سه‌رله‌به‌یانیی ڕۆژی ١٤ی شوبات (فێبریوه‌ری) له‌یلا به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌که‌وه گوڵێکی سووری جوانی خسته سه‌ر مێزی ئه‌ڤینی هاوڕێی. ئه‌ویش به‌زه‌رده‌خه‌وه لێیوه‌رگرت و پرسیاری لێکرد که هۆی ئه‌م گوڵه چییه و هۆی چییه به‌م شێوه‌یه ئهمڕۆ دڵخۆشه؟
له‌یلا به‌سه‌رسامییه‌وه وتی: ئایا نازانی که ئهمڕۆ ڕۆژی خۆشه‌ویستییه و خه‌ڵکی ئاهه‌نگی بۆ ده‌گێڕن و گوزارش له ئه‌وین و خۆشه‌ویستیی خۆیان ده‌که‌ن تیایدا؟! ئه‌م ڕۆژه ڕۆژی ئاهه‌نگگێڕانه به خۆشه‌ویستی، ڕۆژی خۆشه‌ویستی و له‌بیرکردنی غه‌م و په‌ژاره‌کانه به ڕۆمانسییه‌ت و ڕاستگۆیییه‌وه، ڕۆژی فالنتاینه. ئیتر له‌یلا به‌رده‌وام بوو له‌وه‌ی که ئه‌مشه‌و چی له که‌نا‌ڵه‌کانی ته‌له‌فزێونه‌وه سه‌باره‌ت به‌م جێژنه بینیوه و چۆن پێیان سه‌رسام بووه. ئه‌ڤینیش –که به‌هه‌نده‌وه گۆیی بۆ له‌یلا گرتبوو- به‌سه‌رسامییه‌وە پرسیاری لێکرد: باشه فالنتاین مانای چییه؟ وتی: مانای خۆشه‌ویستی ده‌گه‌یه‌نێت به لاتینی. ئه‌ڤین زه‌رده‌خه‌نه گرتی له وه‌ڵامه‌که‌ی و پێیگوت: ئاهه‌نگ به شتێکه‌وه ده‌گێڕیت که ماناکه‌ی نازانیت! ئایا نازانیت که فالنتاین قه‌شه‌یه‌کی نه‌سرانییه و له سه‌ده‌ی سێیه‌می زایینیدا ژیاوه؟! ئیتر ئه‌ڤین که‌وته باسکردنی فالنتاین و ئەوەی که چۆن ئه‌مه جێژنێکی ئایینیی ئه‌وانه و بۆ به‌رزڕاگرتن و یادەوه‌ریی یه‌کێک له که‌سایه‌تییه نه‌سرانییه‌کانی مێژووی ئایینی مه‌سیحییه‌ت ئه‌و ئاهه‌نگه هه‌موو ساڵێک ساز ده‌کرێت.
ئه‌ڤین به داخ و په‌ژاره‌وه وتی حاڵی زۆێک له‌و کچ و کوڕانه به‌بێئاگایی و نه‌شاره‌زایییه‌وه ئه‌که‌ونه داوی خو و نه‌ریتی گه‌لانی تره‌وه و به‌هۆی ڕاگه‌یاندنی چه‌واشه‌وه له ئه‌سڵ و بنه‌مای ئایینه‌که‌یان دوور ده‌که‌ونه‌وه!!!
له‌یلا وتی: ده‌ی که‌واته زۆر حه‌ز ده‌که‌م ئه‌گه‌ر سه‌باره‌ت به فالنتاین زانیاریت هه‌یه تێمبگه‌یه‌نیت و شاره‌زاییم پێببه‌خشیت!
