لێژنه‌ی به‌ڕێوبه‌رایه‌تی ناوه‌ندی جه‌ماعه‌ت به ئاماده بوونی ئه‌مینداری گشتی جه‌ماعه‌ت، ڕۆژی پێنج‌شه‌ممه‌ی 30 گوڵانی ٩٥ له نووسینگه‌ی ناوه‌ندی جه‌ماعه‌ت به‌ڕێوه‌چوو. به پێی هه‌واڵی ڕاگه‌یاندنی گشتی ناوه‌ندی جه‌ماعه‌ت، له‌و دانیشتنه‌دا مامۆستا دكتۆر عه‌بدوڕڕه‌حمان پیرانی؛ ئه‌مینداری گشتی جه‌ماعه‌تی ده‌عوه‌ت و ئیسلاح، كۆمه‌ڵێك وته‌ی چڕوپڕی ئاراسته‌ی ئاماده‌بووان كرد كه دقی ئه‌و قسانه به شێوازی خواره‌وه‌یه. بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله و الصلاة و السلام علی محمد و علی آله و صحبه اجمعین به‌خێرهاتنی تایبه‌تی خۆم ئاراسته‌ی ئه‌و برایه به‌ڕێزانه ده‌كه‌م كه له ڕێگای دووره‌وه هاتوون و له‌م دانیشتنه مه‌عنه‌وییه‌دا پێك‌گه‌یشتوون. به یارمه‌تی خوا كه ته‌واوی ئه‌و تێكۆشان و چالاكییه جوامێر و دڵسۆزانه‌ی ئێوه به‌ڕێزان له نامه‌ی كرده‌وه‌كانتان‌دا تۆمار بكرێت و له ڕۆژێك‌دا كه «لَا یَنفَعُ مَالٌ وَ لَا بَنُونَ» شانازی پێوه بكه‌ن. له پێشوازی مانگی پیرۆزی ڕه‌مه‌زان دایین، داوا له خوای پاك و بێ‌گه‌رد ده‌كه‌ین كه یارمه‌تیمان بدات كه به‌رژه‌وه‌ندی ته‌واو له قوتابخانه‌ی ڕه‌مه‌زه‌ان وه‌رگرین. ڕه‌مه‌زان قوتابخانه‌ی هه‌ست پێ‌كردنی چاودێری خوای گه‌ره‌یه »وَهُوَ مَعَکُم أَینَ مَا کُنتُم». بێ‌گومان له ئایینی پیرۆزی ئیسلام‌دا، عیباده‌ت، په‌روه‌رده، فه‌رمان به چاكه و پارێز له خراپه له ئاست تاك، بنه‌ماڵه و كۆمه‌ڵگا و پشتیوانی له‌وان، وه‌ك پشتیوانێكی كاریگه‌ر له به‌رامبه‌ر بیری نه‌رێنی و ناڕاست و گه‌نده‌ڵی ڕه‌وشتی و ئاكاری، ڕۆڵی هه‌یه. بڕوا به خوای گه‌وره و مه‌زن، مه‌لایكه، پێغه‌مبه‌ران و دواڕۆژ؛ بۆ خاوێن‌كردنه‌وه‌ی نه‌فس، وه‌ك بناغه و كۆڵه‌كه‌ن. له كاتێكدا كه ئیمان «أَلمَعرِفَةُ بِالقَلبِ و بِاللِّسَانِ وَ العَمَلٌ بِالأَرکَانِ» بێت، ئه‌و ئیمانه ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی‌كه مرۆڤ هه‌م ڕێز و حوڕمه‌تی خۆی و هه‌م كه‌رامه‌ت و مافی دیتران بپارێزیت. ئاشكرایه كه عیباده‌ت به مانای گشتی هه‌موو بواره‌كانی ئایین له خۆی ده‌گرێت، واته فه‌رمان‌به‌ری له خوا، به‌ندایه‌تی به شێوازی ئاگادارانه، دڵسۆزانه و هه‌مه‌لایه‌ن و هاوسان. زۆر جێی شانازییه كه یه‌كێك له هۆكاره‌كانی له‌سه‌رتربوونی جه‌ماعه‌تی ده‌عوه‌ت و ئیسلاح، گرنگی‌دانی تایبه‌تی به په‌روه‌رده و (خاوێن‌كردنه‌وه‌ی نه‌فس)ه. ئه‌و پاككردنه‌وه‌یی كه قوڕئان زۆری جه‌خت له‌سه‌ر كردووه و به‌رده‌وام له پاڵ ڕاهێنان و فێركاری‌دا و له‌گه‌ڵ ئه‌و ئاماژه‌ی پێ كردووه، وه‌ك ئه‌و ئایه‌ته: »کَمَا أَرسَلنَا فِیکُم رَسُولاً مِنکُم یَتلُوا عَلَیکُم آیَاتِنَا وَ یُزَکِّکُم وَ یُعَلِّمُکُمُ الکِتَابَ وَ الحِکمَةَ وَ یُعَلِّمُکُم