معرفی کتاب «کنش دینی و نوسازی عقل» اثر طه عبدالرحمن
هدف اصلی ما در کتاب حاضر این است که به بیان شروط انسجام‌بخش و نوسازانه‌ای بپردازیم که در آگاهانه‌ساختنِ بیداری دینی لازم است. دستیابی به این هدف متضمن بررسی دو گونۀ اساسی از این شروط است که یکی تحت عنوان «تجربه» و دیگری تحت عنوان «تعقل» قرار می‌گیرد. دربارۀ شروط تجربه باید چنین گفت: در بیداری اسلامی راهی برای دستیابی به انسجام وجود ندارد، مگر راهیابی به ژرفای تجربۀ ایمانی و نفوذ عمیق در آن. دربارۀ شروط تعقل نیز باید گفت که راهی برای دستیابی به تجدد در بیداری اسلامی یافت نمی‌شود، مگر توسل به چارچوب‌بندی، سامان‌دهی و تأسیس این تجربۀ ایمانیِ عمیق به‌وسیلۀ جدیدترین و قوی‌ترین روش‌های عقلی و تواناترین آنها در مجهزساختن ما به اسباب زایش فکری.
«بیداری دینی»ای که جهان اسلام در دو دهۀ اخیر از سر گذرانده است نزد موافقان و مخالفان، موضعگیری‌های متفاوت و متباینی برانگیخته است. این موضعگیری‌ها، حتی اگر باعث افزایش اشتباهات و وقوع فتنه نشده باشد، بیداری دینی را از عواقب خود بی‌نصیب نمی‌گذارد.
این بیداری عقیدتی، به‌رغم گسترش در آفاق عالم و تأثیرگذاریِ آن بر انسان‌ها، نیازمند پشتوانه‌ای فکری است که بنابر اختصاصات روش‌های عقلی و معیارهای علمی جدید تحریر شود، ولی ما نزد اصحاب این بیداری، چارچوب روش‌شناختی استوار، نظریه‌پردازی مثمر و آگاهی‌بخشی فلسفی تأسیسی‌ای نمی‌یابیم. مسلمانِ آگاهی که در دو پدیدۀ سؤال‌برانگیزِ «غلو در اختلاف مذهبی» و «فقدان پشتوانۀ فکری» نظر می‌کند امکان ندارد در نتایج وخیمی که ممکن است بر این دو پدیده مترتب گردد اندیشه نکند و دیرزمانی به بدترین شکلِ این نتایج، یعنی بازگشت به ماقبل بیداری، نیندیشد. ازاینرو، بی‌درنگ این بیداریْ عناصر خود را به اجتهاد برای فراچنگ‌آوردن ابزارهایی فرامی‌خواند که باعث دفع عواملِ به‌قهقرا رفتن این نمایش اسلامی می‌شوند. این ابزارها که اسباب انسجاماند این حرکت را از چندپارگی و پراکندگی مصون می‌دارند. آنها اسباب نوسازی محسوب می‌شوند و از این رهگذر از حرکت یادشده در برابر جمود و ایستایی محافظت می‌کنند. بااین‌وصف، چه کنیم که این بیداری هم منسجم و یکدست شود و هم نوزا و ناایستا؟ یا به‌عبارتی، چگونه این بیداری را آگاهانه سازیم؟ هدف اصلی ما در این کتاب آن است که به بیان شروط انسجام‌بخش و نوسازانه‌ای بپردازیم که در آ گاهانه‌ساختنِ این بیداری دینی لازم است. دستیابی به این هدف متضمن بررسی دو گونۀ اساسی از این شروط است که یکی تحت عنوان «تجربه» و دیگری تحت عنوان «تعقل» قرار می‌گیرد.
• نام کتاب: کنش دینی و نوسازی عقل
• این کتاب ترجمه‌ای است از:
العمل الدینی و تجدید العقل
طاها عبدالرحمان
المرکز الثقافی العربی / ۱۹۹۷
• نویسنده: طاها عبدالرحمان
• مترجم: هادی بیگی
• چاپ اول: بهار ۱۳۹۶
• تعداد صفحات: ۲۹۶ ص
• شمارگان: ۵۰۰ نسخه
• قیمت پشت جلد: ۲۳,۰۰۰ تومان
فهرست:
• مقدمۀ مترجم
• مقدمه
• باب نخست: عقل مجرد و حدود آن
۱) دو مقدمۀ عقل مجرد
۲) حدود ویژۀ عقل مجرد
۳) محدودیت‌های عام عقل مجرد
• باب دوم: عقل مسدد و آفات آن
۴) دو مقدمه درباب عقل مسدد
۵) ممارست فقهی و آسیب‌های اخلاقی عقل مسدد
۶) ممارست سلفیه و آسیب‌های علمی عقل مسدد
• باب سوم: عقل مؤید و کمال‌های آن
۷) دو مقدمۀ عقل مؤید
۸) ممارست صوفیه و کمالات تحقیقی عقل مؤید
۹) فعالیت صوفیه و کمالات اخلاقی‌سازی عقل مؤید
• خاتمه چکیده‌ای دربارۀ قوانین مراتب عقلانیت
• نمایه
نظرات