چیرۆکی جێژنی خۆشه‌وستی
ئه‌ڤین به له‌یلای هاوڕێی گوت: مه‌وسووعه‌ی کاتۆلیکی سێ گێڕانه‌وه‌ی هه‌یه سه‌باره‌ت به فالنتاین و به‌ناوبانگترینیان ئه‌وه‌یه که هه‌ندێک په‌ڕتووک باسی ده‌که‌ن که قه‌شه فالنتاین له کۆتایییه‌کانی سه‌ده‌ی سێیه‌می زاینییدا له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئیمپراتۆریه‌تیی ڕۆمانی، کلاودیسی دووه‌مدا، ده‌ژیا. قه‌شه فالنتاین به‌رهه‌ڵستکاریی هه‌ندێک له فه‌رمانه‌کانی ئیمپراتۆری ده‌کرد، بۆیه له ١٤ی شوباتی ٢٧٠ز ئیمپراتۆر له‌سێداره‌ی دا. لێره‌دا پێویسته بزانین ئه‌و فه‌رمانه چی بووه که ئه‌م قه‌شه‌یه به‌رهه‌ڵستی کردووه؟ ئه‌ڤین وتی: ئیمپراتۆر ده‌بینێت ئه‌م قه‌شه‌یه یه‌کێکه له چالاکه‌کانی ئایینی نه‌سرانی و هه‌ڵده‌ستێت به بڵاوکردنه‌وه‌ی ئه‌م ئایینه له‌ناو خه‌ڵکیدا، ئه‌مه‌ش که بووه هۆی گرتنی و پاشان له‌سێداره‌دانی. له ڕیوایه‌تێکی تردا هاتووه که ئیمپراتۆر مولاحه‌زه‌ی ئه‌وه‌ی کردووه له‌کاتی شه‌ڕدا گه‌نج و بێخێزانه‌کان خۆگرتر و ئازاترن وه‌ک له‌وانه‌ی ژنیان هێناوه و ماڵ و منداڵیان به‌جێ هێشتووه. له‌به‌ر ئه‌وه فه‌رمانێکی ده‌رکرد که نابێت هیچ گرێبه‌ستێک له‌نێوان ژن و مێردا ئه‌نجام بدرێت، به‌ڵام قه‌شه فالنتاین به‌رهه‌ڵستیی ئه‌م فه‌رمانه‌ی کرد و به‌دزییه‌وه له که‌نیسه‌دا به‌رده‌وام گرێبه‌ستی ژن و مێردایه‌تی ده‌کرد هه‌تا پێیزانرا و گیرا. ئینجا له گرتووخانه‌دا له‌گه‌ڵ کچی یه‌کێک له پاسه‌وانه‌کانی گرتووخانه‌که‌دا یه‌کتریان ناسی. ئه‌م کچه تووشی کوێری ببوو. باوکی کچه داوای له قه‌شه کرد که شیفای بدات و ئه‌ویش –وه‌ک ڕیوایه‌ته‌که ده‌ڵێت- به‌هۆیه‌وه چاک بۆوه. ئیتر قه‌شه که‌وته غه‌رامی کچه‌وه و خۆشه‌ویستی له‌نێوانیاندا په‌یدا بوو. به‌هۆی ئه‌مه‌شه‌وه کچه‌که و ٤٦ که‌س له که‌سوکاری بوونه نه‌سرانی و هاتنه سه‌ر ئایینی قه‌شه. قه‌شه فالنتاین پێش ئه‌وه‌ی له‌سێداره بدرێت، نامه‌یه‌کی بۆ نووسی و له‌سه‌ری نوسرابوو (له فالنتاینی دڵسۆزه‌وه).
ڕیوایه‌تی سێیه‌میش ده‌ڵێت کاتێک مه‌سیحییه‌ت له ئه‌ورووپادا بڵاو بۆوه. تقووس و دروشمێکی ڕۆمانی له یه‌کێک له لادێکاندا سه‌رنجی قه‌شه‌کانی ڕاکێشابوو. له نێوه‌ڕاستی مانگی شوباتی هه‌موو ساڵێک گه‌نجانی دێکه کۆ ده‌بوونه‌وه و ناوی کچانی دێکه‌یان ده‌نووسی و ده‌یانخسته سندووقێکه‌وه. ئینجا هه‌ر گه‌نجێک ده‌ستی ده‌کرده سندووقه‌که و ناوی هه‌ر کچێکی به‌رکه‌وتایه ده‌بووه خۆشه‌ویستی و یه‌کسه‌ر نامه‌یه‌کی بۆ ده‌نووسی که له‌سه‌ری نووسرابوو: "به ناوی خوای دایکه‌وه ئه‌م نامه‌یه‌ت بۆ ده‌نێرم." ئیتر تا کۆتاییی ئه‌و ساڵه به‌م شێوه‌یه به‌یه‌که‌وه ده‌بوون تا ساڵی داهاتوو هه‌مان سه‌رپشکی ده‌کرایه‌وه و به‌ر کچێکی دیکه ده‌که‌وت!!! قه‌شه‌کان سه‌یریان کرد ئه‌م کاره له بیروباوه‌ڕی یۆنانی کۆنه و به‌م جۆره بڕوات، زیاتر له‌ناویاندا جێی خۆی ده‌کاته‌وه و مه‌حاڵیشه بتوانن ئه‌و دروشمه به‌ئێجگاری هه‌ڵگرن و نه‌یهێڵن. له‌به‌رئه‌وه بڕیاریان دا که ئه‌و ده‌سته‌واژه‌ی که له نامه‌که‌دا ده‌نووسرێت: "به ناوی خوای دایکه‌وه" بگۆڕن و بیکه‌ن به ("به ناوی قه‌شه فالنتاینەوە"؛ -ئه‌مه به ماوه‌یه‌ک دوای له‌سێداره‌دانی فالنتاین-. ئه‌مه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی سومبوڵێکی نه‌سرانییه و له‌و ڕێگه‌وه گه‌نج و لاوه‌کان له عه‌قیده‌ی ڕۆمانی دوور بخه‌نه‌وه و پابه‌ندیان بکه‌ن به عه‌قیده‌ی نه‌سرانییه‌وه.