مَا لَم تَکُونُوا تَعلَمُونَ» (البقره/151) واته: «هه‌ر وه‌كوو (بۆ ته‌واو كردنی ناز و نیعمه‌ت) له نێوتاندا پێغه‌مبه‌رێكم له خۆتان بۆ ڕه‌وانه كردوون كه ئایه‌ته‌كانی منتان به‌سه‌ردا ده‌خوێنێته‌وه و دڵ و ده‌روون و ڕواڵه‌ت و ئاشكراتان خاوێن ده‌كاته‌وه، فێری قوڕئان و حیكمه‌ت و داناییتان ده‌كات، ئه‌و شتانه‌نتان فێر ده‌كات كه هه‌رگێز خۆتان نه‌تانده‌زانی.» یه‌كێك له ڕێبه‌رانی بێداری ئیسلامی سه‌باره‌ت به په‌روه‌رده ده‌ڵێت: «التربیة هی اسلوبُ صناعة الإنسان و بناء المجتمع علی أساس من وحدة العقیدة و قوة الفضیلة، أسلوب لصقل الروح و الجسد و تنمیة للعقل و الوجدان و السلوک، غرضها إنشاء الإنسان الصالح و المصلح.» بێ‌گومان ئه‌گه‌ر په‌روه‌رده، هه‌مه‌لایه‌ن و هه‌وسان و له‌سه‌ر بنه‌مای بنچینه و سه‌لمێنراوه‌كان و بایه‌خه‌كانی ئیسلامی بێت، ده‌توانێت له ئاستی تاك، بنه‌ماڵه و كۆمه‌ڵگا، ڕۆڵێكی پشتیوانی به‌هێزی هه‌بێت. به‌ڵام سه‌باره‌ت به فه‌رمان به چاكه و پارێز له خراپه، ئایه‌ت و حه‌دیسی جۆراوجۆر و زۆر له قوڕئانی پیرۆز و سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر(سه‌لامی خوای لێ بێت) هه‌یه كه جه‌ختیان له‌سه‌ر كردووه: «وَ لِتَکُن مِّنکُم أُمَّةٌ یَدعُونَ إِلیَ الخَیرِ ...» (ال عمران/104) «و ده‌بێ له نێو ئێوه‌دا تاقمێكتان (خه‌ڵكی) بۆ چاكه بانگه‌شه بكات ...» فه‌رمان به چاكه و پارێز له خراپه واته ئه‌وه‌ی‌كه: جه‌ماعه‌ته‌كانی ئیسلامی، بۆ خۆیان پایه‌دار به چاكه و چاكه كار و بانگخوازی چاكه بن و ئه‌ندامان و هۆگران و به‌رامبه‌ره‌كانی خۆی له‌سه‌ر ڕه‌وشت‌به‌رزی په‌روه‌رده بكه‌ن و كرده‌وه، ئاكار و ئاخاوتنیان، نموونه‌یه‌كی پێشه‌نگ له چاكه بێت و ته‌نیا به قسه و وته ڕازی نه‌بین. ئێمه له جه‌ماعه‌تی ده‌عوه‌ت و ئیسلاح زۆر شانازی ده‌كه‌ین و سپاسی خوای گه‌وره ده‌كه‌ین كه توانیومانه بۆ پاراستن، پشتیوانی و ئاسایشی تاك، بنه‌ماڵه و كۆمه‌ڵگا، ڕۆڵێكی هه‌رچه‌ند كه‌م به‌ڵام ئه‌رێنیمان هه‌بێت. به‌تایبه‌ت له دۆخی ئێستادا كه مه‌عنه‌وییه‌ت تووشی خه‌ساری زۆر جددی بووه. هه‌ڵبه‌ت درێژه‌ی ئه‌و شانازییه سه‌به‌رزانه و به‌دی‌هاتنی ئه‌و په‌یامه ئیمانییه، به پێشه‌نگ‌بوونی ئه‌ندامان و ڕه‌نگ‌دانه‌وه‌ی له كرده‌وه‌دا، گرێ‌دانه‌وه به په‌روه‌رده و به‌دی هاتنی یاسای په‌روه‌رده و گۆڕانی له مه‌عریفه‌ت به‌ره‌و كردار و به‌رپرسیاره‌تی، ڕێك‌وپێك بوونی تاك، ڕاستی و ئه‌مانه‌تداری، دادپه‌روه‌ری و میانه‌ڕه‌وی له بیر و كرده‌وه‌دا، ڕه‌خنه‌په‌زێری، به‌ڕه‌وازانین، شوێن‌كه‌وتنی جوامێرانه و لێزانانه، دروشمی جوان و بێ‌گه‌رد، ڕێزگرتن له دیتران و پارێز له خراپه‌بێژی ئه‌وان، هه‌ڵسوكه‌وتی ڕێزدارانه، مامه‌ڵه‌ی دادپه‌روه‌رانه، شارد‌نه‌وه‌ی