سرما احساس نیاز به گرما را در وجود زنده می‌کند و شادی و امید از دل غم و ناامیدی ظهور می‌کنند.

قلب تپنده‌ی کتاب حاضر، به تصویر کشیدن نقش پررنگ ما در مواجهه با غم است. آیا می‌توانیم آن را به هنر، عشق و نوآوری تبدیل کنیم یا در مقابل آن از پا می‌افتیم؟ آیا می‌توانیم از آن بهره بجوییم یا مغلوب آن می‌شویم؟

جوایز و افتخارات کتاب تلخ و شیرین

  • پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز
  • یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های صوتی در Audible.com
  • یکی از بهترین کتاب سال Audible.com سال 2022
  • یکی از بهترین کتاب‌های علمی آمازون
  • حضور در لیست 20 کتاب برتر Business Insider سال 2022

نکوداشت‌های کتاب تلخ و شیرین

- این کتاب بی‌نظیر، چشمان شما را باز کرده و قلبتان را لمس می‌کند. (Adam Grant نویسنده‌ی «دوباره فکر کن»، پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز )

- از روزی که کتاب را تمام کردم، مدام به زیبایی و عمق آن می‌اندیشم. این کتاب به من کمک کرده است تا خود و جهان را بهتر درک کنم. (Brené Brown, Ph.D. نویسنده‌ی کتاب Atlas of the Heart، پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز)

- کتاب تلخ و شیرین، شگفت‌انگیز و یکی از زیباترین کتاب‌هایی است که تا به حال خوانده‌ام. این کتاب، طرز تفکر شما را درمورد خود و کسانی که دوستشان دارید تغییر می‌دهد. زیبایی محض آن، تا مدت‌ها پس از اتمام کتاب در قلب شما باقی خواهد ماند. (Daniel H. Pink نویسنده‌ی When, Drive, and A Whole New Mind، پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز )

کتاب تلخ و شیرین مناسب چه کسانی است؟

کسانی که بار غم را به دوش می‌کشند و سعی دارند به شکلی بهتر از قبل با آن مواجه شوند، به کتاب تلخ و شیرین علاقه‌مند خواهند شد.

با سوزان کین بیشتر آشنا شویم

سوزان کین مدرس و نویسنده‌ی کتاب‌هایی پرفروش و پرافتخار است. از میان آثار او می‌توان به کتابی چون «سکوت: قدرت درون‌گراها در دنیایی که از حرف زدن بازنمی‌ ایستد» اشاره کرد که نه‌تنها به فروش بالایی دست یافته، به بیش از 40 زبان دنیا ترجمه شده و به نقاط مختلف جهان راه یافته است. سوزان کین همچنین بنیانگذار شرکت «انقلاب سکوت» است.

جملات برگزیده‌ی کتاب تلخ و شیرین

- زیباترین چیز در تمام زندگی‌ام تمنا بوده؛ تمنای رسیدن به کوه، تمنای یافتن آنجا که تمام زیبایی‌ها از آن برمی‌خیزند؛ وطنم، آنجا که باید زاده می‌شدم. (سی. اس. لوئیس)
- آنچه را نسل اول خاموش کرده، نسل دوم با تن خود به دوش خواهد کشید. (فرانسواز دولتو)
- و چون زمان آن رسد که رها کنیم، رها کنیم. (مری الیور، «در جنگل بلک‌واتر»)
- در هر چیزی شکافی هست که نور از آن وارد می‌شود. (لئونارد کوهن، «سرود»)

در بخشی از کتاب تلخ و شیرین می‌خوانیم

وقتی پدرم بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت، مراسم کوتاهی کنار قبرش برگزار کردیم. خاخام بیست‌وپنج‌ساله مدیحه‌ای خواند، پدرم را شخصاً نمی‌شناخت اما پذیرفته بود که در دوران همه‌گیری کرونا، در خاک‌سپاری فردی غریبه حاضر شود. خدادوستی پدرم را ستایش کرد. لبخندی زدم و با خودم فکر کردم: «معلوم است بابا را نمی‌شناخته.» پدرم به یهودی بودنش افتخار می‌کرد، اما از مذاهب رسمی بیزار بود. پشت چشمی نازک کردم، اما فهمیدم این هم حرکتی کلیشه‌ای است. حالا متوجه می‌شدم که حرف خاخام دیگر نامربوط نبود. پدرم خدا را دوست داشت، اما به نامی دیگر، به نام‌های مختلف.

