ڕێوڕسمی كۆبوونهوهی پهروهردهیی و سهیرانیی ئهندامانی جهماعهتی سهردهشت له كۆتاییهكانی شهوی سێشهممهی گهلاوێژی ١٤٠٠ له دهورووبهری بهنداوی ئهو شاره دهستی پێ كرد و تاكوو بهیانی ڕۆژی دوایی دهوامی ههبوو.
لهو بهرنامهیهدا دلێر عهبباسی بهرپرسی لقی جهماعهتی دهعوهت و ئیسلاحی سهردهشت سهبارهت به ئهركی ئهخلاقیانه قسهی كرد. ئهو «پابهندی به یاسا»، «نهچوونه ناو بوارێكی كه بۆ خۆی و كهسانی دی بارێكی دۆڕان و بردنهوهی ههیه» و «ڕادهی قهبووڵیهتی ههستهكانی خۆی» وهك گرینگترین نیشانهكانی ئهركی ئهخلاقی نێو برد.
ئهو له درێژهدا وتی: بوون به مرۆڤێكی ئهخلاق جوان پێویستی به ڕهچاوگرتنی ٥ بنهمای گرینگ ههیه:
یهكهم نیشانهكانی ژیانی ئهخلاقیانه، «ئامانجه» كه بابهتێكی تهواو دینامیكه و بهدهستهێنانیشی ئهستهمه، بهڵام دابهزاندنی تابڵۆی بهرنامهكانی تایبهتی لهبهر چاوی خۆت، ڕێگای گهیشتن بهو ئاسان و ڕێك دهكات.
ئهو «شانازی» وهك دووههمین تایبهتمهندی ئهخلاقی پێناسه كرد و وتی: شانازی بهپێچهوانهی خۆبهزلزانینه، واته خۆ به گهوره بزانی بێ ئهوهی كه دهورووبهریان چووك بكهی، مرۆڤێكی كه تهواو شانازی بهخۆیهوه دهكا. له دهربڕینی بیر و بۆچوونی خۆی دڵهڕاوكێی نییه. ههركهس شانازی به جوانییهكانی خۆیهوه بكات، خوای گهوره سهركهوتووی دهكات.
عهبباسی سهبارهت به «پشوودرێژی» وتی: واته بێ هیوا نهبوون لهكاتی نهگهیشتن به ئامانج. ئهو به ئامادهبووانی وت: «لهڕێی گهیشتن به ئامانج و مهبهست پێویسته خۆڕاگر و پشوودرێژ بن و پهلهی نهكهن. ڕێگای ڕاست درهنگ یا زوو به ئامانج دهگا، بهڵام ئهگهر درهنگ بوو، بێ هیوا مهبن، چونكه بهرپرسی ئهوه نین كه حهتمهن به ئاكام بگهن. مرۆڤی خاوهن ئامانج مهترسییهكان دهكاته دهرفهت».
ئهو چوارهمین نیشانهی ژیانی ئهخلاقییانهی «پێداگری» ههژمار كرد و وتی: پێداگری بهواتای پێداچوونی بابهت و بهرنامهكان، خۆپاراستن له سستی و ئاسوودهیی لهڕادهبهدهر و سووربوون بۆ گهیشتن به ئامانج و مهبهسته و یهكێك له پێوهرهكانی جیاوازیی نێوان مرۆڤی سهركهوتوو و ناسهركهوتوو، له ڕێژهی پێداگیری ئهو دایه.
بهڕێز عهبباسی زانستیاری فهلسهفهی ئهخلاق «ڕووناكبینی» واته توانایی و لێهاتوویی له تێگهیشتن و پێزانینی جێبهجێكردنی دروستی كارهكان له كاتێكی دروست یا بهڕێوبردنی یهكهمهكانی وهك پێنجهمین نیشانهی ئهخلاقیبوون ههژمار كرد و وتی: «بهپێی تهمهنی كورتی مرۆڤ و گرینگی ئهنجامدانی هێندێ كار، ڕووناكبینی زۆر گرینگه، ڕۆژبهڕۆژ ڕووناكبینی خۆتان بهرنه سهر. ههموو ڕۆژێ بیر له كارهكانتان بكهنهوه و ئهوان بهراورد بكهن و له ئارامی و بێدهنگیدا پێداچوونهوه بۆ ئامانجهكانتان بكهن».
له درێژهی بهرنامهی شهواردا، وتهكانی مامۆستا عهبدوڵڵا ئهحمهدی و سروودهكانی سهید حهسهن حوسێینی و هادی ئهحمهدی شهوق و سۆزێكی تایبهتی به ئامادهبووان بهخشی. ئهو بهرنامه دوای خواردنی نانی بهیانی كۆتایی پێ هات.
بۆچوونهکان