نه‌هێنییه‌كان، ڕێزگرتن له به‌ڵێنی و پابه‌ندبوون به‌وان، ڕووخۆشی و میهره‌بانی، وره‌ی به‌رز و دووری‌كردن له قاڵمه‌قاڵمی بێ‌ئاكام، گرێ دراوه. چونكه ئایینی پیرۆزی ئیسلام مرۆڤه‌كان به‌ره‌و سه‌ركه‌وتن و له‌سه‌رتربوونی ئیمانی، ئاكاری و ڕه‌وشت‌به‌رزی بانگه‌شه ده‌كات. «الَّذِی خَلَقَ المَوتَ وَالحَیَاةَ لِیَبلُوَکُم أَحسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ العَزیِزُ الغَفُورُ» (ملک/2) «ئه‌و خوایه‌ی كه مردن و ژیانی به‌دیهێناوه، تا تاقیتان بكاته‌وه، كێتان كرده‌وه‌ی چاكتر و په‌سندتره، هه‌ر ئه‌ویش زاتێكی باڵاده‌سته به‌سه‌ر بێ‌باوه‌ڕاندا و لێخۆشبووه له ئیمانداران.» سه‌باره‌ت به كاری به كۆمه‌ڵ و ڕۆڵی كاریگه‌ر و ئه‌ساسی ئه‌و له به‌راورد به كار و چالاكی تاك، ده‌توانین بڵێین كه ئه‌و كارانه‌ی كه كه‌سه‌كان به ته‌نیایی له ئه‌نجام‌دانیان بێ‌هێزن له‌وانه‌یه بۆ كۆمه‌ڵ، بۆیان زۆر ئاسان بێت. بۆیه ده‌كرێ بگوترێت كه كاری به‌كۆمه‌ڵ ده‌رئاسایی ده‌خوڵقێنیت. جه‌ماعه‌تی ده‌عوه‌ت و ئیسلاح له ژێر سێبه‌ری لوتف و كه‌ره‌می خوا و پابه‌ندی به چه‌مكه‌كانی ئایینی پیرۆزی ئیسلام و به‌كارهێنانی وزه‌ی گشتی و پابه‌ندی كرده‌وه‌یی له‌مه‌ڕ بڕیار و هه‌ڵوێست و سیاسه‌ته‌كانی گشتی جه‌ماعه‌ت، توانیومانه خزمه‌تگوزاری هه‌رچه‌ند كه‌م به‌ڵام باش، پێشكه‌ش به نیشتمان و هاوڵاتییانمان بكه‌ین، بۆ نموونه ڕۆڵێكی كاریگه‌ر له دابین كردنی هه‌رچی زۆرتری به‌ستێنی به‌شداری سیاسی ئه‌هلی سوننه‌ت له‌گه‌ڵ هاوڵاتیانی‌تر، له دیاری كردنی چاره‌نووسی خۆی‌دا. هه‌ر وه‌ك ئه‌وه‌ی سه‌باره‌ت به پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ناوه‌نده‌كانی پێوه‌ندیدار، توانیومانه سنووره‌كانی بێ‌متمانه‌یی نێوان ئه‌ندامان و هێندێك له به‌رپرسانی ئه‌و ناوه‌ندانه، به ڕوونكاری و گه‌ڵاڵه‌ی دادپه‌روه‌رانه، گرفت و داواكارییه‌كان به شێوازێكی دروست و یاسایی له‌سه‌ر ڕێگا هه‌ڵگرین یا كه‌میان بكه‌ینه‌وه. ئێمه له‌سه‌ر ئه‌و بڕوایه‌ین كه توانیومانه وێڕای هه‌موو گرفت و به‌ربه‌سته‌كان، دۆخه‌كه به‌ره‌و به‌رژه‌وه‌ندی متمانه‌ی دوولایه‌نه په‌ره پێ بده‌ین. هه‌ڵبه‌ت نه‌ك به شه‌ڕ و توندوتیژی و نه به ڕیا و درۆ گوتن، به‌ڵكو به هه‌مواركردنی پێوه‌ندییه‌كان و گۆڕینی بیر و ڕا. چونكه جۆری تێڕامان و هه‌روه‌ها هه‌ڵسوكه‌وت و جۆری پێوه‌ندی ئێمه له‌گه‌ڵ دیتران، له جۆری هه‌ڵسوكه‌وت و دادوه‌ری ئه‌وان به‌رامبه‌ر ئێمه، ڕۆڵی گرنگی هه‌بووه. له كۆتایی‌دا پێویسته به‌رپرسانی جه‌ماعه‌ت له هه‌موو پارێزگاكان، بۆ گه‌شه‌ی ئاستی پێوه‌ندی ئه‌هلی سوننه‌ت و هه‌روه‌ها ڕێكخراوه‌كان و ناوه‌نده‌كانی حكومه‌تی، زۆرتر له ڕابردوو به‌ستێنی هاوكاری و چاره‌سه‌ری گرفته‌كان دابین بكه‌ن.
بۆچوونه‌کان