بهشت آرايه می‌بندد، همّت‌داران كجايند؟

در کتاب صحیح مسلم از خالد بن عُمیرِ عدوی روایت شده است که گوید: عتبه بن غزوان برای ما سخنرانی می‌کرد، وی ابتدا حمد و ستایش خداوند را به جای آورد و در ادامه گفت: بدانید که دنیا کوس جدایی در نواخته و شتابان در حال گذر است. از دنیا فقط اندک ته‌مانده‌ای ناچیز بر جای مانده است به مانند ته‌مانده‌ی ظرفی که صاحبش آن را دور می‌ریزد. شما از سرای فانی دنیا به سرای بی زوال آخرت منتقل می‌شوید، پس در این انتقال بهترین توشه‌ی ممکن را به همراه خود ببرید؛ زیرا برای ما بیان شده است: سنگی که از لبه‌‎ی جهنم در آن افکنده می‌شود پس از هفتاد سال به قعر آن نمی‌رسد. به خدا سوگند، جهنم حتماً [از گردنکشان و ستمگران ] لبریز گردد. آیا [شما از این سخن] در شگفتید؟! و حال آن که برای ما گفته شده است: فاصله‎ ی میان ناحیه‌ای از نواحی بهشت با ناحیه‌‎ی دیگر آن، چهل سال است. به یقین روزی فرا خواهد رسید که جهنم از انبوهی دوزخیان لبریز و انباشته گرد. یکی از هفت نفری را که همراه رسول خدا بوده است در خواب دیدم که گفت: زمانی ما برای خوردن، چیزی جز برگ درختان در دسترس نداشتیم و در اثر خوردن برگ درختان آرواره‌هایمان زخم شده بود و از فرط نبودن تن‌پوش، عبایی برگرفتم و آن را میان خود و سعد بن مالک تقسیم کردم، نیمه‌ی آن را من و نیمه‌ی دیگرش را سعد، تن‌پوش خود ساختیم. در صورتی که اکنون هر یک از ما فرماندار شهری است.

راستی چه انگیزه و بهایی یاران رسول خدا را این‌گونه بر بندگی خدا صبور و در تکاپوی رسیدن به رضایتش مشتاق گردانده بود؟! و چه عاملی آنان را با وجود همه‌ی محرومیت‌ها و شکنجه‌هایی که از سوی نزدیکان و خویشاوندان خود با آن روبرو می‌‎شدند، چنان بر بندگی خدا ثابت قدم و استوار کرده بود؟! و چه عاملی است که می‌‎تواند انسان مسلمان را در هر زمان و مکانی وادار کند تا به خاطر آموزه‌های دین و رهنمودهای پیامبرش، محمد مصطفی، نهايت تلاش خود را در این راه به کار گیرد و همه‎‌ى عمر و سامانش را نیز هزینه‌ی این راه کند و از بذل جان نیز دریغ نورزد؟!

بدون شك، بهشت برين، عامل و بهای چنین انگیزه‌ی والایي است. دنیا با همه‌ی امکانات ونعمتهایش فقط توشه و مسیر گذری است برای رسیدن به بهشت. خداوند متعال می‌‎فرماید: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّة…» ( در حقیقت، خدا از مؤمنان جان و مالشان را به [بهای]اینکه بهشت برای آنان باشد، خریده است…) [التوبه؛ ۱۱۱]. یاران رسول خدا از همان‎ نخستین روزی که اسلام را شناختند و وابسته‎ و پایبند آموزه‌‎هایش شدند، به خوبی فهمیدند که بهای بندگی، بهشت است. آنان  این حقیقت را نیز دریافتند که پاداش کردارها، شکیبایی‎‌ها، بخشش‎‌ها، التزام به اسلام و بندگی خداوند مهربان، دنیا، ثروت، سامان و پست‎‌های دنیایی نیست. صحابی بزرگواری چون عبدالله بن رواحه هنگامی که در بیعت عقبه‌ی دوم به رسول خدا گفت: ای رسول خدا در ارتباط با خود و پروردگارت هر شرطی که می‌خواهی و دوست داری، برای ما تعیین فرما. رسول خدا فرمود: برای پروردگارم به شرط می‌گیرم که فقط او را پرستش و بندگی کنید و به او شرک نورزید. برای خودم نیز به شرط می‎‌گیرم که از من محافظت و پاسداری کنید، همان‌گونه که از جان و سامان خود محافظت و پاسداری می‎‌کنید. عبدالله  گفت: ای رسول خدا، اگر چنین کردیم پاداش ما چیست؟ رسول خدا فرمود: پاداش شما بهشت است. یاران حاضر گفتند: این سودا به سود رسید و ما هرگز آن را فسخ نخواهیم کرد و فسخش را نیز درخواست نمی‎‌کنیم[مسند امام احمد ۴/ ۱۲۰ وتفسیرطبری ۱۴/۴۹۹].