وه ڕیوایه‌تێکی دیکه‌ش ده‌ڵێت: ئه‌م فالنتاینه پرسیاری لێده‌کرێت له خواکانی ڕۆمان، عوتارد که خوای بازرگانی و ڕه‌وانبێژی و دزی و فرتوفێڵه و جۆپیتێر که گه‌وره‌ی خواکانی ڕۆمانه، وه‌ڵامی داوه‌ته‌وه که ئه‌وانه خه‌ڵکی بۆ خۆی دایتاشیون و خوا عیسای مه‌سیحه.
له‌یلا وتی: په‌نا به‌خوا له‌و بێباوه‌ڕییه! به‌ڕاستی من هه‌رگیز ئه‌مانه‌م نه‌زانیوه. وامزانیوه ئه‌وه جێژنێکه بۆ و ده‌ربڕینی ئه‌وین و خۆشه‌ویستی به‌رامبه‌ر به‌یه‌کتر و هیچی تر.
ئه‌ڤین ده‌ڵێت: یه‌کێک له‌قه‌شه‌کان ده‌ڵێت باوباپیرانمان سه‌رسامن به‌وه‌ی که ئه‌م جێژنه ئایینییه گه‌یشتۆته چ ئاستێک به شێوه‌یه‌ک هه‌ندێک کارت وێنه‌ی منداڵێکیان لێداوه به دوو باڵه‌وه که به‌ده‌وری دڵێکدا ده‌سووڕێته‌وه و تیرێکی گرتۆته دڵه‌که.
ئه‌ڤین پرسیاری له له‌یلا کرد و گوتی: ئایا ده‌زانیت ئه‌و هێمایه چی ده‌گه‌یه‌نێت؟ ئه‌و هیمایه گوزارشه له خوای خۆشه‌ویستی لای ڕۆمانه‌کان. ئینجا وتی که یه‌کێک له پێگه‌کانی ئینته‌رنێت ئه‌و خوایه‌ی ڕازاندبۆوه به دڵێک که له‌ناویدا نه‌خشه‌ی خاچێک کرابوو.
حوکمی ئاهه‌نگگێڕان به جێژنی خۆشه‌ویستی
به‌هار که ئاگای له گفتوگۆی نێوان له‌یلاو ئه‌ڤین بوو، ویستی له بواری شه‌رعییه‌وه تیشکێک بخاته سه‌ر بابه‌ته‌که‌وه حوکمی ئه‌م جێژنه له ڕووی شه‌رعیه‌وه ڕوون بکاته‌وه، وتی: به داخه‌وه له کۆمه‌ڵگایه‌کدا که خۆشه‌ویستی ڕاستگۆیانه‌و په‌یوه‌ندی خێزانی پته‌و تا رادده‌یه‌کی زۆر تاکه‌کان ده‌به‌ستێت به یه‌که‌وه‌و حیساب بۆ داوێن و پاکێتی و که‌رامه‌تی مرۆڤ ده‌کرێت، جێی داخه که هه‌ندێ خوو نه‌ریتی نامۆ و دوور له ئێمه مێشک و بیرکردنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵێکی که‌می له‌گه‌نج و لاوه‌کانمان داگرتووه به تایبه‌ت له نێوان کچانی موسڵماندا، ئه‌ویش که بێگومان به کاریگه‌ری هه‌ندێ که‌ناڵی ته‌له‌فزێۆنی که بێ هیچ ڕوونکردنه‌وه‌و موراعاتکردنی لایه‌نی شه‌رعی و ئه‌خلاقی ڕه‌واج به‌م دیارده‌یه ده‌ده‌ن و لای گه‌نجان خۆشه‌ویستی ده‌که‌ن، به‌ڵگه نه‌ویستیشه که هه‌ندێ که‌س تووشی نه‌خۆشی ته‌قلید بووه به تایبه‌ت بۆ ڕۆژئاوا، هه‌ندێ که‌س هه‌یه هه‌رچی له ڕۆژئاواوه هات بێ سێ و دوو وه‌ری ده‌گرێت و زۆر پیرۆزه لای، په‌تای شوێنکه‌وتنی کوێرانه‌و بێ مه‌به‌ست زۆر خێرا به تایبه‌ت له ناو ئه‌و ئافره‌تانه‌ی ئاستی تێگه‌یشتن و خوێندنه‌وه‌و رۆشنبیرییان که‌مه بڵاو ده‌بێته‌وه‌و ته‌شه‌نه ده‌کات، ئه‌مه که نیشانه‌ی ڕووخانی ده‌روونی و که‌سایه‌تی ئه‌و که‌سه‌یه‌و به‌ڵگه‌ی هیچ له‌باردا نه‌بوویه‌تی، له‌به‌ر ئه‌وه پێویسته که ئه‌م بابه‌ته به ته‌واوی له ڕووی شه‌رعییه‌وه ڕوون بکرێته‌وه گرنگی پێ بدرێت و لایه‌نی سه‌لبیشی له ئاستی تاک و کۆمه‌ڵدا بخرێته به‌ر چاو.
