اندیشه

چهارم مارس نخستین سالروز وفات عالم و فقیه بزرگ دکتر طاها جابر علوانی است؛ وی یک سال پیش در چنین روزی پس از آن که عمری نزدیک به هشتاد سال را در خدمت به اسلام و مسلمانان سپری کرد از دیار فانی رخت بربست. دکتر علوانی در شهر فلوجه‌ در عراق به دنیا آمد؛ در کودکی با قرآن کریم مأنوس شد و آموزه‌های اسلامی را فرا گرفت و روز به روز رابطه‌اش را با قرآن کتاب هدایت و سرچشمه‌ی حکمت و دانش مستحکم‌تر کرد. از همان آغاز سؤالاتی ذهن وی را به خود مشغول می‌کرد: چرا مسلمانان از کتاب الهی دورند؟ این جدایی از چه وقت و چگونه آغاز شد؟ چرا مسلمانان به چنین روزی دچار شده‌اند؟

جنبش‌های اسلامی‌ای که در اطراف و اکناف جهان اسلام شکل گرفته‌اند، در شرایط و احوالی پا به عرصه وجود نهادند که مبارزه‌طلبی‌های خطرناکی ـ به ویژه در دهه‌های نخست قرن بیستم ـ امّت اسلامی را مورد تاخت و تاز قرار داده بود.

موج خروشان این تهدید و مشکلات تنها بعد سیاسی و استقلال جغرافیای شرق و غرب جهان اسلام را در بر نگرفت بلکه حیات اجتماعی و دینی را نیز درنوردید.

در زهدان این اوضاع و احوال ناگوار و نگران‌کننده بود که جنبشهای اسلامی در مناطق مختلف جهان اسلام دیده به جهان گشود و زاد و ولد کرد.

زمانه برای دفاع از دین زمانه‌ی سختی است؛ چرا که احترام به دین تقریباً در هر جنبه از زندگی مدرن کم شده است. نه فقط در میان خداناباوران و روشنفکران، بلکه حتّی در میان طیف وسیع‌تری از مردم. و نسل آینده به نظر بیشترین عدم وابستگی دینی را در دوران مدرن تجربه خواهد کرد.

این ناخرسندی دلایل خوبی دارد: افشای سوء رفتارهای کشیشان و رجال دین، کارزارهای جهاد علیه کفار و دشمنی فزاینده‌ی پیروان مسیحیت با فرهنگهای متنوع و سکولار. این همگرایی رفتارهای زننده و تبلیغات رسانه‌ای بسیاری را برآن داشته تا ادعای زیست‌شناس فرگشت‌باور ویلسون را تکرار کنند که می‌گوید: «بهترین کاری که ما برای پیشرفت بشریت می‌توانیم انجام دهیم این است که ایمان مذهبی را تا سرحد نابودی کاهش دهیم.»

این روزها چهاردهمين سالگرد غروب جسمانى بزرگمرد فرهيختەای است کە خورشید اندیشەی تابناکش در افق حقیقت‌خواهی و حق‌طلبی همچنان می‌درخشد.

حاج ماموستا ملا عبداللە‌ احمدیان، از تبار عالمانی بود کە هیچگاە‌ دانش خود را منحصر بە حیطەهای متعارف علوم دینی نکرد و در بیان دیدگاەهای خود، بە چارچوب‌های علمی و پژوهشی هموارە وفادار بود. شاید در سلک ایشان کمتر کسی را بتوان یافت کە خود را در آن سطح بە ارجاع و رفرنس‌دهی ملتزم بداند. شاهد گویای این وسواس علمی و التزام اخلاقی، کتاب سترگ سیمای صادق فاروق اعظم است کە تقریباً‌ مطلب بدون ارجاعی در آن بە چشم نمی‌خورد.

شکّی‌ در این نیست که بی‌باوری و «الحاد» در جامعه مسلمانان و همه جهان به شیوه‌ای عمومی گسترش یافته است؛ بەگونەای که تأثیرات‌ ‌آن از منطقه‌ای به منطقه‌ای دیگر متفاوت بوده است. به همین دلیل این موضوع مهم نیاز به بحث و پژوهش به دور از زیاده‌گویی و اغراق دارد.

امروزه الحاد شامل تفکرات بی‌دینی، بی‌علاقگی به دین، عدم پذیرش دین، مخالفت با دین و خدا ناباوری و سرانجام در معنایی عام و محدودتر، عدم باور به هر گونه خداست.

معنی‌ الحاد در دستور زبان: فعل «الحاد» به معنای دوری جستن، بی‌دینی، رفض و انکار وجود خدا می‌باشد. یا به معنی انحراف از حق و برگشتن از دین و عدم انجام فرامین و دستور می‌باشد.