خداوند متعال در بسیاری از آیات و سوره‎‌های قرآن کریم درباره‎‌ی بهشت سخن فرموده است و بندگانش را به سوی آن ره نموده و تشویق کرده است؛ بهشت را دارالسلام نام نهاده است که در آن خبری از ترس، گرسنگی، محنت، زحمت، سیه‌روزی و مرگ نیست. آنجا که می‌‎فرماید: «وَاللَّهُ يَدْعُوا إِلى دارِ السَّلامِ وَيَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» ( وخدا [شما را] به سرای سلامت فرا می‌خواند، و هر که را بخواهد به راه راست هدایت می‎ کند)[یونس؛ ۲۵]. رسول خدا نیز مؤمنان را به سوی بهشت فراخوان داده و آنان را ترغیب نموده است و درهمه‌ی شرایط و تمام رویداد‎ها بهشت را برای یاران و شاگردانش یادآوری می‎‌کرد؛ تا به سبب سرگرم شدن به دنیا، آخرت را فراموش نکنند و همواره همت‎‌هایشان را بلند دارند و اراده‌هایشان را برای انجام کردارهای شایسته‎‌ای استوار دارند که بندگان را به خدا نزدیک می‎‌گرداند. آن حضرت در توصیف بهشت می‌فرماید: [بناهای آن با] خشتی از طلا و خشتی از نقره و با ملاطی از مشک درست شده است. شن‎های آن مروارید و یاقوت است و خاکش زعفران. هر کس به آن در آید از نعمت بهره‌‎مند گردد و بی‌نیاز، جاودانه شود و بی ‎مرگ، لباسش پوسیده نشود و جوانی‌اش زوال نپذیرد [صحیح مسند احمد۲/۳۰۵].

در ماه مبارک رمضان خداوند رحمان ما را دعوت می‌‎کند تا برای رفتن به‌سوی بهشت با هم مسابقه دهیم. رسول خدا فرمود: در بهشت دری است که به آن ریّان گفته‎ می‌‎شود. از آن در همه‌ی روزه‌داران به بهشت در آیند و جز آنان، کسی از آن در وارد نمی‌‎شود. ندا در رسد: کجایند روزه‌داران؟ در پی این ندا روزه‌داران از آن در وارد بهشت می‌شوند و هنگامی‌که آخرین فرد روزه‌‎دار [از آن در] وارد شود، ریّان بسته می‌‎شود و کسی از آنجا به بهشت در نیاید [صحیح مسلم، ۱۱۵۲].

آری، بهشت خود را برای روزه‌داران مزیّن و آراسته می‌سازد و درهایش گشوده شود. رسول خدا می‌فرماید: رمضان فرا رسیده، مبارک ایامی که خدا روزه‌ی آن را بر شما واجب کرده است. در این ماه درهای بهشت به روی بندگان باز می‌‎شود و درهای جهنم بسته شود، شیاطین در طوق و زنجیر بند شوند. شب قدرش از هزار شب بهتر باشد. هر کسی [از خیر و برکات این ماه] بی‌بهره گردد در حقیقت محروم واقعی است[آلبانی، صحیح الترغیب۹۹۹، صحیح لغیره]. و هم او می‌فرماید: با فرا رسیدن اولین شب ماه مبارک رمضان، شیاطین و جِنیّان متمرِّد و سرکش به بند کشیده شوند، همه‌ی درهای جهنم بسته شود و حتّی دری باز نمی‌‎ماند و همه‌ی درهای بهشت گشوده شود و حتّی دری بسته نشود و ندا دهنده‌‎ای ندا سر دهد: ای جوینده‌ی خیر، روی آر و بشتاب و ای خواهنده‌ی شرّ بس کن و کوتاه بیا. خداوند، هر شب جمعی را از آتش جهنم آزاد و رستگار گرداند[ترمذیّ، ابن ماجه؛ آلبانی آن را حسن دانسته است]. و باز می‎‌فرماید: خداوند در هر شبانه‌روزی، جمعی از بندگانش را از آتش جهنم برهاند و هر یک از آنان را دعایی مستجاب باشد [امام احمد، آلبانی  صحیح الجامع؛ ۲۱۶۹].

کردارهایی که در این ماه سبب نزدیکی به بهشت است فراوانند: روزه، نماز شب، تلاوت قرآن، انفاق کردن، افطاری دادن، نیکی درحق خویشاوندان، خوش‌رفتاری، حفظ زبان و دیگر کردارها و اعمالی که انسان را به سوی بهشتی می‌کشاند که پهنای آن، به اندازه‌ی آسمانها و زمین است. ابن‌قیم می‌گوید: بهشت آن‌طوری که خود را برای امت محمد آراسته است، برای هیچ امت دیگری خود را چنان نیاراسته است، اما با وجود این شیدا و عاشقی نمی‌یابد. پس همان‌طوری که بهشت خود را برای شما آراسته است شما نیز با کردارهای شایسته، خود را برای آن بیارایید و فضل خداوند را طلب کنید و ستایش همه، خداوند را سزد که پروردگار جهانیان است.