ئه‌بو واقید خوا لێی ڕازی بێت ده‌گێرێته‌وه که پێغه‌مبه‌ری خوا (ێلی الله علیه وسلم) کاتێک به‌ره‌و خه‌یبه‌ر ده‌رچوو له ڕێگه‌دا به لای دارێکدا تێپه‌ڕی پێی ده‌وترا (ژات انواگ)، هاوه‌ڵگیره‌کان شمشێره‌کانیان پێدا هه‌ڵده‌واسی، هه‌ندێ له هاوه‌ڵه‌کان وتیان: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (ژات انواگ)ێکیش بۆ ئێمه دیاری بکه هه‌روه‌ک چۆن ئه‌وان هه‌یانه، پێغه‌مبه‌ر (ێلی الله علیه وسلم) فه‌رمووی:{ سبحان الله، هژا کما قال قوم موسى: اجعل لنا إلهاً کما لهم آلهە، و الژی نفسی بیده لترکبن سَننَ من کان قبلکم } [ڕخرجه الترمیژی وقال حسن ێحیح]. سبحان الله، ئه‌مه هه‌ر ئه‌وه‌بوو که گه‌لی موسا وتیان: تۆ خوایه‌کمان بۆ دانێ وه‌ک ئه‌وان خوایان هه‌یه، سوێند به‌وه‌ی گیانی منی به ده‌ست شوێن ڕێگه‌ی ئه‌وانه‌ی پێش خۆتان ئه‌که‌ون] .
جا خۆشه‌ویستی ته‌قلیدو به دواکه‌وتنی کوێرانه هه‌رچه‌ندێک له ناو نه‌فس و ده‌روونی مرۆڤدا جێی خۆی ده‌کاته‌وه، به‌ڵام کاتێک مه‌سه‌له‌که په‌یوه‌ندی به بیروباوه‌ڕه‌وه هه‌یه‌و ئه‌وه‌ی شوێنی ده‌که‌وێت پێچه‌وانه‌ی عه‌قیده‌و بیروباوه‌ڕی ئێمه‌یه، کاره‌که‌ی له سه‌رچاوه‌یه‌کی ئایینییه‌وه ئاراسته‌ی گرتووه یان دروشم و نه‌ریتێکی ئایینییه، ئه‌وه بێگومان ده‌بێته حه‌رام و به هیچ شێوه‌یه‌ک ره‌وا نییه، جا به داخه‌وه کاتێک لهم ڕۆژگاره‌دا موسڵمانان بێ ئاگا بوون له ئایینه‌که‌یان و لاواز بوون شوێنکه‌وتن و لاسایی کردنه‌وه‌ی دوژمنه‌کانیان بۆته کارێکی ئاسایی و بێ بیرکردنه‌وه له سه‌ره‌تاو ده‌ره‌نجامی کاره‌که دوایان ده‌که‌ون، ده‌بینین لهم ڕۆژگاره‌مانه‌دا زۆرێک له دیارده ڕۆژئاواییه‌کان بره‌ویان پێ ده‌درێت و پڕوپاگه‌نده‌یان بۆ ده‌کرێت و به دروشمی شارستانێتی پێناسه ده‌کرێن، له‌وانه‌ش که ئه‌م باسه‌ی ئه‌مڕۆمانه که بریتییه له ئاهه‌نگگێڕان و زیندوکردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی ناو ده‌برێت به جێژنی خۆشه‌ویستی، که له‌ڕاستیدا زیندووکردنه‌وه‌و به پیرۆزو به‌رزڕاگرتنی یاداوه‌ری قه‌شه‌یه‌کی نه‌سرانییه که بانگه‌شه‌ی بۆ ئایینه‌که‌ی کردوووه‌و گه‌لانی نه‌سرانیش وه‌ک ئه‌مه‌کداری و وه‌فایه‌ک بۆو قه‌شه‌یه هه‌موو ساڵێک یاده‌که‌ی زیندوو ده‌که‌نه‌وه، جا لێره‌ده من پرسیار له ئێوه ده‌که‌م: ئایا ئه‌م جێژنه له باورو دۆخێکی مێژوویی واداو له قه‌شه‌یه‌کی گاوره‌وه سه‌ری هه‌ڵدابێت، چی په‌یوه‌ندییه‌کی به من و تۆی موسڵمانه‌وه هه‌یه تاکو بکه‌وینه داوییه‌وه؟، ئایا خۆشه‌ویستی ڕاسته‌قینه برییتییه له غه‌رام و بزاوتنی ئاره‌زوو شه‌هوه‌تی ناشه‌رعی و به‌زاندنی سنووره‌کانی خوای گه‌وره؟!