حالا می‌فهمم که پدرم بخش زیادی از زندگی‌اش را به جمع‌آوری خرده‌های ظرف شکستۀ کابالا گذراند. او نیز مثل همۀ ما اصلاً کامل نبود. اما مدام کارهای زیبا می‌کرد، فقط به هدف زیباییِ خود کارها. عاشق گل ارکیده بود، پس گلخانه‌ای در زیرزمین ساخت. از زبان فرانسوی خوشش می‌آمد، پس آن را کامل یاد گرفت، هرچند عمرش کفاف نداد به فرانسه برود. عاشق شیمی آلی بود، پس یکشنبه‌ها کتاب‌های درسی «اُرگو» می‌خواند. با رفتارش به من نشان داد که اگر بخواهی زندگی آرامی داشته باشی، باید صرفاً آرام زندگی کنی؛ اگر فروتن هستی و علاقه‌ای به توجه نداری، باید صرفاً فروتن باشی و علاقه‌ای به توجه نداشته باشی. چیز خاصی نیست. (این درس آخر زیربنای کتاب سکوت شد.)

ما مجذوب حوزه‌های والا مثل موسیقی، هنر و پزشکی می‌شویم، نه فقط چون زیبا و التیام‌بخش‌اند، بلکه همچنین به این دلیل که تجلی عشق و الوهیت هستند، یا هر چیز دیگری که می‌خواهید اسمش را بگذارید. شبی که پدرم درگذشت، به موسیقی گوش دادم، نه به‌خاطر اینکه می‌پنداشتم او را در موسیقی می‌یابم (نمی‌یافتم)، بلکه چون عشق‌ورزی به پدر و مادر و عشق‌ورزی به موسیقی یا ورزش، طبیعت یا ادبیات و ریاضی یا علم، همه و همه تجلی‌گر دنیای کامل و زیبا هستند، تجلی‌گر انسان‌هایی که دوست داریم کنارمان باشند، تجلی‌گر جاهایی که دوست داریم برویم. عزیزتان شاید دیگر اینجا نباشد، اما تجلی‌گاه‌ها تا ابد زنده‌اند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت نویسنده
پیشگفتار | ویولن‌سل‌نواز سارایوو
مقدمه | قدرت تلخ‌وشیرین
آزمون تلخ‌وشیرین
بخش اول: اندوه و تمنا
فصل 1 | فایدۀ غم چیست؟
فصل 2 | چرا در تمنای عشق «کامل» و بی‌قیدوشرط هستیم؟
فصل 3 | آیا خلاقیت با اندوه، تمنا و تعالی مرتبط است؟
فصل 4 | چگونه با عشق ازدست‌رفته کنار بیاییم؟
بخش دوم: برندگان و بازندگان
فصل 5 | چگونه کشوری که بر این همه سوز دل استوار شده، به فرهنگ لبخندهای همیشگی تبدیل شد؟
فصل 6 | چطور می‌توانیم در محیط کار و جاهای دیگر، مثبت‌اندیشی تحمیلی را پشت سر بگذاریم؟
بخش سوم: میرایی، ناپایداری و سوگواری
فصل 7 | آیا باید سعی در زندگی جاودانه داشته باشیم؟
فصل 8 | آیا باید سعی کنیم «بی‌خیال» اندوه و ناپایداری شویم؟
فصل 9 | آیا درد والدین و نیاکانمان را به ارث می‌بریم؟ و در این صورت، آیا می‌توانیم پس از چندین نسل آن را دگرگون کنیم؟
مؤخره | چطور به منزل برسیم
به یاد لئونارد کوهن
دربارۀ نویسنده
پرسش‌هایی برای بحث گروهی دربارۀ تلخ‌وشیرین
پی‌نوشت‌ها