جا لێره‌وه ئه‌وه‌ی ئه‌م یاده زیندوو ده‌کاته‌وه‌و تیایدا گوڵ ده‌به‌خشێته‌وه، ئه‌وه ئه‌گه‌ر به بێ ئاگایی بێت تووشی تاوانێکی گه‌وره بووه، وه ئه‌گه‌ر ئاگاداریش بێت و بزانێت که له کوێوه سه‌رچاوه‌ی گرتووه هه‌ر به‌رده‌وامیش بێت ئه‌وه ترسی بێباوه‌ڕ بوونی لێ ده‌کرێت و ئیمانی له ده‌ست ده‌دات.
له‌یلا: له ڕاستیدا من هه‌رگیز نه‌مده‌زانی که ئه‌م جێژنه جێژنێکی نه‌سرانییه‌وه په‌یوه‌سته به ئایین و بیروباوه‌ڕه‌که‌یانه‌وه، خوا پاداشتی خێرتان بداته‌وه بۆ به‌رچاورۆشن کردنم.
به‌هار: ئیبن قه‌یم له باره‌ی جێژنی بێباوه‌ڕانه‌وه ده‌فه‌رموێت: "وڕما التهنئە بشعائر الکفر المختێە به فحرام باڵاتفاق، مپل ڕن یهنئهم بڕعیادهم وێومهم فیقول: عید مبارک علیک، ڕو تهنڕ بهژا العید ونحوه، فهژا إن سلم قائلە من الکفر فهو من المحرمات، وهو بمنزلە ڕن یهنئه بسجوده للێلیب، بل إن ژلک ڕعڤم إپماً عند الله وڕشد مقتاً من التهنئە بشرب الخمر وقتل النفس.. وکپیر من لا قدر للدین عنده یقع فی ژلک ولا یدری قبح ما فعل، کمن هنڕ عبداً بمعێیە ڕو بدعە ڕو کفر فقد تعرچ لمقت الله وسخگه "ڕ.هــ. [پیرۆزبایی کردن به دروشمی کوفره‌وه که تایبه‌ت بێت پێیانه‌وه ئه‌وه به کۆڕا حه‌رام و قه‌ده‌غه‌یه، وه‌ک ئه‌وه‌ی پیرۆزباییان لێ بکات به جێژنه‌کانیان یان به‌ڕۆژووه‌کانیان و بڵێت: جێژن پیرۆز بێت لێت، یان شتانێک تری وه‌ک ئه‌وه، جا ئه‌مه ئه‌گه‌ر بێژه‌ره‌که‌ی له کوفر سه‌لامه‌ت بوو ئه‌وه له حه‌رام و قه‌ده‌غه‌کراوه‌کانه، وه ئه‌مه وه‌ک ئه‌وه وایه پێرۆزباییان لێ بکه‌یت به کڕنووش بردنیان بۆ خاچ، به‌ڵکوو ئه‌مه لای خوا تاوانی گه‌وره‌ترو خراپترو له ناوبه‌رتره لای خوا له پیرۆزبایی لێکردنیان به خواردنه‌وه‌ی عه‌ره‌ق و کوشتنی که‌سێک.. وه زۆرێک له‌وانه‌ی که ڕێزی ئایینیان لا نییه ئه‌که‌وێته ئه‌م تاوانه‌وه‌و قێزه‌ونی ئه‌و کاره نازانێت که تێی که‌وتووه، وه‌ک ئه‌وه‌ی پیرۆزبایی له‌که‌سێک بکه‌یت به تاوانێک یان بیدعه‌و داهێنراوێک یان کوفرێک ئه‌وه خۆی تووشی تۆڵه‌و توڕه‌یی خوا کردووه]
له‌یلا وتی: باشه ئه‌مه چی په‌یوه‌ندی به مه‌سه‌له‌ی وه‌لائو به‌رائه‌وه هه‌یه ئه‌ڤین؟
به‌هار وه‌ڵامی دایه‌وه: له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له بنچینه‌و بنه‌ماکانی پێشین خۆشویستن و ڕق لێبوونه‌وه‌یه له‌به‌ر خوا، ده‌بێت ئه‌م مانایه له دڵی موسڵماندا بێته دێ ئه‌و کات باوه‌ڕی به ته‌واوی داده‌مه‌زرێت، پێویسته باوه‌ڕدارانی خۆش بوێت و له‌گه‌ڵیاندا بێت، کافرو موشریکانی ڕق لێ بێت و دژایه‌تیان بکات و پێچه‌وانه‌یان بکات و بزانێت که له‌مه‌دا به‌رژه‌وه‌ندی ئێجگار گه‌وره‌ی تێدایه، هه‌روه‌ک له خۆ لێچواندن و شوێنکه‌وتنیان خراپه‌و مه‌فسه‌ده‌ی گه‌وره‌ی تێدایه.
سه‌ره‌رای ئه‌مه‌ش خۆلێچواندن به موسڵمانان ده‌بێته مایه‌ی دڵۆخشبوونیان و پته‌وکردنیان و خۆشی و به‌خته‌وه‌ری ئه‌خه‌یته دڵیانه‌وه، هه‌روه‌ک به پێچه‌وانه‌شه‌وه خۆلێچواندن و شوێنکه‌وتنی بێباوه‌ڕان و موشریکان به تایبه‌ت له کارو باری ئایینه‌که‌یاندا ده‌بێته هۆی دڵخۆشبوونیان و پته‌وکردنیان و ئه‌وکات ئیتر ورده ورده خۆشه‌وستی ده‌روونی به‌ره‌و ئه‌وان زیاد ده‌کات تاوای لێ دێت هه‌رچی لای ئه‌وانه‌وه هات بێ سێ و دوو وه‌ری ده‌گریت و به ته‌واوی ده‌بیته گوێ له‌مشتیان، چونکه کاتێک موسڵمانێک که ناوی له‌یلا یان فاتیمه یان شۆخان یان هێرۆیه ئاهه‌نگ ده‌گێرێت و له‌ولاشه‌وه چه‌ند کچێکی تری مه‌سیحی که ناویان مارگرێت و هیلاری و مۆنیکاو ... هتد هه‌مان ئاهه‌نگ ده‌گێرن، بێگومان ئه‌م کاره جۆرێک له خۆشه‌ویستی و لێکچوون و شوێنکه‌وتنی ئه‌وانه‌یه، خوای گه‌وره‌ش ده‌فه‌رموێت: ێا ڕَیُهَا اڵژِینَ آمَنُواْ ڵا تَتَخِژُواْ الْێهُودَ ۆالنَێَارَى ڕَوْلِێاء بَعْچُهُمْ ڕَوْلِێاء بَعْچٍ ۆمَن ێتَۆڵهُم مِنکُمْ فَإِنَهُ مِنْهُمْ إِنَ اللهَ ڵا ێهْدِی الْقَوْمَ الڤَالِمِینَ [المائدە:١٥]، ڵا تَجِدُ قَوْمًا یُۆْمِنُونَ بِالڵهِ ۆالْێوْمِ الْآخِڕ یُۆادُونَ مَنْ حَادَ الڵهَ ۆرَسُوڵهُ [المجادلە:٢٢] ۆڵا تَڕْخُژْکُم بِهِمَا رَڕْفَەٌ فِی دِینِ الڵهِ إِن کُنتُمْ تُۆْمِنُونَ بِالڵهِ ۆالْێوْمِ الْآخِڕ [النور:٢] وه له خراپی ئه‌و کاره‌ش ئه‌وه‌یه خوو نه‌ریت و باوی ئه‌وانه ورده ورده زاڵ ده‌بێت و هه‌رچی کاری بیدعه‌و نابه‌جێیه جێی خۆی ده‌کاته‌وه له ناو کۆمه‌ڵدا، هه‌روه‌ها زۆرکردنی ژماره‌یان و سه‌رکه‌وتنی دروشمی ئایینه‌که‌یانه و شوێن پێ هه‌ڵگرتنیانه، موسڵمانیش هه‌موو رۆژێک له نوێژه‌کانیدا ده‌ڵێت: اهدِنَا الێِرَاگَ المُستَقِیمَ (٦) ێِرَاگَ اڵژِینَ ڕَنعَمتَ عَڵیهِمْ غَیڕ المَغچُوبِ عَڵیهِمْ ۆڵا الچَالِینَ [الفاتحە: ٧،٦]. ده‌ی من تێ ناگه‌م چۆن هه‌موو ڕۆژێک داوا له خوا ده‌که‌یت ڕێنموونی ڕێگه‌ی راستت بکات به‌ڵام به کرده‌وه شوێنیان ده‌که‌ویت و دروشمه‌کانیان پیرۆز ده‌که‌یت و بره‌ویان پێ ده‌ده‌یت!
خوشکی به‌رێزم له‌وانه‌یه بڵێێت: جا خۆ من به‌شداری ئاهه‌نگه‌کانیان ناکه‌م و چی په‌یوه‌ندیم به ئایینه‌که‌یانه‌وه هه‌یه، من ته‌نها له‌و ڕۆژه‌دا خۆشی و شادی ئه‌خه‌مه سه‌ر چه‌ند لێوێک و چه‌ند گوڵێکی بۆنخۆش ده‌به‌خشمه‌وه‌و هیچی تر، به‌ڵام ئه‌مه بێ ئاگایی و نه‌شارازاییه به‌و جێژنه، وه‌ک له سه‌ره‌تادا ئه‌ڤین باسی له ئه‌سڵی ئه‌م جێژنه کرد، وه چۆن بۆته بۆنه‌یه‌ک ته‌نانه‌ت بۆو که‌سانه‌ی که شازو لاپه‌ریشتن له ڕۆژئاواداو گوڵ ده‌گۆڕنه‌وه، ده‌ی چۆن ئافره‌تێکی موسڵمانی داوێن پاک و خاوه‌ن ڕێزو حورمه‌ت ڕازی ده‌بێت وه‌ک ئه‌و بێ نرخ و ڕووخاوانه بکات و هه‌مان دروشم زیندوو بکاته‌وه؟!
ئاهه‌نگ گێڕان به‌م جێژنه، کارێکی ئاسایی و هه‌روا نییه، به‌ڵکوو هێنان و ڕواندنی به‌هاو قییه‌می ڕۆژئاوایه له ناو گه‌لانی خۆماندا، ته‌نانه‌ت له ڕووی نه‌ته‌وه‌ییشه‌وه کارێکی ناپه‌سه‌نده‌وه ئه‌و جێژنه هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی به نه‌ته‌وه‌و گه‌ل و نیشتیمان و هیچ چین و توێژێکی ئێمه‌وه نییه، تۆ بینیوته هیچ گه‌لێک ئاهه‌نگ به جێژنی گه‌لێکی تر بگێرێت و شانازی پێوه بکات؟ به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی ئه‌م کاره ده‌که‌ن هه‌م له ئایین لایانداوه و هه‌م له نه‌ریت و خووی په‌سه‌ندی وڵاته‌که‌شیان.
زیندوو کردنه‌وه‌ی ئه‌م جێژنه ته‌نها گۆڕینه‌وه‌ی ئه‌وینێک نییه، به‌ڵکوو رمان و داڕوخانی قه‌ڵای به‌رزی خێزان و پاکێتییه، ئه‌وانه باوه‌ڕێان به هیچ سنوورێک نییه کۆمه‌ڵ بپارێزێت له هه‌ڕه‌سی ئه‌خلاقی وه‌ک واقعی ژیانیان بانگه‌شه‌ی ئه‌وه ده‌کات، زیندووکردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره نه‌ریت و دروشمه نامۆیانه ده‌رگای فاحیشه‌و زیناو به‌دڕه‌وشتی به ناوی خۆشه‌ویستییه‌وه ده‌خاته سه‌ر پشت، ئه‌م کاره زۆر دووره له خۆشه‌ویستی و ئه‌وینی ڕاسته‌قینه‌ی پاک و خاوێنه‌وه، پاشان ئێمه زۆر به‌دیلی باشترو چاکترو جوانترمان هه‌یه له‌وه، خۆشه‌ویستی ئێمه‌ی موسڵمان په‌یوه‌ست نییه به گوڵێکه‌وه ته‌نها بۆ ڕۆژێک گه‌شاوه بێت و پاشان به درێژایی ساڵ سیس بێته‌وه، ده‌توانیت به‌رده‌وامی ژیانت خۆشه‌ویستی بێت، هه‌مان گوڵی بۆنخۆش بۆ دایکت، بۆ هاوسه‌ره‌که‌ت، بۆ باوک و براو خزمه‌کانت بکه‌ره دیاری، به‌ڵام نه‌ک له‌و ڕۆژه‌داو لهم کاته‌دا، له هه‌ر کاتێکی تری ساڵدا بێت کارێکی جوان و په‌سه‌نده، گوزارش له خۆشه‌ویستی ویژدان و هه‌ست و سۆزت بکه به هه‌ر ڕێگه‌یه‌کی جوان و ڕێگه پێدراو به‌ڵام نه‌ک لهم ڕۆژه‌دا و له یاداوه‌ری قه‌شه‌یه‌کی مه‌سیحیدا.
دیاری ئه‌گه‌ر گوزارش له خۆشه‌ویستی تۆ بکات کارێکی جوانه به‌ڵام ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ست بوو به خوو نه‌ریتی رۆژئاواو ئاهه‌نگی نه‌سرانییه‌کانه‌وه ئه‌وه ده‌بێته کارێکی حه‌رام و ده‌بێت لێی دوور بکه‌وینه‌وه.
ئه‌ڤین کۆتایی قسه‌کانی به‌وه هێنا که هه‌ندێ له بازرگانان لهم ڕۆژه‌دا دڵخۆش ده‌بن چونکه بازاڕی گوڵفرۆشتن بره‌و ده‌کات، جا ئه‌گه‌ر دروست نه‌بێت ئاهه‌نگ بگێرین به‌و جێژنه‌وه بێگومان دروستیش نییه له‌و ڕۆژه‌دا به‌و بۆنه‌یه‌وه گوڵ شتانی تری له‌و بابه‌ته بکڕین.
له‌یلا له‌و کاته‌دا گوڵه‌کانی لاداو توڕی دان وتی به ڕاستی من زۆر پێویستم به‌و جۆره ئامۆژگارییه جوانانه‌تان هه‌یه که به‌ره‌و خێرو چاکه کێشم ده‌که‌ن و ڕاستییه‌کانم تێ ده‌گه‌یه‌نن، من زۆر سوپاسی خوا ده‌که‌م و پاشانیش ئێوه که تێتان گه‌یاندم، به‌ڕاستی ئێسته زیاتر خۆشه‌ویستی ئێوه له دڵمدا سه‌قامگیر بووه‌و داوا ده‌که‌م خوا له‌وانه‌مان بگێڕێت که ده‌رباره‌یان ده‌فه‌رموێت: { وجبت محبتی للمتاحبین فی، والمتزاورین فی، والمتباژلین فی }.
خوا ژیانمان پڕ بکات له خۆشه‌ویستی و پاکێتی و هاوڕێیه‌تی ڕاستگۆیانه‌و بمانکاته ئاوێنه‌ی یه‌کتر و ده‌ستگیرۆییمان بکات تاکو بتوانین زیاترو زیاتر له ئایینه‌که‌مان شاره‌ز ببین، که‌سایه‌تی و پێگه‌ی خۆمان و گه‌له‌که‌مان له ده‌ست نه‌ده‌ین و خاوه‌نی بیروباوه‌ڕو نه‌ریت و باوی په‌سه‌ندو جوانی خۆمان بین.
به‌ڕاستی ئێسته ده‌زانم مرۆڤ چه‌ندێک خۆی بچووک ده‌کاته‌وه کاتێک بێ تێگه‌یشتن و ئاگاداری دوای که‌سانێکی تر ده‌که‌وێت و کوێرانه مل ده‌نێت له دوایان.
سوپاس بۆ یه‌زدانی پاک که له‌ڕاستی ئه‌م جێژنه تێ گه‌یشتم و په‌یمانیش ئه‌ده‌م منیش به پێی توانای خۆم هاوڕێکانی دیکه‌م ئاگادار بکه‌م.
له کۆتاییشدا فه‌توایه‌کی زانای پایه به‌رز شێخ ئیبن عوسه‌یمین له‌سه‌ر حه‌رامی ئه‌وه‌ی ناوی ده‌برێت به (جێژنی خۆشه‌ویستی) ده‌خه‌ینه به‌رده‌می خوێنه‌رانی به‌ڕێز.
پرسیار: لهم ساڵانه‌ی دواییدا شتێک به ناوی جێژنی خۆشه‌ویستی بڵاو بۆته‌وه -به تایبه‌ت له ناو قوتابیانی کچدا-، لهم ڕۆژه‌دا جل و به‌رگی سوورو په‌مه‌ییی ده‌پۆشن و گوڵی سوور له نێوانیاندا ده‌گۆڕنه‌وه.. ئومێده‌وارین له به‌رێزتان حوکمی ئاهه‌نگگێڕانمان به‌م جێژنه بۆ ڕوون بکه‌نه‌وه، ئاگاداری و ئامۆژگاریشتان بۆ موسڵمانان چییه لهم جۆره کارانه‌دا خوای گه‌وره بتانپارێزێت.
وه‌ڵام: ئاهه‌نگگێڕان به جێژنی خۆشه‌ویستی دروست نییه له چه‌ند ڕێگه‌وه:
یه‌که‌م: جێژنێکی هه‌ڵبه‌ستراو و داهێنراوه‌و هیچ ئه‌ساس و بنه‌مایه‌کی نییه له شه‌رعی ئیسلامدا.
دووه‌م: بانگه‌وازه بۆ سه‌رقاڵبوونی دڵ به‌م شته بێ نرخ و که‌م به‌هایانه‌وه که پێچه‌وانه‌ی ڕێ و ڕه‌وشی پێشینه چاکه‌کانه ڕه‌حمه‌تی خوایان لێ بێت، جا دروست نییه لهم ڕۆژه‌دا هیچ دروشمێک له دروشمه‌کانی جێژن به‌دیار بخرێن جا ئه‌مه له خواردن و خواردنه‌وه‌دا بێت یان له جل و به‌رگ یان دیاری گۆڕینه‌وه یان هه‌ر شتێکی دیکه، وه له‌سه‌ر ئیمانداره که سه‌ربه‌رزو به عیززه‌ت بێت له ئایینه‌که‌یدا و شوێن هه‌موو فیکه‌و هاوارێک نه‌که‌وێت.
داواکارم خوای گه‌وره موسڵمانان له هه‌موو فیتنه‌و ئاژاوه‌یه‌کی ده‌ره‌کی و ناوه‌کی بپارێزێت و به سۆزو میهری خۆی سه‌رپه‌رشتیکه‌رمان بێت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سه‌رچاوه: پێگه‌کانی ئه‌نته‌رنیت
بۆچوونه‌کان